بزرگنمايي:

آریا بانو - تهران- تصویب لایحه اعطای تابعیت به کودکان زنان ایرانی اگرچه سبب شد آنها از مهمترین حقوق اجتماعی خود یعنی آموزش، بیمه و... برخوردار شوند اما کارشناسان معتقدند تصویب این لایحه درصورت عدم برخی احتیاط ها و پیش بینی های لازم ممکن است تبعات منفی نیز به همراه آورد.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، سرانجام با لایحه اصلاح قانون تعیین تکلیف تابعیت فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان خارجی در نشست اخیر مجلس شورای اسلامی موافقت شد.
در ماده واحده این لایحه آمده است که فرزندان حاصل از ازدواج زنان ایرانی با مردان غیر ایرانی که قبل یا بعد از تصویب این قانون متولد شده یا می‌شوند، قبل از رسیدن به سن 18 سال تمام خورشیدی به درخواست مادر ایرانی به تابعیت ایران در می‌آیند.
این شهروندان در صورت عدم تقاضای مادر، خود می‌توانند تابعیت ایران را تقاضا کنند که در صورت نداشتن مشکل امنیتی (به تشخیص وزارت اطلاعات) به تابعیت ایران پذیرفته می‌شوند.
در این ماده واحده گفته شده پاسخ به استعلام امنیتی باید حداکثر ظرف مدت سه ماه انجام شود و نیروی انتظامی نیز مکلف است نسبت به صدور پروانه اقامت برای پدر غیر ایرانی اقدام کند.
این لایحه اگرچه بسیاری از مسائل و مشکلات را برای کودکان و مادرانشان رفع می کند اما با این حال، می تواند زمینه ساز برخی از مسائل دیگر از قبیل کودک همسری و... نیز شود. که با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشگر ایرنا با مرضیه محبی وکیل دادگستری و فعال حقوق زنان به گفت و گو نشست.
** کنوانسیون حقوق کودک و مساله تابعیت
محبی در خصوص کنوانسیون حقوق کودک و مساله تابعیت کودکان زنان ایرانی گفت: مساله تابعیت کودکان مساله ای است که هم مربوط به حقوق کودکان است و هم مربوط به حقوق زنان و هم مربوط به حقوق بشر و هم حاشیه های سیاسی, اجتماعی و امنیتی. از این رو باید به این مساله از چند جنبه نگریست.
وی افزود: مساله ای که اینجا مطرح است، این است که ما به کنوانسیون حقوق کودک پیوسته ایم و در کشور ما این کنوانسیون حکم قانون پیدا کرده و مسائلی را در خصوص تابعیت کودکان به همراه آورده است.
محبی افزود: کودکانی که بدون تابعیت زندگی می کنند، واقعا با مشکل هویتی رو به رو هستند و خودشان نمی دانند که چه کسی هستند. آنها از مهمترین حقوق اجتماعی خود یعنی آموزش، بیمه و... محروم هستند و محروم بودن از این حقوق اجتماعی سبب می شود این کودکان نسبت به کودکان دیگردر بسیاری از زمینه ها عقب بمانند.
محبی افزود: تا وقتی ارتباط سیاسی بین دولت- ملت ها وجود نداشته باشد، افراد از داشتن حق محروم می شوند. حتی این کودکان دقیقا نخواهند دانست که تابع کدام کشور هستند و کدام کشور باید از آنها حمایت کند. بنابراین این کودکان به شدت آسیب می بینند و مورد انواع آسیب های اجتماعی نظیر مواد مخدر، قاچاق و... قرار می گیرند.
**مساله تابعیت و حقوق زنان
محبی در خصوص تصویب تابعیت کودکان و فوایدش در میان زنان، گفت: بحث دیگر این لایحه، مساله زنان ایران است. با تصویب این لایحه، حقی برای زنان ایجاد می شود که از طریق خود زنان برای فرزندان تابعیت ایجاد می شود.
محبی افزود: ما باید در کنار این لایحه، یکسری احتیاط هایی هم داشته باشیم که در این لایحه دیده نشده اند. اول اینکه چه نوع ازدواجی با اتباع خارجی باعث می شود که گرفتن تابعیت با مشکل رو به رو شود. زیرا از آنجایی که می دانیم و حاصل پژوهش هایمان است، معمولا خانواده هایی که با آسیب های اجتماعی از قبیل اعتیاد، بزهکاری، فقر و... رو به رو هستند، بیش از دیگران تمایل به ازدواج فرزندانشان و یا حتی فروختن فرزندانشان در نسن کم با افرادی از کشورهای دیگر تن می دهند.
محبی افزود: معمولا ازدواج های شرعی با خواندن یک سوره عقد نکاح صورت می گیرد و قانون هم آثار کامل یک ازدواج را برای این افراد باز می کند. یعنی به محض اینکه این صیغه خوانده شد، افراد زن و شوهر محسوب می شوند. خب در مورد سن ازدواج مشخص است که اگر فردی پایین تر از سن قانونی بخواهد ازدواج کند باید نامه ای از دادگاه بیاورد و رضایت والدینش محرز شده باشد. اگرچه موانعی این چنینی وجود دارد اما با این حال تعداد ازدواج هایی که به این شکل در مناطق حاشیه نشین صورت می گیرد بسیار است و این باعث می شود افرادی که به این نوع ازدواج تن می دهند از تابعیت ایران خارج شوند. و تبعاتی برای این کودکان همسر پیش بیاید. چه بسا در بسیایر از موارد این کودکان اسیر و گرفتار فرهنگ ها و خشونت ها و مسائلی از این قبیل می شوند که از انچه که در کشور خودشان موجود است بدتر هم هست.
وی افزود: بنابراین این مساله، یک امر بسیار پیچیده ای است. چه بسا در برخی موارد شاهد هستیم کودکان تابع ایران هستند اما مادرانشان تابع کشور دیگر است که احتمالا ممکن است برای ازدواج های دوم و یا سومش چنین چیزی اتفاق افتاده باشد.
** آسیب های ناشی از اعطای تابعیت
محبی در خصوص آسیب های ناشی از اعطای تابعیت گفت: این خیلی خوبه که اگر لایحه تصویب شود فرزندان این افراد دارای تابعیت ایرانی شوند، اما تصویب این امر باعث می شود که جذابیت ازدواج با دختران ایرانی گسترش پیدا کند و زنان ایرانی از همان سن کودکی به ازدواج درآیند و به شدت مورد رفتارهای خشن و تبعیض آمیز جنسی قرار بگیرند. همچنین محدودیت هایی که برای اقامت، اشتغال و... وجود دارد از طریق این ازدواج ها برداشته شود.
محبی در خصوص پیشنهادات و راهکارهای لازم در این زمینه گفت: اگر قرار است این لایحه تصویب شود، باید محدودیت هایی برای آن گذاشته شود. از جمله اینکه زنان ایرانی که فرزندانشان تابعیت ایرانی پیدا می کنند ازدواجشان حتما در چارچوب قوانین صورت گرفته باشد. دوم اینکه بحث تابعیت مضاعف حداقل در این ماجرا حل شود. زیرا خیلی از افراد به دنبال تابعیت مضاعف و درصدد گرفتن تابعیت از کشورهای ما هستند. نتیجه چنین امری به وجود آمدن مسائل هویتی است که بالاخره فرزندان آنها نخواهند دانست کجایی هستند.
پژوهشم**م_ا**1552