آریا بانو - کودکان انزواطلب از نظر عاطفی و بیان حالات هیجانی مواجه با مشکلاتی می باشند ولی این وضعیت نامتعادل عاطفی را میتوان نتیجه رابطه با سایرین دانست. برخی از روانشناسان رفتار کودکان انزواطلب و گوشه گیر را یک رفتار معمولی برای زمان بچگی تلقی می کنند و چه بسا این قبیل بچه ها بعنوان نمونه و الگو برای دیگر بچه ها معرفی می شوند.
گوشه گیری یا انزوا طلبی چیست؟
گوشه گیری، خجالت و انزوا طلبی عارضه ای است که سبب می شود کودک و نوجوان از برقرار کردن رابطه با اشخاص و محیط بیرون دوری کنند. این بچه ها و نوجوانان نوعاً با کاهش پیدا کردن علائق ذهنی و عاطفی نسبت به اطرافیان خویش از داشتن دوست های نزدیک و صمیمی محروم اند. نوجوانی که کمرو و منزوی است، معمولاً از حضور در فعالیت های گروهی سرباز می زند و صرفا با تک دوست خود که نوعاً به وی بسیار وابسته می شود اوقات خود را سپری می کند.
علل گوشه گیری و "انزواطلبی کودکان":
– محروم بودن شخص از محبّت خانواده
– نقص عضو یا مبتلا بودن به بیماری های جسمی و فیزیولوژیک
– اختلال در شنوایی یا تکلم
– شکست های گوناگون یا تحقیر شدن فرد( کودک، نوجوان، جوان) در جمع
– نداشتن امنیت روانی در مدرسه و خانه و داشتن فشارهای روانی مستمر
– تنبیه، جریمه و سرزنش کودک به وسیله والدین و محرومیت از مهر و محبّت مادر و پدر
– کنترل های شدید تربیتی و سخت گیری های وسواس گونه و غیر منطقی
– مشکلات خانوادگی
– ترس از نتیجه و رویارویی با حقیقت
الگوهای تربیتی سخت گیرانه پدر و مادر، کودک را مستعد گوشه گیری می کند! بررسی کردن های مکرر کودک و ندادن استقلال به وی، کم کم سبب می شود بچه به انزوا طلبی روی بیاورد.

علایم کودکان انزوا طلب:
- علاقه مند به تنهایی
- وحشت و ترس از جمع
- اغلب دلسرد، بی میل ، نگران و بی اعتماد
- پرخاشجو
- بی تفاوت به اشخاص
- ضعیف در برقراری روابط خوب با اطرافیان
- سرکوب آمال و تمایلات
- چهره ای اندوهگین
- کاملا غیرفعال
- دچار استرس و حس گناه
- بدگمان و عیبجو
- ضعیف در پنهان کردن کینه و تنفر خود
- محدود کردن انتظارات و آرزوهای خویش
- عدم وجود تمرکز حواس
- دچار خستگی مفرط و کم خوابی
- حس بی ارزشی
- دارای اعتماد به نفسی کم و ترس از جر و بحث و رو به رو شدن با جمع
- عدم ایستادگی دربرابر فشاری اندک
- گریه سر دادن با کوچکترین بهانه ای
- خود را در پناه دیگران قرار دادن
- عدم همکاری در فعالیت اجتماعی
خصوصیت عاطفی و هیجانی کودکان انزوا طلب:
این قبیل کودکان وضعیت قهر آشتی ناپذیری دارند، گاهی وقت ها این وضعیت قهر تا حدی عمیق می شود که به هیچ وجه حاضر به موافقت سایرین و یا چه بسا یکی شدن با گروه ها نیستند.
این قبیل اشخاص معمولاً در فعالیتهای گروهی مواجه با شکست میشوند ولی در کارهای تکی یا چه بسا دروس مشکل، پیشرفت های چشمگیر دارند و در خصوص انتخاب شغل بیش تر مشاغلی را که جنبه کار شخصی دارد، انتخاب می کنند.

روش های پیشگیری از انزواطلبی کودکان:
برای پیشگیری و درمان گوشه گیری و خجالتی بودن کودکان میتوان روش های زیر را بکار بست:
1- پشتیبانی های عاطفی در جهت تقویت اعتماد به نفس در نوجوان .
2- واگذاری مسوولیت های مطلوب باتوجه به میزان توان جسمی و ذهنی نوجوان.
3- قرار ندادن نوجوان در حالت هایی که تجربه های شکست را به دنبال دارد.
4- ترغیب و بسترسازی حضور نوجوان در فعالیت های گروهی و گروهی.
5- ایجاد امادگی لازم برای جرئت ورزی در ابراز عقیده ها و بیان نظریه های خویش و هم قبول نظریه های مخالف از سوی دیگران.

شیوه های درمان انزواطلبی در کودکان:
عده ای از کودکان انزوا طلب و منزوی به بزرگسالان ناشاد و بی کفایت از نظر اجتماعی مبدل خواهند شد.
قابلیت دارد این بچه ها به دلیل ناراحتی ناشی از حس ناامنی و بی عرضگی در خود یکی از ناشادترین کودکان مدرسه و خانواده باشند و کم کم به دنیای داخل خود پناه ببرند، تا حدی که درصورتی که در خصوص رفتار غیر اجتماعی آنان چاره ای اندیشیده نشود، چه بسا مستعدترین وضعیت را برای ابتلا به اسکیزوفرنی خواهند داشت.
که خود این عوامل یکی از مهم ترین دلایل حساسیت برای توجه به درمان کودکان انزوا طلب می باشد. روش های درمان گوشه گیری ، بسیار گوناگون و مختلف است.
1- تربیت اجتماعی
مهارت های اجتماعی خویش را تقویت کنید:بعضی از علت های ترس از روابط در انزواطلبان ناشی از عدم داشتن مهارت اجتماعی آن هاست. انزوا طلبان با یادگیری شیوه های شروع، ادامه و پایان یک رابطه و مهارت های ارتباطی بخش کثیری از ترس های خویش را میتوانند مدیریت کنند.
ترس از انتقاد یا طرد شدن نوعی ترس پیش بینانه منفی از رویدادهاست. انزوا طلبان با مواجهه سازی و حساسیت زدایی خویش میتواند دریابد که مدام آنچه می اندیشید محقق نمی شود.
2- ایجاد و تقویت اعتماد به نفس
توکل و اتکاء به خدا، اعتماد بخود و تکیه به والدین و مربیان در انجام وظایف و مسوولیت ها از مهمترین احتیاجات بشر در مسیر زندگی است. کودک خردسال با اعتماد به والدین با جرأت و اطمینان خاطر به پیش میرود و با اعتماد بخود از عهده راه رفتن، سخن گفتن، ایستادگی و دفاع از خود برمی آید.
3- الگو سازی
برخی از متخصصان، نمایش فیلم های تهیه شده از مدل ها را به کودک منزوی مؤثر می دانند. در این شیوه، گرچه سعی از سوی بزرگسالان اعمال می شود، ولی برای انتخاب الگو از همسالان کودک بهره گیری می شود. پختگی ثابت کرده است که همسالان میتوانند برای رفتار موردنظر ، بهترین الگو باشند.
4- کمک از مشاوره:
گاهی ریشه های انزواطلبی عمیق تر از آن است که شخص تنها بتواند آنرا بهبود بخشید. بنابراین صحبت با یک روان شناس یا درمان گر گزینه مناسبی برای درمان خواهد بود.
نکته مهم:
به علل افزایش افسردگی در بزرگسالان، بی حوصلگی والدین برای صحبت و بازی با فرزندانشان و کاهش مهارت دوستیابی کودکان، پدیده انزوا و گوشه گیری کودکان در زمان ابتدایی افزایش یافته است پس مراقب رفتار با کودکان خود باشید.
گردآوری: بخش کودکان بیتوته