بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا / مصرف سیگار از دیرباز به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم بهداشتی و اجتماعی مطرح بوده است. بسیاری از افراد از سنین جوانی به این رفتار روی می‌آورند و آن را راهی برای کاهش استرس یا افزایش تمرکز می‌دانند. بااین‌حال، تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف سیگار نه‌تنها آسیب‌های جسمانی فراوانی مانند بیماری‌های قلبی و ریوی ایجاد می‌کند، بلکه می‌تواند بر وضعیت روانی، اجتماعی و تحصیلی فرد نیز تأثیر بگذارد. نکته مهم این است که بسیاری از دانشجویان با وجود آگاهی از مضرات سیگار، همچنان به مصرف آن تمایل دارند. این تناقض نشان می‌دهد که عوامل پیچیده‌ای در گرایش به این رفتار دخیل هستند. از سوی دیگر، فشارهای تحصیلی و استرس‌های روانی می‌توانند بر رفتار دانشجویان اثر بگذارند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که دانشجویانی که دچار فرسودگی تحصیلی می‌شوند، بیشتر در معرض رفتارهای ناسالم مانند مصرف سیگار قرار دارند. فرسودگی تحصیلی به حالتی گفته می‌شود که فرد به دلیل فشار زیاد در محیط آموزشی، احساس خستگی ذهنی، کاهش انگیزه و سرخوردگی می‌کند. برخی از این افراد برای مقابله با این وضعیت به مصرف سیگار روی می‌آورند، زیرا نیکوتین موجود در سیگار به‌طور موقت احساس آرامش ایجاد می‌کند. در این میان، نقش حمایت اجتماعی نیز بسیار مهم است، زیرا افرادی که از سوی خانواده و دوستان حمایت بیشتری دریافت می‌کنند، کمتر در معرض چنین رفتارهای پرخطری قرار می‌گیرند.
در همین راستا، تیمی از محققان ایرانی از دانشگاه محقق اردبیلی، دانشگاه تهران و دانشگاه پیام نور واحد میاندوآب، پژوهشی را انجام داده‌اند که به بررسی نقش فرسودگی تحصیلی در ارتباط میان تنظیم هیجان و حمایت اجتماعی ادراک‌شده با گرایش به مصرف سیگار پرداخته است. این مطالعه با هدف شناسایی عوامل تأثیرگذار بر مصرف سیگار در دانشجویان انجام شده است تا بتوان راهکارهای مؤثری برای کاهش این رفتار ارائه داد.
برای انجام این پژوهش، محققان با طراحی پرسشنامه‌هایی مرتبط با میزان فرسودگی تحصیلی، حمایت اجتماعی و تنظیم هیجان، اطلاعات 326 دانشجوی دانشگاه محقق اردبیلی را گردآوری کردند و داده‌های آنها را با استفاده از نرم‌افزارهای آماری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دادند.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که تنظیم هیجان و حمایت اجتماعی به‌طور غیرمستقیم و از طریق تأثیر بر فرسودگی تحصیلی، بر گرایش به مصرف سیگار اثر دارند. به این معنا که دانشجویانی که نمی‌توانند احساسات خود را به‌درستی مدیریت کنند و همچنین حمایت اجتماعی کافی دریافت نمی‌کنند، بیشتر دچار فرسودگی تحصیلی می‌شوند و درنتیجه، احتمال بیشتری دارد که به مصرف سیگار روی بیاورند.
همچنین، یافته‌ها حاکی از آن هستند که سرکوبی هیجانی به‌عنوان یک راهبرد منفی تنظیم هیجان، می‌تواند تأثیر مستقیمی بر افزایش فرسودگی تحصیلی داشته باشد. سرکوبی هیجانی به حالتی اشاره دارد که فرد به‌جای مواجهه با احساسات منفی، آنها را نادیده می‌گیرد یا سرکوب می‌کند که این مسئله در طولانی‌مدت می‌تواند استرس و خستگی روانی او را افزایش دهد. در مقابل، حمایت اجتماعی از سوی خانواده، دوستان و محیط دانشگاه می‌تواند نقش محافظتی ایفا کند و از تأثیرات منفی فرسودگی تحصیلی بکاهد.
این تحقیق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، زیرا نشان می‌دهد که برای کاهش مصرف سیگار در میان دانشجویان، تنها آگاهی‌بخشی درباره مضرات سیگار کافی نیست، بلکه باید به عوامل زمینه‌ای مانند استرس‌های تحصیلی و میزان حمایت اجتماعی نیز توجه شود.
ایجاد برنامه‌های مشاوره‌ای برای دانشجویان، برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه تنظیم هیجان و فراهم کردن محیطی حمایتی در دانشگاه‌ها می‌تواند در پیشگیری از مصرف سیگار در میان دانشجویان نقش بسزایی داشته باشد.
قابل ذکر است اطلاعات این پژوهش در فصلنامه «پژوهش‌های روان‌شناسی اجتماعی» منتشر شده است که وابسته به انجمن روان‌شناسی اجتماعی ایران است.
نتایج این تحقیق می‌تواند برای سیاست‌گذاران آموزشی و بهداشتی، دانشگاه‌ها و خانواده‌ها مفید باشد تا با در نظر گرفتن راهکارهای مناسب، از افزایش مصرف سیگار در بین دانشجویان جلوگیری کنند.