بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا / یک مطالعه جدید نشان می‌دهد فرزندپروری مزایای شگفت‌انگیزی دارد که می‌تواند با تغییرات معمول مرتبط با افزایش سن در عملکرد مغز مقابله و از مغز در برابر پیری محافظت کند.
«یورونیوز» در مطلبی در این باره آورده است: همه استرس، خستگی و مسئولیت‌هایی که بزرگ کردن فرزند به همراه دارد، می‌تواند باعث شود والدین احساس کنند که یک دهه یا بیشتر به سنشان اضافه شده است. اما بر اساس یک مطالعه جدید پدر و مادر شدن از مغز در برابر فرایند پیری محافظت می‌کند، به ویژه اگر چند فرزند داشته باشید.
محققان با استفاده از اسکن مغزی نزدیک به 38 هزار بزرگسال از بانک اطلاعات زیستی بریتانیا (UK Biobank) دریافتند که داشتن فرزندان بیشتر با افزایش اتصالات و پیوندهای بین نورون‌ها در سراسر مغز مرتبط است، به‌ویژه در شبکه‌هایی که مسئول حرکت و احساسات بدنی هستند. این‌ها همان شبکه‌هایی هستند که با افزایش سن دچار کاهش اتصال می‌شوند، بنابراین فرزندپروری ممکن است در برابر روند پیری و این کاهش اتصالات، محافظت ایجاد کند.
آورام هولمز، استاد روانپزشکی در دانشکده پزشکی راتگرز در این باره می‌گوید: مناطقی از مغز که در اثر افزایش سن دچار کاهش در ارتباطات عملکردی می‌شوند، همان مناطقی هستند که در والدینِ دارای فرزندان بیشتر، افزایش اتصالات را نشان می‌دهند.
این تیم تحقیقاتی که شامل دانشمندانی از دانشگاه ییل و مؤسسات دیگر بود، اسکن‌های مغزی بیش از 19 هزار زن و بیش از 17 هزار مرد بین 40 تا 70 سال را تجزیه‌ و تحلیل کرد.
تأثیر ماندگار فرزندپروری بر مغز با داشتن فرزندان بیشتر
اگرچه مدت‌هاست مشخص شده که بارداری تغییرات موقتی در بدن و مغز زنان ایجاد می‌کند اما این تحقیق نشان می‌دهد که تجربه فرزندپروری می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر عملکرد مغزی هم در مادران و هم در پدران داشته باشد.
هولمز می‌گوید: به نظر می‌رسد که نه فقط بارداری بلکه محیط مراقبتی نیز در این تغییرات نقش دارد زیرا این اثرات را هم در مادران و هم در پدران مشاهده می‌کنیم.
دانشمندان سال‌هاست که نحوه تغییر مغز با افزایش سن را مطالعه می‌کنند. معمولاً با افزایش سن، ارتباطات درون شبکه‌های حسی و حرکتی کاهش می‌یابد. با این حال محققان مشاهده کردند والدینی که فرزندان بیشتری دارند، الگوی مخالفی را نشان می‌دهند یعنی اتصال‌ها به‌ ویژه در شبکه حرکتی و حسی آنها که مسئول پردازش احساسات بدنی و حرکتی است، افزایش می‌یابد.
اثر فرزندپروری بر مغز به‌صورت تجمعی ظاهر می‌شود یعنی هرچه تعداد فرزندان بیشتر باشد، این تفاوت‌های مغزی قوی‌تر می‌شوند. این موضوع نشان می‌دهد که فرزندپروری و نه صرفاً پدر یا مادر بودن می‌تواند مسیر پیری مغز را تغییر دهد.
فرزندپروری، یک دوره تحولی کلیدی در زندگی
این یافته‌ها که در مجله آکادمی ملی علوم (PNAS) منتشر شده‌اند، شواهد بیشتری ارائه می‌دهند مبنی بر اینکه والدین شدن فقط یک نقش موقت نیست بلکه یک تغییر بزرگ در زندگی است که تأثیرات بیولوژیکی ماندگاری دارد.
همان‌طور که نوجوانی و پیری به‌عنوان دوره‌های کلیدی رشد در نظر گرفته می‌شوند به نظر می‌رسد فرزندپروری نیز یکی از این دوره‌های تحولی مهم باشد که در آن مغز قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی دارد و می‌تواند اتصالات جدیدی ایجاد کند.
ارتباطات اجتماعی بیشتر، قدرت بدنی بالاتر
جالب اینجاست که محققان دریافتند داشتن فرزندان بیشتر با افزایش ارتباطات اجتماعی نیز همراه است. والدینی که تعداد بیشتری فرزند دارند، گزارش کردند که روابط اجتماعی قوی‌تری دارند، توانایی بیشتری در اعتماد به دیگران دارند و دیدار و مراوده بیشتری با دوستان و خانواده دارند.
به‌طور خاص، در میان مردان، داشتن فرزندان بیشتر با افزایش قدرت دست مرتبط بود، شاخصی که نشان‌دهنده سلامت مغز و توانایی استقلال در دوران سالمندی است.
آیا فرزندپروری ارزش همه این خستگی‌ها و چالش‌ها را دارد؟
این یافته‌ها باورهای رایج درباره استرس و فرسودگی ناشی از فرزندپروری را به چالش می‌کشند. در حالی که بسیاری از افراد تصور می‌کنند که داشتن فرزند تنها فشار و خستگی به همراه دارد، این تحقیق نشان می‌دهد که والدین شدن ممکن است از طریق افزایش فعالیت بدنی، تعاملات اجتماعی و تحریک شناختی، مغز را تقویت کند.
محققان توضیحات متعددی برای این اثر ارائه می‌دهند:
نخست آنکه فرزندپروری یک فرایند حسی-حرکتی بسیار فعال است. نگه داشتن، تکان دادن و غذا دادن به کودک، سیستم‌های حسی مختلفی را درگیر می‌کند. این موضوع می‌تواند توضیح دهد که چرا در والدین، افزایش اتصال در مناطق حسی و حرکتی مغز مشاهده شده است. همچنین والدین به‌طور مداوم در حال پردازش نشانه‌های غیرکلامی از کودکان خود هستند، این فرایند می‌تواند به‌مرور زمان، شبکه‌های حسی، بصری، لمسی و شنوایی را تقویت و از کاهش فرآیند شناختی مرتبط با افزایش سن جلوگیری کند. والد بودن یا نبودن؛ مراقبت از دیگران می‌تواند کلید ماجرا باشد
نکته مهم این است که این مطالعه نشان نمی‌دهد افراد بدون فرزند در موقعیت نامناسبی قرار دارند یا داشتن فرزند را تنها راه حفظ سلامت مغز نمی‌داند بلکه عوامل متعددی از جمله تحصیلات، فعالیت بدنی، رژیم غذایی و تعاملات اجتماعی نیز بر روند پیری مغز تأثیر می‌گذارند.
بنابراین نتایج این پژوهش بر اهمیت فرآیند مراقبت از دیگران و تاثیر آن بر رشد عصبی تأکید دارد، یافته‌ای که ممکن است فراتر از والدین بیولوژیکی باشد و والدین فرزندخوانده، پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و سایر افرادی که نقش مراقبتی از دیگران دارند را نیز شامل شود. به نظر می‌رسد که تجربه مشترک مراقبت و پرورش دیگران عامل کلیدی در این تغییرات مغزی باشد.
هولمز در این باره می‌گوید: اگر آنچه که ما مشاهده کرده‌ایم، بیانگر تعاملات اجتماعی بیشتر و حمایت اجتماعی باشد که در نتیجه داشتن فرزندان بیشتر در زندگی ایجاد می‌شود، پس این بدان معناست که می‌توانیم از همان فرآیندها در سایر موارد به جز فرزندپروری نیز بهره ببریم.