بزرگنمايي:

آریا بانو - با اینکه ویتامین آ جزو پرطرفدارترین مواد مغذی نیست اما نقش مهمی در سلامت از جمله در عملکرد سیستم ایمنی بدن دارد.

این ویتامین اخیرا در درمان برخی بیماری‌های عفونی از جمله سرخک توجه بسیاری را جلب کرده است اما پزشکان نسبت به برخی باورهای اشتباه در مورد این ماده مغذی هشدار می‌دهند.
بنابر اعلام مرکز ملی بهداشت و سلامت بریتانیا، ویتامین آ نام گروهی از رتینوئیدهاست و مانند ویتامین‌های ای‌، دی و کا در چربی حل و در بافت‌ها و کبد ذخیره می‌شود.
«اشلی بوبریک»، متخصص تغذیه در مرکز پزشکی وکسنر دانشگاه ایالتی اوهایو می‌گوید: ویتامین آ نقش‌های حیاتی متعددی در بدن ما ایفا می‌کند که از سطح سلولی شروع می‌شود. بنابراین باید به طور متعادل مصرف شود زیرا مصرف کم یا زیاد آن خطر دارد.
دکتر «دانبی کیم»، استادیار دانشکده پزشکی راتگرز نیوجرسی نیز می‌گوید که بدن نمی‌تواند به‌ تنهایی ویتامین آ تولید کند، بنابراین از طریق غذاهایی که می‌خورید آن را تامین می‌کند.
بر اساس داده‌های مجموعه‌ای از مطالعات، وجود عناصرِ خاصی در رژیم غذایی ما می‌تواند به طور قابل توجهی به داشتن یک سیستم ایمنی قوی کمک کند.
تغذیه سالم یکی از ارکان مهم در سبک زندگی صحیح و اصولی است
تغذیه سالم یکی از ارکان مهم در سبک زندگی صحیح و اصولی است. اگرچه توجه به خواب کافی، ورزش، دوری از محیط‌های تنش‌زا و … نیز تأثیر به سزایی در حفظ و تداوم سلامتی افراد ایفا می‌کنند. ولی به دلیل اهمیت بالای تغذیه اغلب آن را بر دیگر اصول مقدم می‌دانند.
بسیاری از این مواد به طور هماهنگ برای تقویت توانایی بدن در مقاومت در برابر عفونت‌هایی مانند کووید19 یا آنفلوآنزا نقش دارند.
تغذیه سالم مخصوصا با آغاز فصل سرما به افراد کمک می‌کند تا در برابر بیماری‌های تنفسی مقاوم شوند و در صورت ابتلا نیز از عوارض شدید آنها در امان باشند.
به گفته متخصصان، پروتئین، ستون فقراتِ مکانیسم دفاعی بدن ماست زیرا آنتی بادی ها و سایر سلول های ایمنی از این ماده مغذی ضروری ساخته شده‌اند. سعی کنید در هر وعده غذایی از مواد خوراکی غنی از پروتئین مانند تخم مرغ، ماهی، مرغ، گوشت، لبنیات و غذاهای حاوی سویا استفاده کنید. پروتئین با کیفیت بالا را می‌توان در ترکیب سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، لوبیا، عدس و آجیل نیز یافت.
در همین حال، ویتامین C هم یک تقویت کننده قوی سیستم ایمنی است. ما هر روزه در مواد غذایی مانند مرکبات، گوجه فرنگی، فلفل، کلم بروکلی، کیوی و توت فرنگی آن را مصرف می‌کنیم.
علاوه بر اینها متخصصان می‌گویند ویتامین D نیز توانایی محافظت در برابر عفونت‌های تنفسی از جمله ذات‌الریه را دارد. علاوه بر نور خورشید، ماهی قزل آلا و سایر ماهی‌های تیره گوشت این ویتامین را تامین می‌کنند. برای این منظور شیر و نوشیدنی‌های سویا غنی شده با ویتامین D را نیز در نظر بگیرید.
همچنین ویتامین A، عملکرد یکی از مهمترین اندام‌های ایمنی بدن یعنی پوست را تقویت و تنظیم می‌کند. این شامل دستگاه گوارش و ریه‌های ما نیز می‌شود. وقتی به دنبال غذاهای حاوی ویتامین A هستید به رنگ‌های نارنجی روشن، قرمز و سبز توجه کنید مانند سیب زمینی شیرین، هویج، کلم پیچ، اسفناج، فلفل قرمز، زردآلو و تخم مرغ (زرده).
ویتامین آ چه تاثیری روی بدن می‌گذارد؟
«تونی یانگ»، استاد و معاون دکترای سیاست بهداشت و علوم جمعیت در دانشگاه جورج واشینگتن در این باره می‌گوید: ویتامین آ را یک چندکاره موفق در دنیای مواد مغذی در نظر بگیرید که برای چشم، پوست، سیستم ایمنی و حتی رشد سلول‌ها مفید است اما افراط در مصرف آن مشکلاتی به بار می‌آورد.
کیم به مهمترین نقش‌های ویتامین آ اشاره می‌کند و می‌گوید: ویتامین آ به سلامت بینایی به‌خصوص در نور کم کمک می‌کند و کمبود آن می‌تواند باعث کوری شبانه شود و خطر از دست دادن بینایی را افزایش دهد.
ویتامین آ سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. کیم می‌گوید که این ویتامین با تقویت گلبول‌های سفید خون و محافظت از بدن در برابر عفونت‌ها سیستم ایمنی را بهبود می‌بخشد. کیم با اشاره به تاثیر ویتامین آ بر کاهش خطر ابتلا به سرطان می‌گوید: برخی مطالعات نشان می‌دهند ویتامین آ که از گیاهان به دست می‌آید، خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. البته دز بالای این ویتامین ممکن است مضر باشد، به‌ویژه برای سیگاری‌ها.
به گفته کیم، ویتامین آ همچنین برای باروری و رشد و سلامت جنین ضروری است اما مصرف بیش از حد آن در دوران بارداری ممکن است مضر باشد. به گفته او، ویتامین آ موجب رشد و تقویت استخوان‌ها و دندان‌ها می‌شود اما مصرف زیاد آن ممکن است خطر شکستگی و پوکی استخوان را افزایش دهد.
ویتامین آ در بهبود سلامت پوست تاثیر دارد. دکتر «ایفه رودنی»، بنیان‌گذار و مدیر کلینیک «پوست و زیبایی ابدی» (Eternal Dermatology + Aesthetics) نیز در این رابطه می‌گوید: ویتامین آ سلول‌های پوست را از عمق به سطح بهبود می‌بخشد. برخی از محبوب‌ترین محصولات مراقبت از پوست فرآیند رشد سلول‌های پوست را دگرگون و در نتیجه به رفع جوش، چین و چروک‌های سطحی و لک‌های پوستی کمک می‌کنند.
ویتامین آ چه کارهایی نمی‌کند؟
دکتر «توماس روسو»، رئیس بخش بیماری‌های عفونی دانشگاه بوفالو نیویورک به یاهولایف می‌گوید: بیشترین سردرگمی در مورد ویتامین آ به بیماری‌های عفونی به‌ویژه سرخک برمی‌گردد. ویتامین آ گاهی برای درمان سرخک فردی که قبلا مبتلا شده استفاده می‌شود اما نمی‌تواند مانند واکسن از بیماری جلوگیری کند.
تحلیل علمی سال 2010 نشان داد که پس از مصرف ویتامین آ در شش آزمایش کنترل‌شده تصادفی، در مرگ و میر ناشی از سرخک هیچ «کاهش قابل توجهی» مشاهده نشد. اما وقتی متخصصان دزها را تفکیک کردند، دریافتند که مصرف دست‌کم دو دز ویتامین آ خطر مرگ ناشی از سرخک را 62 درصد کاهش می‌دهد.
دکتر «ویلیام شافنر»، متخصص بیماری‌های عفونی و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه وندربیلت به نکته مهمی اشاره می‌کند و می‌گوید: مطالعات عمده‌ درباره فواید درمان سرخک به‌ویژه سرخک حاد در کشورهای در حال توسعه انجام شده است و کودکان این مناطق اغلب سوءتغذیه دارند و به طور کلی ویتامین آ کافی دریافت نمی‌کنند. به گفته او، در این موارد دزهای خاص ویتامین آ که بلافاصله به کودکان مبتلا می‌دهند، خطر عوارض سرخک مانند ذات‌الریه و التهاب مغز (انسفالیت) را کاهش می‌دهد.
چقدر ویتامین آ نیاز داریم؟
به گزارش ایندیپندنت، مرکز ملی بهداشت و سلامت ایالات متحده مقدار ویتامین آ لازم روزانه را به صورت معادل‌های فعالیت رتینول یا «آراِی‌ئی» (RAE) تعیین می‌کند تا انواع مختلف ویتامین آ که بدن، آنها را به رتینول تبدیل می‌کند در نظر گرفته شوند. «آراِی‌ئی» واحدی است که میزان فعالیت ویتامین آ را در بدن اندازه‌گیری می‌کند چراکه اشکال مختلف ویتامین آ مانند رتینول، بتاکاروتن و سایر کاروتنوئیدها، فعالیت‌های متفاوتی در بدن دارند.
توصیه‌ها بسته به سن و جنسیت متفاوت است اما معمولا پیشنهاد می‌شود که کودکان زیر 13 سال بین 300 تا 600 میکروگرم آراِی‌ئی دریافت کنند و افراد بالای 14 سال700 تا 900 میکروگرم آراِی‌ئی.
نگرانی اصلی در مورد مصرف ویتامین آ این است که برخلاف ویتامین‌های محلول در آب که اگر بیش از حد مصرف شوند از طریق ادرار دفع می‌شوند، ویتامین آ اضافی در بدن ذخیره می‌شود و با گذشت زمان به مسمومیت منجر می‌شود. این مسمومیت مجموعه‌ای از مشکلات سلامت از جمله مشکلات کبدی و آسیب به سایر اندام‌ها را به همراه خواهد داشت.
بهترین منابع غذایی ویتامین آ کدامند؟
بوبریک می‌گوید ویتامین آ در محصولات حیوانی و گیاهی وجود دارد. همچنین مسمومیت ویتامین آ از طریق مواد غذایی بعید به نظر می‌رسد. اصلی‌ترین منابع ویتامین آ عبارتند از جگر، سیب‌زمینی شیرین، تخم‌مرغ، شیر، ماست، کره، ماهی‌های چرب، سبزیجات برگ‌دار تیره مانند اسفناج و کلم‌پیچ، هویج، کدو حلوایی، فلفل دلمه‌ای قرمز، هلو، زردآلو، طالبی، انبه، غلات غنی‌شده و برخی شیرهای گیاهی.