بزرگنمايي:

آریا بانو -
اسراری از قبرستانی که از آن صدای ضجه به گوش می‌رسد! 3
k ٤.٩
٢
بیتوته / قبرستانی خاموش و مرموز در جنوب شرقی‌ترین نقطه ایران در روستای تیس، روستایی باستانی با قدمتی دست کم 2300 ساله که در آن اعتقادات و باور‌های مردم بلوچ با راز آمیزی و سکوت ژرفناک طبیعت آن و آثار تاریخی بر جای مانده پیوند خورده است و گورستان جن که بلوچ‌ها به آن «جن سنط» میگویند یکی از این رازهاست.
عمر این روستا به 2300 سال پیش میرسد و اسم آن در کتاب هاى مربوط به فتوحات اسکندر مقدونى بعنوان تیز معروف بوده که به مرور زمان به تیس تبدیل شده است؛ در اثر‌های مورخین و جغرافی دانان دوره اسلامى از آن بعنوان بندر تزیا یا تسی مذکور و این روستا مرکز تجارت شکر ایالات مکران و گندم سیستان بوده است.
اول از همه به این مسئله می‌پردازیم که به چه دلیل مردم به این مکان، قبرستان جن‌ها می‌گویند؟ قبرستان جن ها، شبیه نامش مکانی بسیار وحشتناک به نظر میرسد. مردم منطقه‌ی تیس در استان چابهار این مکان را در واقع محل دفن اجنه میدانند. ولی با این حال که تمامی مردم محلی این قبرستان را وحشتناک می‌خوانند، خود همین ساکنان در مجاورت این قبرستان عجیب و غریب مردگان خود را دفن میکنند.
این قبرستان با سنگ قبر‌های بسیار بزرگی تبدیل به مکانی جذاب برای ماجراجویان و گردشگرانی شده است که به دنیای ماورالطبیعه و داستان‌های اجنه، علاقه‌ی وافری دارند. قرار گرفتن قبرستان در دامنه‌ی کوه و وحشت مردم از نزدیک شدن به این مکان موقع غروب و شب یکی از علل نامگذاری این محل به نام قبرستان جن‌ها است. سنگ قبر‌های بزرگ و عجیب در این قبرستان وحشتناک، محلی‌های این منطقه را به این عقیده رسانده است که این قبر‌ها محل دفن فرزندان آدم نیست.
احتمالا راست هم بگویند برای این که، در این قبرستان قبر‌ها کنار هم روی سطحی صخره‌ای حفاری شده اند که این شیوه‌ی حفر تنها سوالات بسیار زیادی را بوجود آورده است. مردم دائم در مورد این قبرستان می‌پرسند که چه کسانی این قبر‌ها را حفر کرده اند؟
باور‌های مردم محلی میگوید که:
این قبر‌ها متعلق به جن‌ها است. آن‌ها مردگان خود را در حصار این سنگ‌ها دفن نموده اند و موقع شب که میرسد جن‌ها بر سر قبر از دست رفتگان خود حاضر میشوند و به مویه و مرثیه سرایی مشغول می‌گردند. در واقع آن‌ها میگویند که هر کس که در موقع شب گذرش بر این قبرستان بیفتد، مورد نفرین جن‌ها قرار می‌گیرد و با عذابی سخت پس از چند روز حتماً خواهد مرد!
زمان ساخت قبرستان جن‌ها دقیقا و بدرستی مشخص نیست. ظاهر قبر‌های این قبرستان نشان می‌دهند که این مقبره‌ها مربوط به زمان‌های بسیار دور هستند. باید بدانید که تمام قبر‌های گورستان جن‌ها در سیستان و بلوچستان در دامنه‌ی کوه و در دل سنگ‌ها کنده شده اند. اما علیرغم گذشت زمان و تخریب مقبره‌ها به وسیله باد و باران و عوامل دیگر هنوز قبر‌های زیادی در اینجا باقی مانده است. از ویژگی‌های ظاهری این قبر‌ها می‌توانیم به شما بگوییم که این قبر‌ها در اندازه‌های بزرگ و کوچکی ساخته شده اند.
در میان این قبرستان یک قبر کاملاً سالم و قدیمی هم دیده میشود که 225 سانتیمتر طول و 110 سانتیمتر عرض دارد. جالب است بدانید که آثار چنین قبر‌هایی با چنین ویژگی‌های ظاهری در دامنه‌ی کوه‌های شهباز استان مرکزی هم وجود دارد.
در گذشته قبرستان جن‌ها در سیستان و بلوچستان در حاشیه‌ی روستا قرار داشته است. جالب است بدانید که گروه اندکی هم معتقد هستند در موقع غروب صدای گریه‌ها و زجه‌هایی از این قبرستان به گوش می‌رسیده است!
احتمالات دیگر در خصوص قبرستان جنیان:
در مورد قبرستان جنینان احتمالاتی هم وجود دارد؛ احتمالاتی که اصلاً قطعیتی در آن نیست و صرفا کارشناسان تاریخ، جغرافیا و زمین شناسی میتوانند با بررسی‌هایی اساسی، جواب دقیقی به پرسش‌های موجود بدهند. در این جا احتمالات موجود را می‌خوانید.
1. تعدادی معتقد هستند خاکسپاری در ایران باستان به این شکل بوده. برای این که سنگ‌های گورستان جنینان تیس بی مشابهت به قبر دخمه‌هایی که در زمان قبل ترویج داشته اند نیست؛ قبر دخمه‌هایی قدیمی که احتمالا امروزه با فرسایش روبرو شده و به این شکل درآمده اند.
مثلا در بندر باستانی سیراف بنا شده در کرانه‌های خلیج فارس، دره‌ای به اسم «لیل» وجود دارد که روی بدنه‌ی آن دخمه‌هایی در دل کوه کنده شده و به علت پیدا شدن استخوان‌هایی در آن‌ها میتوان گور بودن این دخمه را تائید کرد. همچنین در کنار آن‌ها و روی کوه حفره‌های مستطیل شکل متعددی دیده میشود که تداعی کننده‌ی قبرستان است. اما در این حفره‌های هم استخوان‌هایی پیدا شده.
بطور کلی قبر دخمه‌ها به زمان ماد و هخامنشیان وابستگی دارند که با این تفسیرها، احتمال اینکه قبرستان جنینان تیس نمونه‌ای از همان قبرستان‌های زمان قدیم باشد بسیار زیاد است.
2. به اعتقاد بعضی از مردم تیس، این احتمال موجود است که احتمالا حفرکنندگان این قبرستان به علت حفظ مردگان و درگذشتگان خود از گزند جانوران و خورندگان زیرزمینی، رنج حفر کردن سنگ را بر خود هموار می‌کردند تا با ساخت این مدل قبرها، به مردگانشان احترام بیشتری بگذارند.
3. تعدادی هم معتقد هستند این سنگ‌ها و سطوح موجود در قبرستان جنیان، محل جمع اوری آب در زمان باستان بوده اند. به عنوان مثال در همان دره‌ی لیل و در لابه لای گور‌های سنگی که از آن صحبت شد، چاه‌های آب متعددی به عمق 100 متر حفاری شده که وجود آن‌ها سوال برانگیز است.
بنا بر گزارش کارشناسان سازمان میراث فرهنگی آنچه امروزه در ارتفاعات مشرف بر دامنه‌ی کوه‌های شمالی سیراف می‌بینیم و اندیشمندان و محققان از آن بعنوان قبور سنگی یاد میکنند، در اول به خاطر ایجاد قبر و مدفن مردگان خلق نشده اند بلکه حوضچه‌های جمع اوری آب باران بوده اند. حتی که این احتمال میتواند در خصوص سطوح سنگی قبرستان جنینان هم قابل توجیه باشد.
نشانی قبرستان جن ها:
5 کیلومتری بندر چابهار، روستای تیس، قبرستان جن