بزرگنمايي:

آریا بانو - رئیس انجمن روان‌شناسی تربیتی ایران، اعتیاد به اینترنت را نوعی اپیدمی قرن 21 نامید و گفت: «اعتیاد اینترنتی شامل اجزای اصلی از جمله تغییر خلق، تحمل، ترک، تعارض و عود است که در صورت وجود این علائم و احساس ناتوایی با اندوه فراوان فرد به عنوان مبتلا به اعتیاد اینترنتی طبقه‌بندی می‌شود.»

فریبرز درتاج اعتیاد به اینترنت را نوعی مشکل رفتاری دانست و گفت: برخی محققین اعتیاد به اینترنت را اپیدمی قرن 21 می‌نامند.
وی با اشاره به تشخیص، فاکتور‌های خطر و پایه‌های نوروبیولوژیکیِ اعتیاد اینترنتی به عنوان یک مشکل رفتاری، تصریح کرد: اعتیاد اینترنتی که شامل استفاده افراطی از نرم‌افزار‌های آنلاین است، تاثیرات زیان‌آوری در زندگی افراد مبتلا به جای می‌گذارد. اعتیاد اینترنتی به عنوان یک اعتیاد رفتاری، شامل اجزای اصلی از جمله برجستگی (شیفتگی نسبت به استفاده از اینترنت)، تغییر خلق (استفاده از اینترنت برای تغییر احساسات)، تحمل (نیاز به استفاده از اینترنت برای افزایش مقدار زمان)، ترک (علائم ترک فیزیکی و روانشناختی)، تعارض (تعارض بین فردی- مشکلات با دیگران و درون فردی- از دست دادن کنترل نسبت به رفتار سایرین) و عود (بازگشت رفتار مشکل‌ساز به دنبال یک دوره ریاضت) است که در صورت وجود این علائم و احساس ناتوایی با اندوه فراوان فرد به عنوان مبتلا به اعتیاد اینترنتی طبقه‌بندی می‌شود.
رئیس انجمن روان‌شناسی تربیتی ایران ادامه داد: براساس مدل ذکر شده بالا، تعدادی از ویژگی‌های شخصیتی، مثل دلپذیری پایین و روان رنجوری بالا، عامل خطر برای ایجاد اعتیاد اینترنتی شناخته شده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد افرادی که فاقد اعتماد، صراحت، نوع‌دوستی، انطباق، تواضع و دل رحمی هستند یا مبتلا به سطوح بالای اضطراب، خصوصت خشمناک، افسردگی، خودآگاهی، تکانش‌گری، و آسیب‌پذیری باشند بیشتر در معرض ابتلا به اعتیاد اینترنتی قرار دارند.
وی خاطرنشان کرد: این نشانگر‌های شخصیتی ممکن است مستقیماً در کمپین‌های پیشگیری و مجموعه‌های کلینیکی برای درمان مورد توجه قرار گیرند. برای پیشگیری می‌توان کودکان و نوجوانانی که در مقیاس‌های مربوط به شخصیت، امتیاز بالا یا پایینی دارند را قبل از شروع هر گونه رفتار مشکوک، احتمالاً در مدرسه یا سایر محل‌های تجمع جوانان، شناسایی و مورد هدف قرار داد.
درتاج معتقد است که در زمینه درمان، افراد دارای نشانگر‌های شخصیتی می‌توانند از روش‌های درمان مناسب بهره ببرند. برای مثال، افرادی که در زمینه دلپذیری و توافق امتیاز پایینی دارند می‌توانند از گروه درمانی استفاده کنند. کودکان می‌توانند در این گروه‌ها که تعاملات اجتماعی را آسان‌تر می‌کنند. هنجار‌ها و رفتار‌های قابل قبول اجتماعی را از طریق ارتباط و تعامل با افرادی بیاموزند که تجربه مشابهی از استفاده مشکل‌ساز از اینترنت دارند.
رئیس انجمن روان‌شناسی تربیتی ایران با تاکید بر اینکه متخصصان حوزه روانشناسی اعتیاد اینترنتی را در بسیاری از مطالعات مربوط به زیست‌شناسی عصبی مشابه اعتیاد به مواد دانسته‌اند، در توضیح بیشتر این موضوع افزود: در بررسی گسترده مطالعات تصویربرداری عصبی از اعتیاد به بازی و اینترنت تحقیق عملی از نوع داوری همتا شناسایی شد. این مطالعات نشان داد که سه سطح تشابه بین اعتیاد اینترنتی و اعتیاد‌های رایج‌تر وجود دارد که عبارت‌اند از سطوح مولکولی، جریان‌های عصبی و رفتاری.
بنابر اظهارات وی، در سطح مولکولی، افراد مبتلا به اعتیاد اینترنتی ممکن است در مغز خود فعالیت دوپامینرژیک کمتری داشته باشند که منجر به نقص پاداش شده و آنان را در برابر مشکلات استفاده از اینترنت آسیب‌پذیرتر می‌کند. بر همین اساس، اینترنت برای کاهش خلقیات منفی مورد استفاده قرار می‌گیرد. پس از چندین بار استفاده موفق از اینترنت و تغییر حالت ناشی از آن و ارتباط دادن این دو به هم، فرد به استفاده از اینترنت عادت می‌کند به صورتی که اگر مدتی نتواند از آن استفاده کند، علائم تحمل و احتمالاً علائم ترک در او مشاهده می‌شود، بنابراین تعجبی ندارد که اعتیاد اینترنتی اغلب با اختلالات عاطفی نظیر افسردگی، اختلالات دوقطبی و اختلال شخصیت مرزی همراه است.
درتاج یادآور شد: از منظر جریان عصبی، اشتغال افراطی و طولانی‌مدت به اینترنت می‌تواند منجر به تغییراتی در ساختار مغز شود. به نظر می‌رسد این تغییرات به نوبه خود الگو‌های رفتاری مشکل‌سازی را ایجاد می‌کنند که باعث ادامه استفاده افراطی می‌شود. اشتغال افراطی و طولانی ممکن است به مرور باعث حساسیت‌زدایی نسبت به تاثیرات لذت بخش استفاده از اینترنت شود که مقدار مصرف بیشتری را می‌طلبد تا منافع مشابه به دست آید.
وی ادامه داد: حساسیت‌زدایی نه تنها در زمینه استفاده از اینترنت، بلکه در ارتباط با تقویت‌کننده‌های طبیعی نیز اتفاق می‌افتد. به طور خاص‌تر، افرادی که دچار اعتیاد اینترنتی هستند، به جای استفاده از تقویت‌کننده‌های طبیعی مانند غذا، خواب و تعاملات اجتماعی برای لذت نیاز به تقویت‌کننده‌های قوی‌تری نظیر بازی آنلاین سخت دارند که اثرات مثبت زندگی روزمره و تعاملات آنها را محدود می‌سازد. در اثر این الگو‌های رفتاری فرایند‌های عاطفی و تصمیم‌گیری، یادگیری و حافظه در ارتباط هستند که تغییرات ساختاری اتفاق می‌افتد. به این ترتیب شاید بتوان توضیح داد که چرا این افراد دائماً درباره اینترنت و دفعه بعدی که میتوانند از آن استفاده کنند، فکر می‌کنند. این موضوع نشان می‌دهد استفاده از اینترنت روز به روز برای آنها مهمتر می‌شود؟ و چرا ممکن است آنها کنترل رفتار خود را از دست بدهند که باعث استفاده افراطی از اینترنت می‌شود.
رئیس انجمن روان‌شناسی تربیتی ایران تصریح کرد: مغز می‌آموزد که استفاده از اینترنت با تسکین پیش‌بینی و خلق‌های منفی همراه است و این اثرات لذت بخش را به خاطر می‌آورد که در نتیجه منجر به تصمیم ناخودآگاه مشارکت مجدد و اشتغال اجباری، قطع نظر از مشکلات روانی اجتماعی احتمالی می‌شود. در بعضی از پژوهش‌های عملی، اعتیاد به اینترنت از نظر رفتاری، مشکلات مختلفی از جمله کنترل تکانش، مهار رفتاری، کارکرد‌های اجرایی، توجه و در مجموع عملکرد شناختی را به همراه دارد.
درتاج تصریح کرد: بازی متناوب بعضی از عملکرد‌های شناختی، نظیر ادغام ادراکی اطلاعات و همکاری چشم – دست را تقویت می‌کند. به طور خاص‌تر، بازی به طور موفقیت‌آمیزی در بازتوانی‌های جسمی و ذهنی و یادگیری مورد استفاده قرار گرفته است که به وضوح نشان می‌دهد بازی به طور محض مضر نیست، اما همان طور که شواهد نشان می‌دهند، استفاده افراطی ممکن است منجر به پیامد‌های منفی متفاوتی در سطوح شناختی، عصبی، مولکولی و رفتاری شود.