بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا /یک فتوکاتالیست حساس به رنگدانه توسط محققان ژاپنی ساخته شده است که کارآمدترین فعالیت تقسیم آب خورشیدی برای کاتالیزورهای مشابه را ثبت کرده است. این کاتالیست نانو ورقه‌ای اصلاح شده و حساس به رنگدانه می‌تواند مشکل انتقال نامطلوب الکترون را رفع کند و فعالیت تقسیم آب را صدها برابر بهبود بخشد.
یکی از ساده‌ترین راه‌هایی که می‌توان مولکول‌های آب را به هیدروژن تقسیم کرد، استفاده از فتوکاتالیست‌ها است. فتوکاتالیست‌ها، نیمه‌هادی‌هایی هستند که می‌توانند نور را جذب کرده و واکنش‌های شکافت آب را به طور همزمان انجام دهند؛ از این رو یک راه ساده برای تولید انبوه هیدروژن ارائه می‌کنند. نیمه‌هادی‌ها می‌توانند یک جفت الکترون-حفره برای واکنش شکافت آب تولید کنند. با این حال، از آنجایی که حامل‌های بار، تمایل به ترکیب مجدد دارند، یک سیستم فتوکاتالیستی Z-scheme شامل دو ماده نیمه‌رسانا و یک واسطه الکترونی برای جلوگیری از این پدیده ایجاد شده است.
در مواد Z-scheme، واسطه الکترونی که معمولاً یک جفت گیرنده/دهنده الکترون برگشت‌پذیر (مانند I3–/I– ) است، الکترون‌ها را از یکی از فتوکاتالیست‌ها می‌پذیرد و به دیگری اهدا می‌کند. این پدیده حامل‌های بار را بین نیمه‌هادی‌ها مجزا می‌کنند و احتمال بازترکیب الکترون را کاهش می‌دهند. علیرغم کاهش بازترکیب بار در نیمه‌هادی‌­ها، گونه‌های پذیرنده الکترون (I3-) با فتوکاتالیست هیدروژن برای الکترون‌ها رقابت می‌کند و در نتیجه بازده تبدیل انرژی خورشید به هیدروژن کاهش می‌یابد.
برای افزایش بازده تولید هیدروژن، تیمی از محققان بین‌المللی از جمله استادیار شونتا نیشیکا و پروفسور کازوهیکو مائدا از مؤسسه فناوری توکیو (Tokyo Tech) روی راه‌هایی برای جلوگیری از انتقال ناخواسته الکترون کار می‌کنند.
در آزمایش با فتوکاتالیست‌های نیوبات حساس شده به رنگ روتنیوم (Ru) با فرمول شیمیایی Ru/Pt/HCa2Nb3O10، محققان متوجه شدند که تولید هیدروژن در غلظت‌های پایین I3– به طور قابل‌توجهی افزایش می‌یابد. این یافته‌ها آنها را به ایجاد یک سیستم شکافت آب کارآمد هدایت کرد که متشکل از یک فتوکاتالیست تولید اکسیژن و یک نانو ورق نیوبات حساس شده با رنگدانه Ru اصلاح شده است که به عنوان یک فتوکاتالیست تولید هیدروژن با بازده بالاتر عمل می‌کند.
پروفسور مائدا می‌گوید: ما با استفاده از یک فتوکاتالیست نانو ورق حساس‌شده با رنگ اصلاح‌شده، کارایی سیستم شکافت آب را با موفقیت بهبود بخشیده‌ایم.
برای پایین نگه داشتن غلظت I3– در سیستم واکنش، یک فتوکاتالیست PtOx/H-Cs-WO3 به عنوان کاتالیزور تولید اکسیژن استفاده می‌شود. در همان زمان، Al2O3 و پلی استایرن سولفونات (PSS) برای سرکوب انتقال نامطلوب الکترون از نیمه‌هادی به کمپلکس Ru اکسید شده و یون I3– اضافه می‌شود.
این طراحی، الکترون‌های بیشتری را قادر می‌سازد تا در واکنش تولید هیدروژن شرکت کنند که در نتیجه کارآمدترین سیستم شکافت آب از نوع Z-scheme تا به امروز است.
پروفسور مائدا می‌گوید: اصلاح سطح فتوکاتالیست نانو ورق حساس شده با رنگدانه، فعالیت شکافت آب خورشیدی را در مقایسه با سیستم‌های فتوکاتالیست مبتنی بر نیمه‌هادی معمولی نزدیک به 100 برابر بهبود بخشیده است.
با مهار انتقال نامطلوب الکترون، فتوکاتالیست توسعه‌یافته می‌تواند تولید هیدروژن را در شدت نور کم حفظ کند و در مقایسه با سایر فتوکاتالیست‌هایی که به شدت نور بالا نیاز دارند، برتری می‌دهد.