بزرگنمايي:

آریا بانو - ایران / اگر کمی در خیابان‌های شهر قدم بزنیم یا صفحات مجازی را ورق بزنیم، می‌بینیم با وجود هشدارهای انجمن‌های تخصصی، دختران و پسران نوجوان هم به سمت جراحی‌های زیبایی کشیده شده‌اند.
جراحی زیبایی و اقدامات غیرجراحی مرتبط با آن، یکی از نیازهای مطرح جامعه امروزی به شمار می‌رود که بنا به ضرورت و با تجویز پزشک متخصص انجام می‌گیرد. طبق آمارهای جهانی، ایران با بیش از 407 هزار عمل جراحی و تزریقات زیبایی نسبت به جمعیتی که دارد، رتبه 13 جهان در عمل‌های زیبایی را به خود اختصاص داده است. فراگیر شدن خدمات زیبایی از جراحی گرفته تا انواع اعمال تزریقی، دیگر مختص سن خاصی نیست. اگر کمی در خیابان‌های شهر قدم بزنیم یا صفحات مجازی را ورق بزنیم، می‌بینیم با وجود هشدارهای انجمن‌های تخصصی، دختران و پسران نوجوان هم به سمت جراحی‌های زیبایی کشیده شده‌اند. اگر تا چند دهه قبل دختران معمولاً بعد از ازدواج در دهه‌های سوم و چهارم زندگی می‌توانستند عمل زیبایی آن هم به شکل محدود انجام بدهند، اما امروز دختران و پسران زیر 15 سال هم علیرغم محدودیت و ممنوعیتی که وزارت بهداشت ابلاغ کرده است، سراغ جراحی‌های زیبایی می‌روند. به عبارتی سن جراحی زیبایی در کشور پایین آمده است و این زنگ خطری است که بسیاری از متخصصان دلسوز نسبت به عواقب بد آن هشدار می‌دهند.
به گفته علیرضا مصباحی، فوق‌تخصص و جراح گوش، حلق‌وبینی، عمل زیبایی برای سنین زیر 18 سال نه‌تنها غیرعلمی و غیراخلاقی است، بلکه به علت وضعیت صفحات رشد و غضروف‌ها که هنوز کامل نشده است، در کوتاه‌مدت عوارض جبران‌ناپذیری برای فرد به همراه دارد. به همین دلیل وزارت بهداشت با ابلاغ مصوبه‌ای نه‌تنها عمل برای زیر 18 سال بلکه عمل ابدومینوپلاستی همراه با سزارین را نیز ممنوع اعلام کرد.
دکتر بابک نیکومرام، فوق‌تخصص جراحی پلاستیک و رئیس انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران، در گفت‌وگو با «ایران» از دو اقدام مثبت وزارت بهداشت در حوزه جراحی‌های زیبایی خبر می‌دهد و می‌گوید: «حوزه زیبایی با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است که نیازمند بررسی، نظارت و اقدام فوری از سوی نهادهای مسئول، از جمله وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. از ورود مداخله‌گرهای غیرمجاز در امر جراحی زیبایی گرفته تا مراکزی که برای پزشک‌نماها بیماریابی می‌کنند، همگی این موارد با نظارت و وضع قوانین مشخص و سختگیرانه قابل پیشگیری است.»
وی ادامه می‌دهد: «در شرایط کنونی، با گسترش شبکه‌های مجازی و تبلیغات افسارگسیخته در این حوزه، بسیاری از افراد به انجام عمل‌های زیبایی ترغیب می‌شوند، به‌ گونه‌ای که اکنون شاهد جراحی‌های زیبایی در نوجوانان هم هستیم. از آنجایی که نوجوانان هنوز در سن رشد هستند و تغییرات ظاهری و رشد روانی آنها هنوز کامل نشده است، انجام این‌گونه جراحی‌ها در سنین زیر 18 سال می‌تواند منجر به مشکلات دیگری در میان دانش‌آموزان شود. همین امر زنگ خطری برای حوزه سلامت است و به همین دلیل وزارت بهداشت در هم‌اندیشی با انجمن‌های مربوطه مصوبه‌ای را ابلاغ کرد مبنی بر اینکه سن انجام جراحی‌های زیبایی در ایران پایین نیاید، زیرا این فرد در مدرسه می‌تواند دوستانش را به انجام عمل زیبایی ترغیب کند. نوجوانان به‌طور ذاتی از یکدیگر تأثیر می‌پذیرند و از آنجا که هنوز به بلوغ فکری نرسیده‌اند، این امر می‌تواند منجر به رواج عمل‌های زیبایی در میان آنها شود.»
دکتر نیکومرام با اشاره به قوانین سختگیرانه برخی کشورها برای عمل‌های زیبایی، به ممنوعیت جراحی زیبایی برای افراد زیر 18 ساله‌ اشاره کرده و می‌گوید: «با این حال، برای برخی از عمل‌ها که جنبه درمانی دارند، قابل انجام است و در دیگر موارد اگر دو جراح ذی‌صلاح ضرورت عمل را تأیید کنند و فرد شرایط لازم را داشته باشد، امکان انجام عمل وجود دارد. به‌طور کلی، اگر این مصوبه در جامعه به‌درستی اعمال شود، می‌تواند تا حدودی جلوی رواج بی‌حدومرز عمل‌های زیبایی در سنین زیر 18 سال را بگیرد.»
ممنوعیت عمل زیبایی شکم بعد از سزارین
بازار
یکی دیگر از موارد مهم، ممنوعیت انجام عمل زیبایی شکم همراه با سزارین است که به‌دلیل تبلیغات گسترده در فضای مجازی بسیار رایج شده است. دکتر نیکومرام در این‌باره می‌گوید: «عمل‌های جراحی زیبایی به‌طور معمول آلودگی ایجاد نمی‌کنند، اما سزارین آلودگی خاص خود را دارد و انجام این دو عمل بلافاصله می‌تواند خطر عفونت را افزایش دهد. همچنین، عمل زیبایی شکم که شامل کشیدن پوست ناحیه شکم است، می‌تواند درد زیادی برای مادر ایجاد کند. مادری که نوزادی را به دنیا آورده باید بتواند کودک خود را در آغوش بگیرد و به او شیر بدهد، اما انجام عمل زیبایی تحرک او را سخت می‌کند. اگر مادر دچار عفونت شود، باید آنتی‌بیوتیک مصرف کند که این موضوع ممکن است شیر مادر را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین، انجام این عمل در هنگام سزارین پشتوانه علمی محکمی ندارد.»
این فوق‌تخصص جراحی پلاستیک با اشاره به خطرات دیگر جراحی همزمان ادامه می‌دهد: «ترکیب سزارین و زیبایی شکم می‌تواند باعث افزایش خونریزی، لخته‌های خونی و ترومبوآمبولی شود. همچنین پس از زایمان، رحم هنوز متورم است و بدن در حال بازگشت به شرایط طبیعی خود است که انجام همزمان این عمل می‌تواند موجب نتایج زیبایی نامطلوب شود تا جایی که فرد نیاز به جراحی ترمیمی در آینده پیدا کند.»
وی تأکید می‌کند: «یکی از دلایل مراجعه زنان برای انجام عمل حین سزارین، نگرانی از شل شدن و افتادگی پوست شکم است. افراد باید بدانند که در زایمان‌های اول، بعد از 6 ماه با ورزش، شکم مادر به حالت اولیه بازمی‌گردد و آن افتادگی که در ذهن متصور هستند را تجربه نمی‌کنند. بنابراین نیازی به عمل زیبایی شکم در زایمان اول وجود ندارد و نباید به تبلیغات شبکه‌هایی مانند اینستاگرام که فقط به‌خاطر منافع مالی است، توجه کرده و سلامتی‌ خود را بازیچه قرار دهند.»
وی توصیه می‌کند، مادرانی که قصد انجام ابدومینوپلاستی دارند، حداقل 6 تا 12 ماه پس از زایمان این جراحی را انجام دهند تا بدن به شرایط پایدار برسد و خطرات ناشی از آن کاهش یابد.
جایگاه 13 جهان در عمل‌های زیبایی
طبق آمار انجمن ISAPS که مربوط به سال 2023 است، از مجموع 35 میلیون عمل زیبایی در دنیا، ایران با بیش از 407 هزار عمل جراحی و تزریقات زیبایی نسبت به جمعیتی که دارد، عمل‌های زیادی را انجام داده است. تقاضای رو به رشد ایرانیان برای داشتن ظاهری زیباتر و جوان‌تر سبب ایجاد چنین اعداد و ارقامی شده است. البته جراحی بینی و پلک بیشترین عمل‌ها را شامل می‌شود. در این گزارش آمده است، بیش از 45 هزار نفر در ایران جراحی بینی و بیش از 29 هزار نفر نیز جراحی پلک انجام داده‌اند. به گفته متخصصان، سنگ بنای هر اقدامی داشتن آمار و اطلاعات است. اگر آمار نداشته باشیم، نمی‌توانیم برنامه‌ریزی درست انجام دهیم، به همین جهت ضروری است وزارت بهداشت با ملزم کردن پزشکان، کلینیک‌ها و مراکز درمانی که اعمال زیبایی انجام می‌دهند، آماری از تعداد عمل‌های‌شان را به وزارتخانه ارسال کنند. این آمار جهانی تنها بخشی از عمل‌هایی است که در کشور صورت می‌گیرد، چرا که بیشتر کلینیک‌های زیبایی آمار ارائه نمی‌کنند.
زیبایی به قیمت جان
با نگاهی به فضای مجازی و شبکه‌های پرطرفدار مانند اینستاگرام، افرادی را مشاهده می‌کنیم که چهره‌های اغراق‌آمیزی از خود ساخته‌اند. در حالی که هدف از جراحی‌های زیبایی، اصلاح ایرادات ظاهری و حفظ تناسب چهره و بدن است، اما برخی افراد به دنبال تغییرات غیرطبیعی و شدید هستند که نتیجه آن، دور شدن از زیبایی طبیعی و متناسب و حتی گاهی مرگ خواهد بود. اما سؤال مهم اینجاست، چه پزشکی حاضر می‌شود با خواسته‌های فوق اغراق‌آمیز بیماران موافقت کند و ظاهری نامتناسب و نازیبا برای آنها ایجاد کند؟
دکتر نیکومرام توضیح می‌دهد: «یکی از مهم‌ترین چالش‌های حوزه جراحی‌های زیبایی، نبود نظارت کافی بر فعالیت برخی افراد غیرمتخصص و افراد غیر پزشک و تبلیغات گمراه‌کننده‌ای است که در فضای مجازی انجام می‌شود، در حالی که جراحان پلاستیک دارای آموزش‌های فوق تخصصی و تعهدات حرفه‌ای مشخصی هستند، برخی افراد بدون داشتن صلاحیت علمی لازم، اقدام به انجام جراحی‌های غیرضروری و گاه خطرناک می‌کنند که نتیجه این روند، آسیب‌های جسمی و روانی جبران‌ناپذیر برای بیماران است.»
وی می‌افزاید: «جراحان پلاستیک آموزش دیده‌اند که در مواجهه با درخواست‌های اغراق‌آمیز و غیرمنطقی بیماران، راهنمایی‌های لازم را ارائه دهند و از انجام تغییرات نامتناسب خودداری کنند. اما متأسفانه، افرادی که فاقد صلاحیت تخصصی مرتبط هستند، نه‌تنها این اصول را رعایت نمی‌کنند، بلکه با تبلیغات اغواگرانه، بیماران را به سمت عمل‌های غیرضروری و حتی مضر سوق می‌دهند. این افراد حداقل استانداردهای علمی و حرفه‌ای را رعایت نکرده و متقاضیان خود را در معرض خطرات جدی و جبران‌ناپذیر قرار می‌دهند.»
دکتر نیکومرام تأکید می‌کند: «برای کنترل این وضعیت، نقش نهادهای نظارتی و انجمن‌های تخصصی مرتبط بسیار مهم است. انجمن جراحان پلاستیک و زیبایی ایران، با ارائه اطلاعات علمی و آگاهی‌بخشی به جامعه، تلاش می‌کند تا از انتخاب‌های نادرست و جراحی‌های غیرضروری جلوگیری کند. در عین حال، ضروری است که وزارت بهداشت و سایر نهادهای مسئول، دستورالعمل‌های مشخص و استانداردهای دقیقی را برای جراحی‌های زیبایی تدوین کرده و بر اجرای آن نظارت کنند، در غیر این صورت، آسیب‌های این حوزه روز به‌ روز بیشتر شده و از طرفی با توجه به غیرضروری بودن این‌گونه اعمال، موجب اتلاف منابع ملی خواهد شد.»