بزرگنمايي:

آریا بانو - تسنیم / ماه شعبان، ماهی پر از برکت و فرصت‌های معنوی است که به عنوان مقدمه‌ای برای ورود به ماه مبارک رمضان شناخته می‌شود. این ماه فرصتی است برای توبه، استغفار و آماده‌سازی روح و روان برای پذیرش فیوضات ماه رمضان. در این ماه، اعمال نیک و دعاها اهمیت ویژه‌ای دارند و مؤمنان سعی می‌کنند با پاکسازی دل و جان، خود را برای میهمانی خدا آماده کنند.
با نزدیک شدن به پایان ماه شعبان، توصیه‌های ائمه معصومین علیهم‌السلام به شیعیان جهت استفاده بهینه از این فرصت طلایی، راهنمایی‌های ارزشمندی ارائه می‌دهد. یکی از این توصیه‌ها، حدیثی است از امام رضا علیه‌السلام که به اباصلت در آخرین لحظات ماه شعبان بیان شده است. 1 این حدیث شامل دستورالعمل‌هایی است که مؤمنان را برای ورود به ماه رمضان آماده می‌کند.
توصیه‌های کلیدی که امام رضا علیه‌السلام برای استقبال از ماه مهمانی خدا بیان می‌کنند، عبارتند از:
1. جبران تقصیرهای گذشته: امام رضا علیه‌السلام تاکید دارند که در این فرصت باقی‌مانده از شعبان، باید به جبران کوتاهی‌هایی که در گذشته داشته‌ایم بپردازیم. این جبران می‌تواند شامل استغفار، انجام اعمال نیک و ادای حقوقی باشد که از دیگران ضایع کرده‌ایم.
2. اولویت‌بندی امور و دوری از بیهودگی: در این توصیه، امام رضا علیه‌السلام به اهمیت توجه به امور ضروری و دوری از پرداختن به مسائل بیهوده اشاره دارند. این نکته، ضرورت مدیریت زمان و انرژی را در آستانه ماه رمضان یادآور می‌شود تا بتوانیم با تمرکز بیشتری به عبادت و خودسازی بپردازیم.
3. دعا و استغفار فراوان: دعا و استغفار، از مهم‌ترین ابزارهای ارتباط با خداوند و تطهیر روح هستند. امام رضا علیه‌السلام توصیه می‌کنند که در این روزهای پایانی شعبان، با دعا و استغفار فراوان، خود را برای ورود به ماه رمضان آماده کنیم و از خداوند طلب مغفرت و رحمت کنیم.
4. تلاوت قرآن کریم: قرآن کریم، کلام الهی و نور هدایت است. تلاوت قرآن در ماه شعبان، قلب را برای دریافت انوار الهی در ماه رمضان آماده می‌کند و باعث افزایش ایمان و تقوا می‌شود. بنابراین تلاوت قرآن یکی از مهم‌ترین راه‌های آمادگی برای ورود به ماه رمضان است، چراکه این ماه، ماه نزول قرآن و فرصتی برای ارتباط عمیق‌تر با کلام الهی است. وقتی انسان با تدبر در آیات الهی، دل خود را با معارف قرآنی روشن می‌کند، زمینه پذیرش فیوضات معنوی این ماه را فراهم می‌سازد. قرآن، چراغ راهی است که انسان را از غفلت و تاریکی‌های درونی دور کرده و به سوی نور و هدایت رهنمون می‌کند. ازاین‌رو، قرائت و تفکر در آیات قرآن، در کنار ادای امانت، رفع کینه و توکل بر خدا، روح را برای بهره‌برداری از برکات رمضان آماده کرده و انسان را به قرب الهی نزدیک‌تر می‌کند.
5. توبه از گناهان: توبه، بازگشت به سوی خداوند و رهایی از بند گناهان است. امام تأکید دارند که پیش از ورود به ماه رمضان، باید از تمامی گناهان توبه کنیم و با دلی پاک و روحی تازه، به استقبال این ماه مبارک برویم.
6. ادای امانت و رفع کینه: امام رضا علیه‌السلام بر اهمیت ادای امانت‌ها و زدودن کینه‌ها از دل تاکید دارند، چرا که ماه رمضان، فرصتی برای آشتی با دیگران و صاف کردن دل‌ها است. ادای امانت نشان‌دهنده صداقت و رعایت حقوق دیگران بوده و موجب جلب رضایت الهی می‌شود، در حالی که رفع کینه، دل‌ها را از سنگینی کدورت‌ها آزاد کرده و وحدت و همدلی میان مؤمنان را تقویت می‌کند.
7. توکل بر خدا: توکل بر خدا، رمز پیروزی در تمامی مراحل زندگی است و خداوند در آیات متعددی از قرآن درباره اهمیت آن سخن گفته است، زیرا ورود به رمضان تنها با تکیه بر اراده شخصی ممکن نیست، بلکه نیازمند استعانت از پروردگار و اعتماد به رحمت اوست. کسی که دل به خدا بسپارد و از او یاری بجوید، سبک‌بارتر از غفلت‌ها و سنگینی‌های دنیا وارد این ضیافت الهی می‌شود و از روزه، عبادت و شب‌های قدر بهره‌ای عمیق‌تر خواهد برد.
8. ذکر ویژه: در پایان، امام رضا علیه‌السلم ذکری ویژه را برای این ایام توصیه می‌کنند: «ا للَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ » (خدایا اگر در آنچه از شعبان گذشت ما را نیامرزیده‌ای، در آنچه از آن باقی مانده ما را بیامرز).
این توصیه‌های ارزشمند، چراغ راهی است برای رسیدن به برکات و فضایل ماه مبارک رمضان. با عمل به این رهنمودها، می‌توانیم به استقبال ماهی برویم که در آن، درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده می‌شود.
-------------------------
پاورقی:
* متن کامل روایت: «عَنْ عَبْدِ السَّلَامِ بْنِ صَالِحٍ الْهَرَوِیِّ قَالَ دَخَلْتُ عَلَى أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِّ بْنِ مُوسَى الرِّضَا (ع) فِی آخِرِ جُمُعَهٍ مِنْ شَعْبَانَ فَقَالَ لِی: یَا أَبَا الصَّلْتِ إِنَّ شَعْبَانَ قَدْ مَضَى أَکْثَرُهُ وَ هَذَا آخِرُ جُمُعَهٍ مِنْهُ فَتَدَارَکْ فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ تَقْصِیرَکَ فِیمَا مَضَى مِنْهُ وَ عَلَیْکَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى مَا یَعْنِیکَ وَ تَرْکِ مَا لَا یَعْنِیکَ وَ أَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ تِلَاوَهِ الْقُرْآنِ وَ تُبْ إِلَى اللَّهِ مِنْ ذُنُوبِکَ لِیُقْبِلَ شَهْرُ اللَّهِ إِلَیْکَ وَ أَنْتَ مُخْلِصٌ لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَا تَدَعَنَّ أَمَانَهً فِی عُنُقِکَ إِلَّا أَدَّیْتَهَا وَ لَا فِی قَلْبِکَ حِقْداً عَلَى مُؤْمِنٍ إِلَّا نَزَعْتَهُ وَ لَا ذَنْباً أَنْتَ مُرْتَکِبُهُ إِلَّا قَلَعْتَ عَنْهُ وَ اتَّقِ اللَّهَ وَ تَوَکَّلْ عَلَیْهِ فِی سِرِّ أَمْرِکَ وَ عَلَانِیَتِکَ وَ مَنْ یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ قَدْراً وَ أَکْثِرْ مِنْ أَنْ تَقُولَ فِیمَا بَقِیَ مِنْ هَذَا الشَّهْرِ اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى یُعْتِقُ فِی هَذَا الشَّهْرِ رِقَاباً مِنَ النَّارِ لِحُرْمَهِ شَهْرِ رَمَضَان»‏. (منبع: عیون اخبار الرضا، ج 2، ص 51)
ای اباصلت، بیشتر شعبان گذشت و این آخرین جمعه‌ی آن است، پس در باقیمانده‌ی آن: تدارک تقصیرهای گذشته‌ات را بکن و به آنچه به کارت می‌آید روی آور و آنچه به کارت نمی‌آید را ترک کن. و بسیار دعا و استغفار کن و قرآن بخوان و از گناهانت به سوی خدا توبه کن تا ماه خدا (رمضان) به سوی تو آید در حالی که تو برای خدای عزوجل خالص هستی.و هیچ امانتی بر گردنت باقی نگذار مگر آنکه آن را ادا کنی و هیچ کینه‌ای در دلت نسبت به مؤمنی باقی نگذار مگر آنکه آن را از بین ببری و هیچ گناهی را که مرتکب شده‌ای باقی مگذار مگر آنکه آن را رها کنی. و از خدا پروا کن و در پنهان و آشکار کارت بر او توکل کن و هر کس بر خدا توکل کند، خدا او را کافی است. همانا خداوند به مقصود خود می‌رسد و برای هر چیزی اندازه‌ای قرار داده است.
 و در باقیمانده‌ی این ماه بسیار بگو: «اللَّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکُنْ قَدْ غَفَرْتَ لَنَا فِی مَا مَضَى مِنْ شَعْبَانَ فَاغْفِرْ لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنْهُ» (خدایا اگر در آنچه از شعبان گذشت ما را نیامرزیده‌ای، در آنچه از آن باقی مانده ما را بیامرز) زیرا خداوند تبارک و تعالی در این ماه، به حرمت ماه رمضان، گردن‌هایی را از آتش آزاد می‌کند. (عیون اخبار الرضا، ج 2،ص51 )