آریا بانو - ایسنا / پیام‌هایی که کودکان درباره خودشان از دیگران دریافت می‌کنند اغلب بر احساس‌شان نسبت به خود، تأثیر می‌گذارد. کلمات تند یا اظهارات منفی مثل «تنبل خواندن» کودک انگیزه‌ای در آن‌ها ایجاد نمی‌کند و می‌تواند به عزت نفس آن‌ها آسیب برساند.
اعتماد به نفس از جمله ویژگی‌هایی است که می‌تواند در موفقیت هر انسانی نقش زیادی داشته باشد. عزت نفس چیزی نیست که کودک با آن به دنیا بیاید بلکه از جمله مهارت‌هایی است که از کودکی در انسان شکل گرفته و والدین نقش مهمی در ایجاد آن دارند. اعتماد به نفس سالم یکی از پایه‌های مهم رشد کودک است و نقش مهمی در سلامت رفتاری، ذهنی، اجتماعی و هیجانی او دارد. عزت نفس در کودکان باعث می‌شود که آن‌ها در موقعیت‌های مختلف زندگی مانند جمع خانواده، مدرسه، دانشگاه، محیط کار، روابط عاطفی و… واکنش مناسب‌تر و شجاعت بیشتری داشته باشند.

به این بهانه با سالومه حاج آقایی روانشناس بالینی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
چگونه می‌توانیم اعتماد به نفس را در فرزندمان افزایش دهیم؟
به عنوان والدین، اگر می‌خواهید فرزندتان نسبت به خودش احساس خوشبختی و عزت نفس خوبی داشته باشد (که به آن تصویر از خود نیز می‌گویند)، گفتار و اعمال شما بیش از هر چیز دیگری روی او تأثیر می‌گذارد، چون کودک از زمانی که نوزاد است، لحن صدا، زبان بدن و هر بیانی را جذب می‌کند.
تعریفی که احساس می‌شود واقعی و درست نیست برای کودکان به کار نبریم. برای مثال وقتی کودک می‌داند که بازی خوبی انجام نداده‌، تعریف از او باعث می‌شود که او احساس توخالی و ساختگی کند
به فرزندتان کمک کنید همانطور که رشد می‌کند، انجام کارها را بیاموزد. کارهایی مانند یادگیری لباس پوشیدن، خواندن یا دوچرخه سواری، شانسی برای افزایش عزت نفس است. در ابتدا با نشان دادن و کمک کردن آموزش دهید، سپس اجازه دهید کودکان هر کاری را تا آنجا که می‌توانند، انجام دهند، حتی اگر اشتباه کنند. این بخش کلیدی در ایجاد عزت نفس مثبت است. مطمئن شوید که فرزندانتان فرصتی برای یادگیری، تلاش و احساس غرور دارند. چالش‌های جدید را خیلی آسان یا خیلی سخت نکنید. آن‌ها را تشویق کنید که همیشه بهترین کار خود را انجام دهند اما توضیح دهید که لازم نیست کامل باشند. هیچ کس کامل نیست.
تلاش‌ها را تحسین کنید. از تعریف کردن تنها، نتایجی مانند گرفتن نمره‌ای خاص یا ویژگی‌هایی مثل باهوش بودن خودداری کنید، در عوض، تلاش و پیشرفت را برای کودکان پررنگ و مهم نشان دهید. به عنوان مثال گفتن جملاتی مانند «شما به سختی برای یادگیری تلاش می‌کنید» یا «من به شما افتخار می‌کنم که پیانو تمرین می‌کنید»، با این نوع تحسین‌ها، آن‌ها برای رسیدن به اهداف تلاش خواهند کرد.
الگوی خوبی باشید. وقتی برای کارهای روزمره مانند تهیه غذا یا شستن ظرف‌ها تلاش می‌کنید، الگوی خوبی برای کودک خود هستید. فرزند شما یاد می‌گیرد که برای انجام تکالیف یا مرتب کردن تخت، تلاش کند.
البته نوع و روش الگوبرداری نیز مهم است. وقتی کارهایی را بدون غر زدن یا شکایت انجام می‌دهید، به فرزندتان یاد می‌دهید که همین کار را انجام دهد. وقتی از عجله در انجام کارهای خانه اجتناب می‌کنید و به کاری که به خوبی انجام شده افتخار می‌کنید، فرزندتان نیز انجام آن را یاد می‌گیرد.

انتقاد نکنید. پیام‌هایی که کودکان درباره خودشان از دیگران دریافت می‌کنند اغلب بر احساس‌شان نسبت به خود، تأثیر می‌گذارد. کلمات تند یا اظهارات منفی مثل «تنبل خواندن» کودک انگیزه‌ای در آن‌ها ایجاد نمی‌کند و می‌تواند به عزت نفس آن‌ها آسیب برساند. کودکان را با صبر اصلاح کنید. روی کاری که می‌خواهید دفعه بعد آن را انجام دهند تمرکز کنید. در صورت نیاز، نحوه کار را به آن‌ها نشان دهید.
با صداقت باشید. تعریفی که احساس می‌شود واقعی و درست نیست برای کودکان به کار نبریم. برای مثال وقتی کودک می‌داند که بازی خوبی انجام نداده‌، تعریف از او باعث می‌شود که او احساس توخالی و ساختگی کند. به جای این کار می‌توانید بگویید: «هرچند این بهترین بازی شما نبود، من به شما افتخار می‌کنم که تسلیم نشدید» یا «فردا، شما خوب خواهید شد».
روی نقاط قوت تمرکز کنید. به کارهایی که فرزندان‌تان به خوبی انجام می‌دهند و از آن لذت می‌برند، توجه کنید. بیشتر روی نقاط قوت‌شان تمرکز کنید تا به آن‌ها کمک کنید که احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند.
کمک به دیگران و انجام کارهای محبت آمیز باعث ایجاد عزت نفس و احساسات خوب در کودکان می‌شود
توجه کنید که چه چیزی خوب پیش می‌رود. وقتی می‌شنوید که فرزندتان از خود یا روزی که گذرانده شکایت دارد، از او بخواهید موردی را پیدا کند که خوب پیش رفته است مثلا هر شب قبل از خواب، از فرزندتان بخواهید حداقل سه اتفاق خوب آن روز را تعریف کند. به زودی آن‌ها متوجه چیزهای مثبت بیشتری در مورد افراد، زندگی و خودشان خواهند شد.
دوستی‌های سالم را تشویق کنید. به کودکان بیاموزید که بهترین دوستان کسانی هستند که با آن‌ها خوب رفتار کرده و آن‌ها را با آنچه می‌گویند و انجام می‌دهند بالا می‌برند. کودکان باید از افرادی که به گونه‌ای رفتار می‌کنند که دیگران را تخریب می‌کنند، دوری کنند. در عوض، آن‌ها باید دوستانی را انتخاب کنند که به آن‌ها کمک کنند تا احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند. همچنین به آن‌ها کمک کنید تا خود نیز دوستی خوب برای دیگران باشند.
بگذارید کودکان به شما یا دیگران کمک کنند. وقتی آن‌ها ببینند کاری که انجام می‌دهند برای دیگران اهمیت دارد، عزت نفس‌شان رشد می‌کند. آن‌ها می‌توانند در کار خانه کمک کنند، یک پروژه خدماتی در مدرسه انجام دهند یا به خواهر یا برادرشان به نوعی محبت کنند. کمک به دیگران و انجام کارهای محبت آمیز باعث ایجاد عزت نفس و احساسات خوب در کودکان می‌شود. با کمک به تقویت عزت نفس فرزندتان، آن‌ها شجاعت امتحان کردن چیزهای جدید و انتخاب هوشمندانه را خواهند داشت.