آریا بانو - ایسنا / بلوک انتقال مداری سامان 1 دستاورد جدید مهندسان فضایی کشور است که با پرتاب آن دو محموله تحقیقاتی دیگر با مجموع وزن حدود 300 کیلوگرم، رکورد جدیدی در وزن محموله‌های قابل پرتاب کشور را رقم زد.
بلندای آسمان‌ها دیگر جایی فقط برای قدرتمندان فضایی نیست و امروز ایران، با قدم‌هایی استوار، در جاده‌ای گام می‌زند که تنها معدودی از کشورهای جهان توانایی پیمودن آن را دارند.

بلوک انتقال مداری سامان 1، دستاورد جدیدی از مهندسان ایرانی است و داستانی از پیشرفت علمی است که راه را برای رسیدن به ستارگان برای کشور هموارتر می کند.
امروز جمعه، 16 آذر ماهواره بر سیمرغ، بلوک انتقال مداری سامان 1 را در مدار تزریق کرد. سامانه بلوک انتقال مداری، سامانه واسطی برای قراردادن ماهواره‌ها در مدارهای بالا است که با هدف کاهش هزینه و اجتناب از ساخت حامل‌های غول‌پیکر و مصرف سوخت بسیار بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد و اکنون ایران با پرتاب «بلوک انتقال مداری سامان» به این دانش فنی فضایی دست یافته است.
روش تزریق مداری مبتنی بر این فناوری به این صورت است که حامل، بلوک انتقال مداری و ماهواره متصل به آن را در مدار اولیه به نام «مدار پارک» قرار می‌دهد و بلوک انتقال مداری، ماهواره را از مدار اولیه به مدار نهایی منتقل می‌کند. این سامانه قابلیت اصلاح مداری را نیز دارد و می‌تواند دقت تزریق و همچنین قابلیت اطمینان آن را افزایش دهد.
از این رو بلوک انتقال مداری یکی از ابزارها مورد نیاز برای انجام مأموریت‌های فضایی در حوزه‌های ماهواره‌ها به‌منظور قرار دادن ماهواره‌های مخابراتی در مدار و اکتشافات فضایی برای انجام مأموریت‌های اعماق فضا مانند ماه‌نشین و مریخ‌نورد است. در این راستا محققان پژوهشگاه فضایی طراحی و ساخت بلوک انتقال مداری سامان را در دستور کار خود قرار دادند.
بلوک انتقال مداری سامان 1 به‌عنوان یک سیستم انتقال ماهواره، به‌ویژه برای انتقال ماهواره‌های کوچک و متوسط به مدارهای مختلف، طراحی شده است. این سیستم با استفاده از موتورهای پیشرفته و سوخت‌های بهینه، توانایی انجام عملیات‌های مختلف از جمله تغییر مدار، انجام ماموریت‌های مختلف در فضا و افزایش عمر مفید ماهواره‌ها را دارد.
به گفته حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی و سرپرست پژوهشگاه فضایی ، برنامه توسعه بلوک انتقال مداری در پژوهشگاه فضایی در مسیر توسعه فناوری ارتباطات مخابراتی به منظور دستیابی به ماهواره مخابراتی مدار ژئو تعریف شد. هدف از این امر افزایش ارتفاع مداری ماهواره از مدار ایستایی به مدار عملیاتی و در نتیجه تسریع و تسهیل فرآیند حصول نقطه مداری همگام با زمین است.

بلوکی با قابلیت‌های منحصر به فرد
بلوک انتقال مداری سامان کار خود را در مدار دایروی با شیب 55 درجه آغاز خواهد کرد و ماهواره را در مدار بیضوی 400 تا 7000 کیلومتری با شیب 58 درجه تحویل خواهد داد.
بخش زمینی پروژه بلوک انتقال مداری سامان شامل ایستگاه‌های ارسال و دریافت تله‌کامند و تله‌متری در باندهای UHFNHF است که با توجه به TRL بالای این فناوری در کشور امید است این قسمت به‌خوبی وظیفه خود را انجام دهد. ایستگاه‌های زمینی چهارگانه درنظرگرفته‌شده برای این مأموریت در تبریز، مشهد، ماهشهر و قشم واقع شده‌اند که فرایند ساخت و تجهیز آنها رو به تکمیل است.
سامان -1 از موتور سوخت جامد آرش-24 به عنوان سامانه اصلی پیشرانه خود استفاده می‌کند. آرش-24 قادر است 1٫3 تن نیروی رانش محرکه را در 40 ثانیه زمان سوختن خود، تولید کند. جرم آرش-24 بدون سوخت 55 کیلوگرم و بعد از سوختگیری 240 کیلوگرم است. سامان-1 برای اولین مأموریت خود وظیفه دارد یک ماهواره 100 کیلوگرمی را از مدار پارکینگ دایروی با ارتفاع 400 کیلومتری به یک مدار بیضوی با اوج 700 کیلومتری و حضیض 400 کیلومتری ارتقاء دهد.
به طور کلی مشخصات فنی این ابزار فضایی به این شرح است:

زیر سامانه	مشخصات فنی
وزن محموله	90 تا 100 کیلوگرم
ارتفاع مدار بلوک	400 کیلومتر دایروی
زاویه شیب مدار پارک	55 درجه
اوج مداری	7000 کیلومتر
حضیض مداری	400 کیلومتر

در پرتاب صبحگاهی امروز، بلوک انتقال مداری سامان 1 به همراه دو محموله جانبی دیگر که شامل یک کیوب ست و یک محموله تحقیقاتی است توسط ماهواره بر سیمرغ از پایگاه امام خمینی(ره) پرتاب شد.
این پرتاب با موفقیت همراه بوده و بلوک انتقال مداری در مدار بیضوی با ارتفاع اوج 410 کیلومتر و حضیض 300 کیلومتر، تزریق شد. تزریق موفق چندگانه بلوک انتقال مداری سامان 1 و دو محموله تحقیقاتی دیگر با مجموع وزن حدود 300 کیلوگرم، توانست رکورد جدیدی در وزن محموله‌های قابل پرتاب کشور رقم بزند.
بلوک انتقال مداری سامان1 یک گام عملیاتی برای انتقال ماهواره به مدارهای ارتفاع بالا خواهد بود.
راه‌اندازی و موفقیت‌های قابل توجه
سامان 1 که توسط متخصصان ایرانی طراحی و ساخته شده است، به‌عنوان یکی از دستاوردهای برجسته در حوزه فناوری فضایی شناخته می‌شود. این بلوک انتقال مداری پس از چندین ماه برنامه‌ریزی و آزمایش‌های پیچیده، در نهایت توانست موفقیت‌آمیز به مدار زمین منتقل شود و جایگاه خود را به‌عنوان یکی از ابزارهای کلیدی در پروژه‌های فضایی کشور پیدا کند.
این پروژه به‌ویژه در توسعه ارتباطات ماهواره‌ای، تصویربرداری از زمین و تحقیقاتی که به داده‌های ماهواره‌ای نیاز دارند، اهمیت ویژه‌ای دارد. به‌طور خاص، بلوک انتقال مداری سامان 1 می‌تواند در ماموریت‌های فضایی مختلف از جمله ارسال ماهواره‌های ارتباطی، مخابراتی و سنجشی به مدارهای بالا کاربرد داشته باشد.
چشم‌انداز آینده و تاثیرات اقتصادی
این دستاورد بزرگ نه‌تنها در راستای پیشرفت علمی و فناوری کشور است، بلکه می‌تواند به ایجاد زیرساخت‌های اقتصادی در حوزه فضایی و کسب‌وکارهای نوآورانه نیز منجر شود. صنعت فضایی یکی از حوزه‌های اقتصادی است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم می‌تواند تأثیرات زیادی بر روی بخش‌های مختلف اقتصاد کشور داشته باشد؛ از جمله اشتغال‌زایی، توسعه فناوری‌های نوین و تقویت قابلیت‌های تحقیقاتی.
همچنین، این بلوک انتقال مداری به‌عنوان یک ابزار مهم در برنامه‌های بلندمدت ایران برای توسعه فضا و استفاده از قابلیت‌های فضایی در جهت بهبود کیفیت زندگی و اقتصاد کشور، نقش حیاتی ایفا خواهد کرد.
بلوک انتقال مداری سامان 1، نه‌تنها نشان‌دهنده توانمندی‌های فنی متخصصان ایرانی در صنعت فضایی است، بلکه نمادی از پیشرفت روزافزون کشور در دستیابی به فناوری‌های پیشرفته در عرصه فضا است. با تحقق چنین پروژه‌هایی، ایران قادر خواهد بود در آینده‌ای نه‌چندان دور، نقش مهم‌تری در عرصه فضایی جهان ایفا کند و به دستاوردهای بزرگتری در این زمینه دست یابد.