بزرگنمايي:

آریا بانو - خراسان / تبلیغاتی با عناوین جذاب مانند «روان شناسی سیاه رو یاد بگیر تا اغواگر بشی»، «روح سیاه خودتو بیدار کن تا تبدیل به فردی بشی که آرزوی دیگرانه» و ... در فضای‌مجازی پربازدید می‌شود؛ آیا علم روان‌شناسی آن‌ها را تایید می‌کند؟ 
روان شناسی علم شناخت رفتار و فرایندهای ذهنی انسان است و مثل بقیه علوم برای درک بهتر جهان هستی و انسان فعالیت می‌کند. به‌تازگی در شبکه‌های اجتماعی تبلیغات زیادی را می‌بینیم که تحت پوشش روان‌شناسی، ترفندهایی را به مخاطبان برای مجذوب کردن دیگران یاد می‌دهند. مثلا در متن یک تبلیغ نوشته: «این جا به صورت کاملا تست شده کاریزمای سیاه رو یاد می گیری و اغواگر می شی» یا در مورد مشابه دیگر: «روح سیاه خودتو بیدار کن و یک بار برای همیشه تبدیل به فردی شو که آرزوی دیگرانه... برای عضویت در تیم اغواگری، همین حالا تصمیم بگیر و وارد کانال زیر شو... ». اما ماجرای روان‌شناسی سیاه چیست و آیا از نظر علم روان‌شناسی، چنین چیزی صحت دارد؟ در ادامه به این سوال پاسخ می‌دهیم.
ترویج خرافات با مفاهیم روان شناختی
هدف روان شناس‌ها شناخت بهتر و بیشتر انسان برای کاهش دردها و آلام آن هاست. روان شناسی علمی برای شناخت و کمک به انسان‌ها برای زندگی بهتر
است. اما متاسفانه در جامعه ما، برخی از سودجویان با استفاده از کلمات و مفاهیم روان شناختی به ترویج خرافات و دروغ پرداخته‌اند. روان شناسی سیاه هم دقیقا نمونه‌ای از این گونه سوءاستفاده از روان شناسی است. در واقع همان رمال‌های سابق که ادعای ارتباط با اجنه و موجودات ماورایی را داشته و به سرکیسه کردن مردمان اشتغال داشتند، امروز با استفاده از کلمات و مفاهیم مدرن اقدام به فریب مردم می‌کنند. در قدیم رمال برای محبوب القلوب شدن فرد، یک معجون تجویز می‌کرد که از مثلا پودر استخوان خوک ساخته می شد، حالا از کشف روح سیاه و پرواز روح سخن می‌گوید!
ارتزاق با آموزش شیادی

این مدل از افراد در واقع شیادانی هستند که با آموزش شیادی به دیگران ارتزاق و از همه مهم تر علم روان شناسی را بدنام می‌کنند. تا حدی که امروزه کار روان شناس‌های واقعی که رویه‌ای علمی برای درمان و مشاوره یا آموزش به کار‌ می‌گیرند، بسیار سخت شده است، چون مردم انتظار دارند یک نسخه جادویی برای حل مشکلات وجود داشته باشد. یک پکیچ، یک روتین مثل رژیم‌غذایی که حلال تمام مشکلات باشد. مردم در فضای‌مجازی و واقعی با شیادانی طرف هستند که هم علم روان شناسی و هم سلامت روان و سلامت روابط مردم را به گروگان گرفته‌اند. کسانی که مفاهیم خرافی صدها سال پیش را با بسته‌بندی نوین و به ظاهر علمی عرضه‌ می‌کنند تا فقط جیب خود را پر کنند.
عواقب ترسناک یادگیری این آموزش‌ها
البته باید گفت که این مدل از آموزش‌ها احتمالا بدون اثر هم نخواهد بود چون شیادی و کلاهبرداری را آموزش می‌دهند و فرد به یک بازیگر و شیاد تبدیل می‌شود. اما باید دقت کرد که این گونه صحبت‌ها، هیچ ربطی به علم روان شناسی ندارد. علم روان شناسی راه‌های شناخت خود و بهتر کردن روابط فردی، شغلی، اجتماعی و ... را به افراد نشان می‌دهد که با تلاش خود فرد می‌تواند به نتیجه برسد. این مسیر رشد هم به شدت سخت و دردناک است زیرا هر فردی باید با خود کشتی گرفته و از پس خود برآید تا انسان بهتری شود. در عوض شیادان راه‌های ساده رسیدن به خواسته‌ها را آموزش می‌دهند که از مسیر گول زدن و فریب دادن دیگران گذر می‌کند که کاملا خلاف هدف روان شناسی علمی یعنی شناخت خود،‌ است.
پیچیدگی روان انسان
علم روان شناسی به دنبال شفافیت، صداقت، شناخت بهتر خود و رشد است اما شیادان سوءاستفاده کننده از کلمات روان شناختی به دنبال فریب، دروغ، پنهانکاری و کنترل دیگران هستند. متاسفانه علم روان شناسی چون با زندگی روزمره مردم سروکار دارد، بیشتر از علوم دیگر مثل ریاضیات یا فیزیک، مورد سوءاستفاده قرار گرفته است. همان گونه که گفته شد روان شناسی علم مطالعه رفتار و فرایندهای ذهنی انسان است و انسان موجودی به شدت پیچیده است، هر کسی ادعا کرد که شناخت کافی از انسان ها دارد، صرفا دروغگویی بیشتر نیست. پیچیدگی روان انسان به حدی است که در سخن معصومین خودشناسی جهاد اکبر نامیده شده است. روان شناسی تاریک، روان شناسی خاکستری و هر اصطلاح مشابه، صرفا نشانه یک کلاهبرداری است که هیچ ربطی به روان شناسی علمی ندارد.
نویسنده: دکتر مهدی سودآوری | روان شناس و مدرس دانشگاه