بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا / چند سالی از قانون جوانی جمعیت می‌گذرد، اما بحران جمعیت همچنان بر مدار قرمز است، یکی از عوامل مؤثر بر جمعیت ازدواج است و حال عدم تمایل جوانان به ازدواج سبب شده تا این قانون آن‌طور که باید و شاید عملی نشود، ایسنا در این گزارش به دلایل عدم تمایل جوانان به ازدواج پرداخته است.
نرخ رشد جمعیت همچنان در وضعیت بحرانی است و یکی از مهمترین موضوعات مربوط به افزایش جمعیت موضوع ازدواج است. امروزه از نگاه بسیاری از شهروندان مسائل اقتصادی و مالی عامل اصلی جلوگیری از ازدواج جوانان، فرزندآوری و افزایش جمعیت است؛ درحالی‌که همه ما به‌خوبی می‌دانیم افزایش جمعیت متأثر از عوامل مختلفی است؛ از شرایط اقتصادی، اجتماعی و سلامت جسمانی و عامل فرهنگی گرفته تا تغییر رویکرد و سبک زندگی در خصوص ازدواج و فرزندآوری و با این شرایط در آینده‌ کشورمان، ایرانی سالخورده بدون نیروی جوان خواهد بود.
اما چاره چیست؟
قانون جوانی جمعیت و فرزندآوری، به‌خودی‌خود قانون خوبی است اما برای نجات ایران کافی نیست چراکه بیش از آنکه فرزندآوری مسئله باشد، عدم تمایل و یا توان جوانان به ازدواج است که مسئله است. 
به گفته کارشناسان، یکی از اصلی‌ترین موانع ازدواج جوانان وجود گره‌های ذهنی مختلف برای آن‌هاست و باید قانون‌گذاران تلاش کنند تا ابتدا گره‌های ذهنی جوانان باز شود و به سمت ازدواج ترغیب شوند و در این زمینه تدابیری اندیشیده شود، البته تدابیری کلیدی نه مثل پیشنهاد یکی از نمایندگان مجلس مبنی بر ازدواج بین‌الملل و ازدواج دختران ایرانی با شیعه‌های خارجی که در زمان خود جنجال‌برانگیز شده بود.
ایسنا این موضوع را در ابعاد کوچک و در استان قزوین مورد بررسی قرار داده است.
پر کردن خلأ تنهایی با مادری کردن برای حیوان خانگی
میترا بانویی 43 ساله و فرهنگی است که بنا به دلایلی از جمله سخت‌گیری ازدواج‌نکرده است و امروز که پدر و مادر خود را ازدست‌داده است، زندگی در تنهایی را بزرگ‌ترین رنج خود می‌داند.
وی در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: در آن زمان که کمی جوان‌تر بودم، شرایط برای ازدواجم مهیا نبود. کمی ایده‌آل پسند بودم و فکر می‌کردم که مرور زمان شرایط را برایم بهتر می‌کند اما هرچه به زمان فرصت دادم، فرصت زندگی متأهلی‌ام کم شد.
میترا تصریح می‌کند: دیگر خواستگار ندارم و از بابت تمام فرصت‌هایی که با دستان خودم آن‌ها را سوزانده‌ام پشیمان هستم. هیچ دردی سخت‌تر از درد تنهایی زندگی کردن نیست و وقتی دائم جای خالی فرزند و گرمای خانواده را احساس کنی وضعیت کم‌کم به ناامیدی کشیده می‌شود.
وی می‌گوید: به دلیل تنهایی افسردگی حاد گرفته‌ام و درحال ‌که مصرف دارو هستم. شاید گفتن این حرف‌ها کمی سخت باشد؛ اما هیچ‌چیز من را خوشحال نمی‌کند. در 2 سال اخیر دلم می‌خواست در قاب یک مادر نقش‌آفرینی کنم و وقتی دیدم که راه‌ها برایم بسته است یک حیوان خانگی خریدم و در حال حاضر مادر او هستم. 
بی‌اعتمادی در جامعه مانع ازدواج جوانان
سهیل از دیگر شهروندان قزوینی متولد 1360 است، او کارمند شرکت نفت است و به دلیل شرایط شغلی‌اش که مجبور است 15 روز در ماه را سر سکوهای نفتی باشد، هنوز ازدواج‌نکرده است. 
وی در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: از نظر مالی توان گذران امورات یک زندگی را دارم اما نمی‌توانم این موضوع را قبول کنم که یک دختر را به همسری برگزینم و 15 روز تنهایش بگذارم.
سهیل ادامه می‌دهد: یعنی شرایط اجتماعی جامعه به‌گونه‌ای شده که نمی‌توان به هرکسی اعتماد کرد. بارها بابت این موضوع به روانشناس مراجعه کرده‌ام اما نمی‌توانم این موضوع را هضم کنم. 
عاشقم اما هیچ پولی ندارم
امیرمحمد یکی دیگر از پسران قزوینی است که در حال حاضر در سن مطلوب برای ازدواج یعنی 25 سالگی قرار دارد. وی در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: تحصیلاتم در رشته تئاتر است. تمایل و علاقه زیادی به ازدواج دارم. عاشق دختری هستم که از همه نظر برای زندگی مشترک با من مناسب است اما هیچ پول و سرمایه‌ای برای شروع زندگی ندارم و همین امر سبب شده تا رویای ازدواج را در ذهنم کم‌رنگ کنم.
وی ادامه می‌دهد: بلندپروازی نمی‌کنم اما برای ازدواج لازم است که حداقل 500 میلیون تومان پول برای رهن یک‌خانه در شهر قزوین داشته باشم. حتی درآمد من نیز کفاف اجاره خانه نمی‌دهد.
آمار ازدواج کاهش داشته است
دفترخانه‌ها، محل مراجعه زوج‌های جوانی هستند که می‌خواهند ازدواج خود را به‌صورت رسمی ثبت کنند. امیر سرلک، کارمند یکی از دفترخانه‌های قزوین است. او در پاسخ به این سؤال که در سال‌های اخیر مراجعات برای ثبت ازدواج کاهش یا افزایش داشته است، به ایسنا می‌گوید: هرچند که با استعلام از یک دفترخانه نمی‌توان به پاسخ دراین‌باره رسید اما با توجه به آمار دفتر شخصی خودمان باید بگویم که تعداد ازدواج‌هایی که در سال 1403 ثبت‌شده نسبت به سال گذشته افزایش نداشته است.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر ما در دفترخانه، به‌طور میانگین ماهانه 2 تا 5 ازدواج را ثبت می‌کنیم درحالی‌که سال‌های گذشته این تعداد کمی بیشتر هم بود.
تابوی ازدواج باید شکسته شود
منیر فصاحت یکی از کارشناسان روانشناسی تربیتی و مدرس دانشگاه در قزوین نیز به ایسنا می‌گوید: سن ازدواج یکی از شاخصه‌های مهم برای ارزیابی میزان سلامت روان افراد محسوب می‌شود. درصورتی‌که ازدواج در زمان مناسب خود صورت گیرد، پیامدهای مثبت و سازنده آن در طول زندگی مشهود خواهد بود.
وی بابیان اینکه، زمان مناسب برای ازدواج اوایل جوانی است؛ بیان می‌کند: جوانی در اوج احساسات است و زمانی که فردی در این دوره ازدواج نکند ازنظر روابط عاطفی در آینده به مشکل خواهد خورد. 
این مدرس دانشگاه بیان می‌کند: با توجه به نیازهای جنسی جوانان، در صورت ازدواج نکردن، زمینه بروز رفتارهای غیراخلاقی ایجاد می‌شود که تبعات آن افزایش اختلالات روانی، بیماری‌های مقاربتی، افزایش فرزندان شیرخوارگاه‌ها، اشاعه فحشا، طرد فرد از خانواده و اعتیاد می‌شود.
وی بابیان اینکه ازجمله عوارض تأخیر در ازدواج و یا ازدواج در سن بالا تشکیل خانواده‌های بدون فرزند یا فرزندان دارای اختلالات کروموزومی است؛ اظهار می‌کند: دیر ازدواج کردن به دلایل مختلف ازجمله بالا رفتن سطح تحصیلات، تغییر در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، نبود شغل مناسب و درآمد مکفی جهت تشکیل زندگی، سربازی پسران و بی‌اعتنایی والدین برای زندگی فردی اثرات مخربی دارد که بیش از تحمل سختی‌های اقتصادی زندگی متأهلی است.
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: دخترانی که دیر ازدواج می‌کنند، با مشکلاتی چون کاهش قدرت باروری، هراس از تنهایی، محرومیت از حمایت عاطفی و اقتصادی مواجه می‌شوند.
فصاحت خاطرنشان می‌کند: برخی برداشت‌های غلط و افکار منفی راجع به زندگی مشترک چنان در ذهن جوانان رسوخ کرده که انگیزه ازدواج در آنان را از بین برده و برای همیشه از ازدواج منصرفشان کرده است.
وی ادامه می‌دهد: تا زمانی که آمادگی لازم جهت تشکیل زندگی فقط در بلوغ جنسی خلاصه شود، وضعیت ازدواج جوانان روزبه‌روز بغرنج‌تر خواهد شد.
این کارشناس روان در پایان گفت: لازم است که دولت در این خصوص تدبیری بیاندیشد و تا دیر نشده جوانان را از این فوبیا و ترس بزرگ رهایی بخشد.
آمار ازدواج در استان قزوین
علیرضا افسری در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: در 6 ماهه نخست سال جاری بالغ‌بر 3370 واقعه ازدواج در استان به ثبت رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که 3373 مورد بوده است به مقدار کوچکی کاهش‌یافته است.
وی ادامه می‌دهد: بر اساس گزارش ارائه‌شده از 6 ماهه نخست امسال، تعداد 3077 ازدواج در مناطق شهری و 293 ازدواج هم در مناطق روستایی به ثبت رسیده است.
مدیرکل ثبت‌احوال استان قزوین تصریح می‌کند: میانگین سن اولین ازدواج آقایان برابر 31.8 سال و میانگین سن اولین ازدواج خانم‌ها نیز 26.6 سال است.
رسانه ملی باورهای غلط ازدواج را ترویج می‌دهد
در این راستا نیز علی دهباشی‌پور، مدیرکل بهزیستی استان قزوین، قانون جوانی جمعیت را پر نقص می‌داند و به ایسنا می‌گوید: بحث جوانی جمعیت و ازدواج فراتر از گذشته و حال است و بایستی ریشه‌ای و آینده‌نگرانه به این مسئله پرداخته شود.
وی بابیان اینکه فرهنگ، تربیت خانواده و الگوسازی از عوامل مهم در ازدواج هستند، تصریح می‌کند: اگر مسیر اصلی در ازدواج برای آگاه‌سازی مشخص نشود عواملی که برای مقابله با این دیدگاه و برای خنثی‌سازی استفاده می‌شود را نمی‌توان دوباره به چرخه اصلاح برگرداند.
مدیرکل بهزیستی استان قزوین می‌گوید: در مورد اثرات ازدواج نیز اگر فرهنگ‌سازی و آگاه‌سازی‌های لازم در این مسئله صورت نگیرد، فرهنگ ازدواج در جامعه شکل نخواهد گرفت، وقتی با افرادی که مجرد هستند صحبت می‌کنیم، می‌بینیم که همه آن‌ها از زندگی خود ناراضی هستند و حس تنهایی در وجود آنان جاری است.
وی ادامه می‌دهد: رسانه ملی با نشان دادن زوج‌های جوان که در اول زندگی خود از خانه و وسایل لوکس بهره‌مند هستند باور غلطی را تبلیغ می‌کند و این مسئله به‌شدت با فرهنگ گذشتگان ما منافات دارد تا جایی که همیشه قناعت در فرهنگ پیشینیان ما جای داشته است.
دهباشی‌پور خاطرنشان می‌کند: اثرات ازدواج باید به‌گونه‌ای بیان شود که افراد مجرد برای ازدواج ابزارهای لازم را برای تصمیم‌گیری داشته باشند و درعین‌حال نیز نباید همه موارد به مسائل اقتصادی وابسته شود.
وی می‌گوید: خانواده‌های موفق در سطوح پایین اقتصادی به این هویت انسانی رسیده‌اند که هرچقدر فشارهای اقتصادی، اجتماعی و بیرونی بیشتر باشد، زندگی پایدارتر خواهد بود.
مدیرکل بهزیستی استان قزوین ادامه می‌دهد: بحران پیری جمعیت برای جامعه باید بازگو شود، معایب و خطرات بحران‌های ازدواج، طلاق، جمعیت و سالمندی باید به‌صورت شفاف برای مردم تبیین شود.
وی می‌گوید: متأسفانه در حوزه جمعیت و تنظیم خانواده قدرت پیش‌بینی و اعلام هشدار را نداشتیم تا جایی که امروز با بحران پیری جمعیت روبه‌رو هستیم و ازاین‌رو بایستی سیاست‌های اصلاحی و جبرانی را در دستور کارهای خود قرار دهیم.
دهباشی‌پور معتقد است که مسئولان متولی جمعیت بایستی مسئله جوانی را به شکل جدی‌تری دنبال کنند؛ چراکه در صورت ادامه روند کنونی بدون‌شک در آینده نه‌چندان دور دچار بحران جمعیتی شده که این مسئله ورشکستی اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را نیز به دنبال خواهد داشت.
به گفته وی علی‌رغم همه دغدغه‌های موجود، روندی که در حوزه افزایش ازدواج و جمعیت باید شکل بگیرد، نگرفته و عملی نشده و این موضوع بیانگر آن است که هدف‌گذاری‌ها، متناسب با دغدغه‌ها نبوده است.
نیاز استان قزوین، تبیین فرهنگ‌سازی ازدواج
محمد خورشیدی، مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین که یکی از مدیران متولی امر ازدواج است، می‌گوید: برای ترویج ازدواج آسان بایستی خانواده‌ها و نهادهای فرهنگی همکاری منسجمی با یکدیگر داشته باشند.
این مسئول اظهار می‌کند: در کنار مشکلات اقتصادی متأسفانه برخی رسوم دست و پاگیر و مشکل‌ساز عامل تأخیر ازدواج جوانان امروزی شده که با آسان شدن شرایط ازدواج در جامعه، جوانان ما می‌توانند این معضل را پشت سر بگذارند.
وی ادامه می‌دهد: باید توجه داشت که امروز موضوع ازدواج از اساسی‌ترین مسائل در جوامع مختلف ازجمله جامعه اسلامی است اما متأسفانه گاهی فرهنگ‌های نادرست بر امر ازدواج تأثیرات منفی از خود برجای می‌گذارند.
به گفته خورشیدی، در بحث ازدواج آسان یکی از وظایف اصلی دولت و حاکمیت باید توجه به مسئله مسکن و اشتغال جوانان باشد چراکه با روند کنونی در آینده نه‌چندان دور با پیری و کاهش جمعیت جوان خود روبه‌رو خواهیم شد.
مدیرکل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری قزوین بابیان اینکه رسیدگی به مسائل اجتماعی در جامعه صرفاً دولتی و دستگاهی نیست، خاطرنشان می‌کند: در موضوع ازدواج و جمعیت باید پرسید که دولت چه وظیفه‌ای بر عهده دارد و دستگاه‌های اجرایی به‌عنوان متولی چه اتفاقاتی را باید در این زمینه رقم بزنند، درنهایت موضوع اصلی همان فرهنگ‌سازی و گفتمان سازی در جامعه است.
وی بابیان اینکه در ستاد ساماندهی امور جوانان استان موضوع تسهیلگری مطرح است، می‌گوید: موضوعاتی نظیر اشتغال، مسکن، ازدواج و اوقات فراغت نیز در دستور کار قرار دارد و قرارگاه جمعیت تنها موظف به پیگیری ساختارهای جمعیتی است و دولت نیز برنامه‌های تشویقی را دنبال می‌کند.
این مسئول خاطرنشان می‌کند: در حوزه معاونت عمرانی نیز یکی از اولویت‌ها، مسکن جوانان مطرح است و در دولت حاضر نیز تسهیلات مناسبی برای ازدواج و جمعیت در نظر گرفته‌شده است.
وی ادامه می‌دهد: در حوزه اشتغال، دستگاه‌های مختلف برنامه‌های ویژه‌ای برای جوانان در نظر گرفته‌اند و اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان نیز حمایت‌های لازم را از حوزه اشتغال‌های خانگی، خرد و کلان به عمل می‌آورد.
خورشیدی، ارائه تسهیلات قرض‌الحسنه برای ازدواج، تسهیلات با نرخ سود پایین جهت ایجاد اشتغال و تسهیلات احداث مسکن را از دیگر برنامه‌های حمایتی دولت سیزدهم می‌داند و دراین‌باره می‌گوید: بدون تردید بافرهنگ‌سازی در خصوص ازدواج و اصلاح تدریجی در جامعه می‌توان به سمت افزایش ازدواج و کاهش آمار طلاق پیش رفت.
به گزارش ایسنا، ازدواج همیشه یکی از پر چالش‌ترین و درعین‌حال زیباترین اتفاقات دوران جوانی است؛ امری که اگر به وقتش صورت پذیرد بسیاری از مسائل اجتماعی و خانوادگی را به‌طور خودکار حل خواهد کرد. بسیاری از صاحب‌نظران می‌گویند آمار ازدواج‌ها پایین آمده است و از هر چهار ثبت ازدواج یکی به جدایی می‌انجامد. در این میان عده‌ای سعی دارند با اشاعه ازدواج آسان حتی در بحرانی‌ترین شرایط اقتصادی، جوانان را به سمت این سنت حسنه سوق دهند.
بالا بردن نرخ وام‌های ازدواج، توسعه ازدواج‌های دانشجویی و اقداماتی از این قبیل آیا برای رخ دادن یک اتفاق اجتماعی کافی است؟ آیا می‌شود با چند سفارش جوان‌ها را به ازدواج ترغیب کرد؟ می‌توان تبعات جهیزیه کمتر از معمول یا نگرفتن مراسم عروسی مجلل را که منجر به اختلافات خانوادگی خواهد شد بر عهده گرفت؟ 
این دست باورها امروز جوانان را وارد مارپیچ سکوت کرده و به نظر می‌رسد، اگر جوانان در دولت چهاردهم جای دارند باید مسائل مربوط به ازدواجشان بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گیرد.