آریا بانو - مهمترین مهارهای زندگی
اکثر ما روی مهارت های زندگی شناخت داریم. معمولا عنوان مهارت های زندگی را در رسانه ها ، برنامه های روانشناسی و …. شنیده ایم. اما شاید کمتر با استفاده های آن ، فوایدش و شیوه یادگیری مهارت ها آشنا باشیم. به همین علت تصمیم گرفتیم مرور کوتاهی بر این مهارت ها داشته باشم. بهتر است که ابتدا از خود عنوان آغاز کنیم.
اصطلاح مهارت درمعانی گوناگونی به کار رفته است. هنگامی که می گوییم فردی مهارت انجام کاری را دارد به این معنی است که او توانایی های لازم برای انجام درست آن کار را دارد. بر این مبنا و با توجه به معنای گوناگون مهارت، از مهارت های زندگی تعاریف متفاوتی ارائه شده است.
مهارت های زندگی، مهارت هایی هستند که برای بالا بردن توانایی های روانی – اجتماعی اشخاص آموزش داده می شوند و شخص را قادر می سازند که به صورت مفید با مقتضیات و کشمکش های زندگی مواجه گردد.
مهارت های زندگی یعنی به وجود آوردن روابط بین فردی مناسب و مفید، انجام مسئولیت های اجتماعی، تصمیم گیری های درست ، حل تعارض ها و کشمکش ها بدون توسل به کارهایی که به خود یا دیگران آسیب می زنند (WHO سازمان بهداشت جهانی ،1996). 
سازمان بهداشت جهانی در تعریفی دیگر مهارت های زندگی را توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به طوری که شخص بتواند با چالش ها و ضروریات زندگی روزمره خود کنار بیاید، تعریف کرده است.

مهارت های ده گانه زندگی
مهارت خودآگاهی
خودآگاهی ، توانایی شناخت و آگاهی از خصوصیات ، نقاط ضعف و قدرت ، خواسته ها ، ترس و انزجار است. رشد خودآگاهی به شخص کمک می کند تا بفهمد تحت استرس قرار دارد یا نه و این اغلب پیش شرط ضروری روابط اجتماعی و ارتباطات بین فردی مفید و همدلانه است.
مهارت همدلی
انواع همدلی به طور کلی به معنی برقراری ارتباط عاطفی مثبت و درک احساسات و همدردی با اطرافیان است. همدلی یعنی اینکه شخص بتواند زندگی دیگران را حتی هنگامی که در آن شرایط قرار ندارد درک کند. همدلی به فرد کمک می کند تا بتوانند انسانهای دیگر را حتی زمانی که با آنها فرق دارد را بپذیرد و به آنها احترام بگذارد. همدلی روابط اجتماعی را بهتر می کند و باعث ایجاد رفتارهای حمایت کننده و پذیرنده ، نسبت به افراد دیگر می شود. 
مهارت ارتباط مفید
این توانایی به شخص کمک می کند تا بتواند کلامی و غیر کلامی و مناسب با فرهنگ ، جامعه و شرایط، خود را بیان کند به این معنی که فرد بتواند نظرها ، عقاید ، خواسته ها ، نیازها و هیجان های خود را نشان دهد و به موقع نیاز بتواند از دیگران درخواست کمک و راهنمایی کند. مهارت تقاضای کمک و راهنمایی از دیگران ، در مواقع ضروری، از عوامل مهم یک رابطه سالم است. 

مهارت حل مسئله
با شناسایی و تعریف صحیح یک مسئله می‌توانید راه‌ کاری جایگزین برای آن پیدا کنید از مسائل شخصی گرفته تا مدیریت مالی. این پروسه با ارزیابی شرایط و بررسی موانع شروع می‌شود و با انتخاب بهترین گزینه در زمان مناسب به پایان می‌رسد.
مهارت تصمیم‌گیری
قضاوت شما درباره شرایط چه در کسب‌وکارها و چه در زندگی شخصی می‌تواند طبق ارزش‌ها، عقاید و مطالعه گزینه‌های موجود اتفاق بیافتد. البته بعضی وقتها انجام ندادن کاری می‌تواند انتخاب نهایی شما باشد ولی مواردی می‌توانند باعث پیشرفت شما شوند:
- در دست داشتن کنترل احساسات و رفتار
- تفکر نقادانه همیشگی
- اعتقاد به داشتن فرصتی برای رسیدن به اهداف
- شفافیت در خواسته‌هایتان
مهارت مدیریت هیجان
هر فردی که در زندگی خود با هیجانات مختلفی مانند غم، خشم، ترس، خوشحالی، لذت و موارد دیگر روبرو است که همه این هیجانات بر زندگی او اثر می‌گذارد. شناخت و مهار این هیجانات، همان مدیریت هیجان است. برای رسیدن به این مهارت شخص به طور کامل باید بتواند احساسات و هیجانات دیگران را هم درک و به نوعی این هیجانات را مهار کند.

مهارت تفکر خلاق
تفکر یکی از مهمترین مهارت‌های زندگی است. مهارت تفکر خلاق، همان قدرت کشف، نوآوری و خلق ایده ای جدید است تا در موارد گوناگون بتوانیم راهی جدید و موثر بیابیم. با آموختن تفکر خلاق، موقع روبرو شدن با مشکلات و سختی ها احساسات منفی را به احساسات مثبت تبدیل می‌کنیم.
زمانی که تفکر خلاق را می‌آموزیم دیگر مشکلات زندگی مزاحم ما نیستند، بلکه هر کدام فرصتی هستند تا راه کارهای جدید پیدا کنیم و مشکلات را به طوری حل کنیم که کسی تاکنون این کار را نکرده باشد.
مهارت تفکر نقادانه
مهارت تفکر نقادانه باعث می‌شود هر چیزی را به راحتی قبول یا رد نکنیم و قبل از آن، مسئله مورد نظر را به خوبی مورد بررسی قرار دهیم و بعد از آن، در مورد رد یا پذیرش آن تصمیم گیری کنیم. با آموختن تفکر نقادانه فریب دیگران را نمی‌خوریم و به عاقبت امور به خوبی فکر می‌کنیم و دقیق و صحیح تصمیم می‌گیریم و روابط درستی برقرار می‌کنیم.
مهارت توانایی مقابله با استرس
این توانایی شامل شناخت استرس های گوناگون زندگی و اثر آنها بر فرد است . شناسایی منابع استرس و شیوه اثر آن بر انسان ، فرد را قادر می سازد تا با اعمال و موضع گیری های خود فشار و استرس را کم کند.
مهارت روابط بین فردی
این مهارت، مشارکت و اعتماد واقع بینانه و همکاری با دیگران را معین می کند و باعث می شود تا ارتباطات دوستانه ای را با دیگران به وجود آورد و دوستی های ناسالم را به پایان برساند تا کسی از چنین روابطی صدمه نبیند.

چرا باید مهارت های زندگی را یاد بگیریم؟
ارتقا بهداشت روان و پیشگیری اولیه
آموزش مهارت های زندگی بر عوامل زیر بنایی مشترک در خیلی از زمینه های ارتقا بهداشت روانی و پیشگیری اولیه اثر می گذارد. مثلا عدم مهارت هایی مانند مقابله با هیجانات منفی و یا عدم کنترل استرس باعث پیدایش بیماری های دیگر از جمله بیماری های جسمی و یا حتی افسردگی می شود. نداشتن مهارت تصمیم گیری سبب تصمیم گیری های اشتباه و تغییر مسیر زندگی بسیاری از نوجوانان و یا حتی بزرگسالان می شود.
توانمند کردن افراد
آموزش مهارت های زندگی یک رویکرد کامل برای توانمند کردن افراد برای شناخت خود، دیگران و محیط می باشد. این آموزش ها ، نگرش ها و ارزش ها را هم تحت تاثیر قرار می دهد. افراد به جز اینکه یاد می گیرند مهارت های زندگی را در موقعیت های واقعی زندگی به کار ببرند، واقعیت هایی را هم در موقعیت های گوناگون یاد می گیرند.
تحقق توانایی بالقوه و انطباق با تغییرات زندگی
این برنامه باعث می شود که دانش و نگرش ها به توانایی های بالفعل تبدیل شوند و فرصت و زمینه انجام چنین کاری را هم ایجاد کند. در هنگام تجربه بحران های زندگی و تجربه هیجان های منفی مهارت های آموخته شده به کمک ما می آیند و می توانیم موقعیت ها را به خوبی مدیریت کنیم. آموزش مهارت ها یک نقش طبیعی و مهم در انطباق افراد با شرایط زندگی مثل تکامل طبیعی فرهنگ ها، رشد اقتصادی و تغییر ساختار زندگی دارد.
گردآوری: بخش روانشناسی بیتوته