بزرگنمايي:

آریا بانو-

«کوروش احمدی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره افزایش سطح غنی‌سازی اورانیوم ایران به 20 درصد گفت: ایران پس از خروج آمریکا از برجام و توقف اجرای تعهداتش در ذیل این توافق، یک سال خویشتنداری کرد تا بلکه طرف‌های دیگر برجام به ویژه اروپا در جهت تامین منافع ایران و جلوگیری از توقف روند عادی‌سازی روابط اقتصادی ایران با جامعه جهانی به نحو مصرح در برجام اقدامی انجام دهند. اما پس از بی‌عملی طرف مقابل، به تدریج از اجرای کامل تعهداتش فاصله گرفت و طی پنج گام تعهداتش را کاهش داد.

وی با بیان اینکه ایران در دی ماه سال قبل براساس گام پنجم خود برای کاهش تعهدات اعلام کرد که دیگر خود را پایبند به تعهدات اجرایی و فنی‌ مندرج در برجام نمی‌داند، اظهار داشت: اقدام ایران به افزایش سطح غنی‌سازی را در این چارچوب باید دید. ایران تا پیش از برجام مقادیری از اورانیوم را تا 20 درصد غنی‌سازی می‌کرد اما براساس برجام پذیرفت غنی‌سازی 20 درصد را متوقف کند.

به گفته این کارشناس، این اقدامات در حکم اقدامات جبرانی ذیل ماده 26 و 36 برجام است و در مقام واکنش نسبت به خروج آمریکا از برجام و خودداری اروپا از ایفای وظایفش ذیل برجام انجام شده است و هیچ‌گاه به معنی خروج ایران از برجام نبوده است.  

احمدی با بیان اینکه اقدام ایران برای افزایش سطح غنی‌سازی در چنین بستر و چارچوبی حقوقی انجام شده است، تصریح کرد: در مورد هدف ایران از انجام این کار می‌توان حدس و گمان‌های مختلفی را مطرح کرد. یکی از این حدس و گمان‌ها از اعمال فشار به دولت بایدن صحبت می‌کند؛ به این معنی که اگر آمریکا به برجام بازنگردد و احیانا در آینده موضوعاتی غیرمربوط با برجام به میان کشیده شود، این کار ممکن است، عواقبی داشته باشد.

وی ادامه داد: البته این تحلیل هم وجود دارد که ایران هم‌اکنون نیاز چندانی به سوخت اورانیوم 20 درصد ندارد، چراکه این سوخت فعلا در راکتور تهران مورد استفاده است و مقادیر لازم از این سوخت حتی برای چند سال آینده موجود است. بر مبنای این تحلیل، هدف ایران از غنی‌سازی 20 درصد صرفا فشار به آمریکا برای بازگشت به برجام است.  

این دیپلمات پیشین درباره واکنش کشورهای اروپایی به اقدام ایران برای افزایش غنی‌سازی 20 درصد خاطرنشان کرد: اروپایی‌ها نسبت به این مسئله واکنش تندی نشان دادند و برخی از آنها گفتند که اقدام ایران در حکم خروج از برجام است و خواستار آن شدند که ایران از ادامه این کار خودداری کند، به خصوص آنکه غنی‌سازی 20 درصد در فردو که شرایط خاصی هم دارد، انجام می‌شود.  

احمدی با اشاره به واکنش روسیه و چین ابراز داشت: روس‌ها و چینی‌ها نیز به صورت ملایم و با احتیاط هشدارهایی را داده و گفته‌اند بهتر است ایران این کار را انجام ندهد.  

اظهارات اخیر جیک سالیوان تغییر نسبت به بایدن و بلینکن بود 

وی درباره واکنش تیم بایدن نیز بیان کرد: عمده توجه تیم بایدن معطوف به مسائل داخلی است. به علاوه در آمریکا اصل بر این است در هر زمان تنها یک دولت انجام وظیفه می‌کند. این به آن معنی است که رئیس‌جمهور منتخب و همکاران او مادام که دولت ترامپ بر سرکار است، درباره مسائل مختلف به ویژه سیاست خارجی اعلام نظری نمی‌کنند چرا که این کار در حکم دخالت در کار دولت مستقر است.  

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی درباره اظهارات جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن هم یادآور شد: لحن جیک سالیوان در سخنان اخیرش مبنی بر اینکه "برنامه موشکی ایران باید به عنوان جزئی از مذاکرات روی میز باشد"، و اینکه "مذاکرات باید ورای 1+5 باشد و کشورهای منطقه را نیز شامل شود"، قدری با لحن بایدن و نزدیکان او متفاوت بود. قبل از این، بایدن و آنتونی بلینکن گفته بودند به برجام برمی‌گردند و سپس درباره سایر موضوعات صحبت می‌کنند و اینکه باید برجام را قوی‌تر و گسترده‌تر کنیم که منظورشان آن بود که مسائل موشکی و برنامه منطقه‌ای ایران نیز بعدا باید مورد مذاکره قرار گیرد اما در صحبت‌های سالیوان مشخص نبود که آیا سیاست بایدن مبنی بر بازگشت به برجام و سپس پرداختن به موضوعات دیگر همچنان مد نظر است یا سیاست تغییر کرده است. از این رو میتوان گفت که سخنان او یک نوع تغییر لحن بود.  

سالیوان اولویت‌های حقوق‌بشری دارد

احمدی با اشاره به نظرات و رویکردهای مختلفی که آمریکا وجود دارد، عنوان کرد: بسیاری از کارشناسان آمریکایی از جمله توماس فریدمن تحلیلگر آمریکایی معتقدند اگر آمریکا ابتدا به برجام بازگردد و تحریم‌ها را لغو کند، آنگاه کارش برای مذاکرات موشکی و منطقه‌ای با ایران سخت می‌شود و اهرم فشار تحریم‌ها را از دست می‌دهد. برخلاف این نظر، جو بایدن در گفت‌وگویی که با فریدمن در نیویورک‌تایمز انجام داد، گفت به نظر قبلی‌اش که در سی‌ان‌ان منتشر شده پایبند است یعنی آمریکا ابتدا به برجام بازمی‌گردد و بعد با ایران درخصوص مسائل دیگر گفت‌وگو می‌کند هرچند که همانجا گفت که این، کار سختی است.  

به گفته این کارشناس ارشد مسائل آمریکا، به نظر می‌رسد سالیوان اولویت‌های حقوق‌بشری نیز دارد، چرا که اخیرا در چندین نوبت، درخصوص مسائل حقوق‌بشری ایران و عربستان سعودی اظهارنظر کرده است.  

بایدن تنها با یک دستور اجرایی می‌تواند به برجام بازگردد 

احمدی در مورد سازوکار چگونگی بازگشت به برجام از سوی ایران و آمریکا هم گفت: این مسئله در زمان اجرای برجام در سال 2015 نیز مسبوق به سابقه است. در آن زمان این مسئله مطرح بود که چه کسی ابتدا تعهداتش را ذیل برجام اجرایی کند. صحبت این بود که ایران ابتدا تعهداتش را عملی کند یا آمریکا یا آنکه اقدامات متناظر باشد که در نهایت، ایران اقدامات فنی را انجام داد و با راستی‌آزمایی این اقدامات توسط آژانس، گروه 1+5 نیز تحریم‌ها را لغو و تعلیق کرد.  

وی اضافه کرد: ممکن است هم‌اکنون نیز این سه فرمول مطرح باشد. ایران تعلیق تعهداتش را بازگشت‌پذیر دانسته هرچند که انجام آنها مقداری زمانبر است ولی برای بازگشت آمریکا به برجام کافی است که بایدن یک دستور اجرایی صادر کند که براساس آن، دستور اجرایی 8 می 2018 ترامپ را لغو کند و اوفک (دفتر کنترل دارایی‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا) رویه‌های لازم را اعلام کند.  

این دیپلمات پیشین با بیان اینکه مسائل مربوط به چگونگی بازگشت به برجام نکات فنی هستند که عمدتا به ایران و آمریکا مربوط می‌شود، اظهار داشت: مشخص نیست ایران بخواهد این مذاکرات فنی را دوجانبه انجام دهد یا در قالب 1+5. قاعدتا این مسئله‌ای دوجانبه است و به دیگر کشورها ربط زیادی ندارد چون آنها در برجام بوده‌اند و از آن خارج نشده‌اند که بخواهند برای بازگشت به آن مذاکره کنند.  

اصرار بر مذاکرات موشکی و منطقه‌ای می‌تواند موجب نابودی برجام شود

احمدی ادامه داد: شکل و نحوه انجام این مذاکرات بیشتر به مسائل داخلی ارتباط دارد چراکه براساس مصوبه‌ای که مجلس در دست تهیه دارد، ظاهرا انجام هر نوع مذاکره‌ای با ایران چه در قالب دوجانبه و چه چندجانبه ممنوع خواهد بود. البته رهبر انقلاب در صحبت‌های روز جمعه خود بر توقف تحریم‌ها توسط آمریکا تاکید کردند و گفتند که با این کار، ایران به تعهداتش در برجام بازمی‌گردد.  

وی در پاسخ به این سوال که چه مسائلی ممکن است موجب نابودی برجام در آینده ‌شود، تصریح کرد: اصرار بر مذاکرات موشکی و منطقه‌ای به عنوان پیش‌شرط بازگشت آمریکا به برجام موضوعی است که می‌تواند موجب نابودی این توافق شود. به همین خاطر است که تیم بایدن تاکنون اکراه داشته که مذاکره درباره این موضوعات حاشیه‌ای را به عنوان یک مسئله پیشینی مطرح کند.  

این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی اصرار به عدم مذاکره با آمریکا، توقف اجرای پروتکل الحاقی و تاکید بر غنی‌سازی 20 درصد و بازگشت به طراحی پیشین راکتور اراک را از مسائلی برشمرد که می‌تواند از سوی دیگر موجب نابودی برجام شود و خاطرنشان کرد: تاخیر در بازگشت آمریکا به برجام و مذاکره طرفین این فرصت را به اسرائیل، عربستان و لابی‌های فعال ضد ایرانی در واشنگتن می‌دهد که فضای مذاکره میان ایران و آمریکا را منفی و شرایط را برای کاهش تنش دشوار کنند.