بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا / ورزشکاران حرفه‌ای دائم در حال رقابت‌اند و حتی یک پیشرفت کوچک در عملکردشان می‌تواند نتیجه را تغییر دهد. به همین دلیل، استفاده از مکمل‌های غذایی در دنیای ورزش بسیار رایج شده است. این مکمل‌ها موادی هستند که به‌طور قانونی به ورزشکاران کمک می‌کنند تا توان بدنی، استقامت یا حتی تمرکز خود را بالا ببرند. یکی از این مکمل‌ها که اخیراً مورد توجه قرار گرفته، آب چغندر قرمز است. این نوشیدنی به‌خاطر داشتن نیترات، ماده‌ای طبیعی که در بدن به نیتریک اکسید تبدیل می‌شود، محبوب شده است. نیتریک اکسید به بهتر شدن جریان خون، کارایی عضلات و کاهش خستگی کمک می‌کند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که نیترات می‌تواند زمان خستگی در تمرین‌های سخت را تا حد قابل‌توجهی به تأخیر بیندازد. به همین دلیل، ورزشکاران از آب چغندر برای بهتر شدن عملکرد، ریکاوری سریع‌تر و حتی تقویت ذهن خود استفاده می‌کنند.
نیاز به تحقیق درباره آب چغندر از آن‌جا می‌آید که این ماده در دسته مکمل‌های برتر دنیا قرار گرفته و پشتوانه علمی قوی دارد. نیتریک اکسید که از نیترات موجود در آب چغندر به‌دست می‌آید، در بدن نقش‌های مهمی مثل باز کردن رگ‌ها، تنظیم قند خون و کمک به انقباض عضلات دارد. اما چون این ماده خیلی سریع در بدن از بین می‌رود، باید مدام تولید شود. بدن ما دو راه برای تولید آن دارد: یکی با کمک اکسیژن و دیگری از طریق نیترات موجود در غذاها مثل چغندر. این موضوع باعث شده دانشمندان بخواهند بیشتر درباره اثر آب چغندر بر ورزشکاران بدانند.
عرفان برجیسیان از گروه فیزیولوژی ورزش دانشکده تربیت‌بدنی و علوم ورزشی دانشگاه تهران، همراه با همکارش از همین دانشگاه، پژوهشی درباره تأثیر آب چغندر بر ورزشکاران انجام داده‌اند. آن‌ها با نگاهی به روند علمی این موضوع، به بررسی این پرداختند که چگونه این نوشیدنی در دنیای ورزش مورد توجه قرار گرفته و چه اثراتی بر بدن ورزشکاران دارد. این دو محقق تلاش کردند با تحلیل داده‌های علمی موجود، تصویر روشنی از کاربرد آب چغندر در ورزش ارائه دهند.
برای انجام این پژوهش، بیش از 300 مقاله علمی بررسی شد. محققان از روش علم‌سنجی استفاده کردند که یک راه استاندارد برای تحلیل روند تحقیقات است. در این روش، مقالات بر اساس نویسنده‌ها، نشریه‌ها و ارجاعاتشان دسته‌بندی و مطالعه شدند تا مشخص شود این موضوع چطور در دنیای علم رشد کرده است. این کار با ابزارهای آماری و نرم‌افزارهای مخصوص انجام شد تا الگوهای مهم شناسایی شوند.
بررسی‌ها نشان دادند که تعداد مقالات درباره آب چغندر و ورزش در سال‌های اخیر به‌طور چشمگیری زیاد شده است. کشورهای انگلستان و آمریکا در این زمینه پیشتاز بوده‌اند. همچنین، تحقیقات به سه دسته اصلی تقسیم شدند: تأثیر آب چغندر بر بیماری‌های قلبی و عروقی، اثر آن بر فشار خون و نقش آن در افزایش توان ورزشی، به‌ویژه استقامت. مطالعات جدید بیشتر روی فواید آب چغندر برای قلب و استقامت ورزشکاران تمرکز کرده‌اند.
نتایج این پژوهش که در فصلنامه «پژوهش‌های فیزیولوژی و مدیریت در ورزش» وابسته به جهاد دانشگاهی، منتشر شده‌اند، تأیید کردند که آب چغندر به‌خاطر نیتراتش می‌تواند عملکرد ورزشی را بهتر کند. به‌خصوص در ورزش‌های استقامتی، این مکمل توانسته خستگی را کمتر و کارایی را بیشتر کند. از طرف دیگر، اثرات مثبت آن بر کاهش مشکلات قلبی و عروقی هم دیده شده که برای ورزشکاران و حتی افراد عادی مهم است.
یکی از نکات جالب این پژوهش، آن بود که شرکت‌های تولیدکننده آب چغندر، به‌ویژه در انگلستان، با پژوهش‌ها ارتباط نزدیکی دارند. مثلاً بسیاری از مطالعات در انگلیس از محصول یک شرکت خاص استفاده کرده‌اند. این نشان می‌دهد که صنعت و علم در این زمینه با هم همکاری می‌کنند. همچنین، تحقیقات جدید به سمت بررسی اثرات آب چغندر روی استقامت و بیماری‌های قلبی رفته و پیشنهاد شده که در آینده، موضوعاتی مثل تأثیر آن بر رژیم غذایی یا ورزش‌های تیمی بیشتر بررسی شود.
با وجود این‌که آب چغندر هنوز به‌طور کامل شناخته نشده، اما به‌سرعت در میان ورزشکاران محبوب شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که این ماده می‌تواند به ریکاوری بعد از تمرین و کاهش آسیب عضلانی هم کمک کند، ولی این موضوعات هنوز به‌خوبی بررسی نشده‌اند. محققان پیشنهاد می‌کنند که مطالعات بعدی روی این زمینه‌ها تمرکز کنند تا فواید بیشتری از این مکمل کشف شود.