بزرگنمايي:

آریا بانو - چارسوفرهنگ/ این روزها درباره سازوکار انتخاب «بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» در جشنواره فیلم فجر حرف و حدیث زیاد است. نکته مهمی که درباره این سیمرغ وجود دارد، عدم شفافیت درخصوص فرمول و روش بدست آوردن برگزیده نهایی است. در مرتبه اول باید به این سوال پاسخ داد: بهترین فیلم از نگاه مردم، یعنی چه فیلمی؟ فیلمی که بیشترین میزان رضایت را دارد یا فیلمی که بیشترین اقبال مردمی را در خرید بلیت دارد؟ یا هردو؟ شاخص‌های انتخاب چیست و پارامترهای وزن‌دهی به شاخص‌ها چگونه لحاظ می‌شوند؟
ما با حداقل دو مولفه جدی طرف هستیم: تعداد مخاطبان فیلم و میزان رضایت از فیلم. و هر دوی اینها در کنار هم، بهترین فیلم تماشاگران را نتیجه می‌دهد. به بیان ساده‌تر، یک فیلم می‌تواند مخاطبان زیادی را به خود جلب کند، اما ناراضی از سالن بیرون بروند. یا می‌تواند مخاطبان کمی را جذب کند، اما همگی راضی از سالن بیرون بروند و یا اینکه هم بیشترین اشتیاق را در جذب مخاطبان ایجاد کند و هم رضایت کافی را بدست بیاورد. یا به عبارت دقیق‌تر، آیا فرقی بین فیلمی که با جذب ٢٠ هزار مخاطب به رضایت 4 (از 5) رسیده با فیلمی که با جذب ٢ هزار مخاطب به همین عدد رضایت رسیده نیست؟! حتما هست... پس انواع روش‌های وزن‌دهی به شاخص‌ها اینجا مطرح می‌شود.
در مدل ساده‌انگارانه، شما با میانگین‌گیری بین نمراتِ مخاطبان به میانگین میزان رضایت افراد می‌رسید. اما در مدلِ درست، لازم است این میانگین در ضریبی از تعداد مخاطبان جذب شده (یا تعداد رکوردهای ثبت شده در سالن) یک فیلم ضرب شود تا وزنِ تعداد مخاطبان نیز برای تحقق آن نمره، سنجیده شود. به طور مثال اگر بالاترین جذب مخاطب در جشنواره (بدون لحاظ کردن سانس فوق‌العاده و بلیت‌های تهیه کننده)، برای فیلم A باشد، باقی فیلم‌ها می‌توانند به همان نسبت از ضریبی تا سقف یک، برخوردار شوند تا در میانگین نمره آنها ضرب شود و عدد نهایی تعیین کننده «بهترین فیلم از نگاه تماشاگران» شود.
نکته‌ای که در مدل فعلی انتخاب آرای مردمی پیاده‌سازی می‌شود دچار اشکال اساسی ست‌. مگر می‌توان گفت اقبال عمومی به یک فیلم، در محبوبیت آن اهمیتی ندارد. با این تعریف یک فیلم هنر- تجربه‌ای با تماشاگران محدود سینه‌فیل خود، می‌تواند بهترین فیلم شود و طبعا بزودی در اکران عمومی مقبولیت عامی بدست نمی‌آورد و قطعا این اشکال است. یعنی بهترین فیلم حتما باید فیلمی باشد که هم با اقبال عمومی مواجه باشد و هم با رضایت عمومی! هرکدام از این دو نباشند، نمی‌توان اسم آن را «انتخاب مردمی» گذاشت و با همین اشکال روبرو می‌شویم که انتخاب نهایی، برای عموم «غریب» است.