بزرگنمايي:

آریا بانو - فرهیختگان / یکی از اتفاق‌های اجتناب‌ناپذیری که تقریباً همواره در روز‌های آغازین جشنواره فیلم فجر، نمود خاصی پیدا می‌کند، پدیده بازارسیاه برای فیلم‌های مهم است. البته این پدیده، تنها مختص به روز‌های منتهی به آغاز جشنواره نمی‌شود و تقریباً تا روز پایانی این رویداد وجود دارد اما چون با آغاز جشنواره، حواس اهالی رسانه معطوف به رخداد‌های روزانه است، این اتفاق نیز چندان به چشم نمی‌آید. واقعیت این است که بازارسیاه فروش بلیت، در روز‌های منتهی به شروع جشنواره، بیشتر به چشم می‌آید، حال آنکه شدت این بازار در روز‌های برگزاری، شتاب بیشتری دارد و قیمت‌ها نیز قله‌های جدیدی را تجربه می‌کنند. 
برای امسال اما قله بلند در اختیار کمدی «صددام» قرار دارد که به قیمت دومیلیون تومان پیش‌فروش شد، حال آنکه قیمت بلیت این فیلم در شرایط فعلی، تا دوونیم میلیون نیز معامله می‌شود. محاسبات نشان می‌دهد 6 فیلم در صدر بازارسیاه بلیت‌فروشی قرار دارند. همچنین برخی بلیت‌ها به‌صورت‌کلی به فروش می‌رسند. برخی از این بلیت‌ها متعلق به سینما‌هایی‌اند که در اختیار برخی ارگان‌ها قرار دارند و این‌طور به‌نظر می‌رسد که کارمند یا فرد مرتبط با آن نهاد توانسته بلیت‌های مجموعه کلی جشنواره را به دست آورد و حالا آن‌ها را برای فروش، آگهی کرده است. قیمت این دسته ‌بلیت نیز بین 2 تا 8 میلیون تومان در نوسان است و جالب آن‌که این روند که طی دو روز مانده به آغاز جشنواره آغاز شده، همچنان ادامه دارد که این مهم، حکایت از تعدد این مجموعه بلیت‌ها در دست این افراد دارد. 
فعالان بازارسیاه می‌گویند کار خلافی انجام نمی‌دهند
خبرنگار «فرهیختگان» به‌سختی توانست با یکی از فروشندگان این بلیت‌ها ارتباط بگیرد. این فرد به ما گفت: «برخلاف آن چیزی که شما ادعا می‌کنید، ما کار خلافی انجام نمی‌دهیم. هر فرد با یک خط می‌توانست چهار قطعه بلیت خریداری کند و ما هم همین کار را کردیم، بنابراین کار خلافی صورت نگرفته است.» 
وی ادامه داد: «وقتی ما برای بلیت 80 هزار تومانی، رقم 800 هزار تومانی درنظر می‌گیریم، فشاری به کسی وارد نمی‌شود. سینما‌ها هنگام جشنواره، سانس‌های فوق‌العاده می‌گذارند و کسانی که بضاعت پرداخت 800 هزار تومان را ندارند، می‌توانند آزادانه بروند و بلیت 80 هزار تومانی خریداری کنند. درواقع کسی که 800 هزار تومان برایش مسئله نیست، خیلی راحت استقبال می‌کند و اتفاقاً نه چانه می‌زند و نه متلک بار ما می‌کند.» 
این فرد افزود: «بهار فعالیت ما، تا زمان برگزاری جشنواره است، چون مردم اطلاعات چندانی از فیلم‌ها ندارند و فقط به نام کارگردانان و بازیگران توجه می‌کنند که حاضرند بهایی برای آن فیلم بپردازند. وقتی جشنواره شروع می‌شود واکنش‌ها و نقد‌های منفی، باعث ریزش مخاطبان آن فیلم می‌شود، مثلاً ما تا قبل از برگزاری جشنواره، برای فیلمی با بازی الف. شین بلیت را تا یک‌میلیون و 200 هزار تومان هم فروخته‌ایم اما وقتی نظرات منفی این فیلم بیرون آمد، حتی بلیت‌های 400 هزار تومانی این فیلم نیز به فروش نمی‌رسد.» 

این شخص در پاسخ به این پرسش که تا چه اندازه بلیت در اختیار دارید، گفت: «حجم وسیعی از بلیت‌ها، در همان زمان پیش‌فروش خریداری می‌شوند. وقتی استقبال از فیلمی بالا رفت، می‌رویم سراغ کسانی که بلیت خریده‌اند اما اکنون به هر دلیلی نمی‌توانند به تماشای آن فیلم بروند یا از کسانی که بلیت‌های کلی دارند بلیتشان را می‌خریم و خودمان به‌صورت مستقل می‌فروشیم.» 
وی در مواجهه با این پرسش که ترسی از بابت ممانعت یا دستگیری ندارید، گفت: «آخر ما کاری نمی‌کنیم که بد باشد. بلیت‌ها را برای کسانی که نمی‌توانند تهیه کنند، آماده می‌کنیم. نه فشار می‌آوریم و نه اختلال ایجاد می‌کنیم. چیزی هم نیست که متعلق به امسال و سال گذشته باشد. همیشه بوده و در همه جای جهان هم هست و کسی تخلفی مرتکب نمی‌شود که بخواهد مورد توبیخ یا بازداشت قرار بگیرد، حتی من شنیدم این اتفاق در مورد کنسرت‌ها نیز صورت می‌گیرد و امری عادی در حوزه موسیقی است.»
یک اهرم تبلیغاتی رایگان برای صاحبان فیلم‌ها
اما پیگیری ما نشان می‌دهد این اتفاق، تنها محدود به این افراد نمی‌شود. بررسی‌های ما نشان می‌دهد این روند، به یک اهرم تبلیغاتی برای برخی فیلم‌ها تبدیل شده است. به این ترتیب که برخی از این آگهی‌های فروش بلیت، اصلاً وجود خارجی ندارند و با هدف فضاسازی رسانه‌ای حول فیلم صورت می‌گیرند. اتفاقی که سبب می‌شود با برجسته شدن نام آن فیلم به‌عنوان اثری که برایش بازارسیاه راه بیفتد، مخاطبان را ترغیب می‌کند تا نسبت به خرید بلیت‌های آن فیلم اقدام کنند و به این ترتیب، صاحبان آن فیلم‌ها را با یک تبلیغ رایگان اما پربازده مواجه می‌کند که پاسخ خیلی خوبی نیز از آن می‌گیرند. 
تحقیقات ما نشان می‌دهد در دوره فعلی، حداقل برای دو فیلم از چنین ترفندی استفاده شده که صاحبان این آثار، با به‌راه انداختن بازارسیاه کاذب برای فیلمشان و فضاسازی رسانه‌ای پشت آن توانستند نام فیلم خود را برای مخاطبان برجسته کنند. البته این مدل فضاسازی تنها محدود به روز‌های پیش از جشنواره است؛ چراکه با آغاز جشنواره، این مدل کار‌ها نیز تقریباً متوقف شده و مخاطبان تلاش می‌کنند براساس نظرات مردمی و نقد‌های منتشرشده نسبت به خرید بلیت آثار اقدام کنند؛ بنابراین پدیده بازارسیاه، اتفاق چندان پیچیده یا مافیایی برای سینمای ما نیست. همین الان که به برخی سکو‌های نیازمندی مراجعه کنید، با انبوه بلیت‌های جشنواره مواجه می‌شوید که از 80 تا 2 میلیون و 500 هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند. جالب آنکه بلیت‌های میلیونی چند فیلم، به‌سرعت فروش رفته و آگهی‌دهنده نیز آن بلیت را از روی سکو برمی‌دارد. بنابراین فارغ از آن بخش از آگهی‌های کاذب، رونق خوبی در این عرصه وجود دارد که سبب می‌شود مخاطبان به تماشای فیلم موردنظر ولو با چندین برابر قیمت بنشینند. اتفاقی که در هیاهوی جشنواره، چندان موردتوجه قرار نمی‌گیرد و با قدرت به کار خود ادامه می‌دهد.