بزرگنمايي:

آریا بانو - مهر / سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم گفت:تهران در سال 1402 چهارمین کلانشهر آلوده کشور شد و 70 درصد ذرات معلق منشأ ثانویه دارند.
هفتمین جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا عصر امروز با حضور شینا انصاری رئیس سازمان محیط زیست، احمد طاهری سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم و صدیقه ترابی سرپرست معاونت محیط زیست انسانی در معاونت اجرایی رئیس جمهور برگزار شد.
احمد طاهری، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، در نشست کارگروه مربوط به کیفیت هوا اعلام کرد: در سه سال گذشته، شاخص کیفیت هوا برای مراکز استان‌ها زمانی که از 100 عبور کرده است، نشان‌دهنده وضعیت نامطلوبی بوده و در این میان، تهران به عنوان چهارمین کلانشهر آلوده کشور شناخته شده است. در بین شهرهای صنعتی، تهران پس از اصفهان بیشترین روزهای دارای شاخص بالای 100 را به ثبت رسانده است.
مقایسه کیفیت هوا در سال‌های گذشته
به گفته طاهری، سال 1397 از نظر کیفیت هوا یک سال استثنایی بود که به دلیل وزش بادهای شدید، تعداد روزهای ناسالم کاهش یافت. اما در سال 1402، به دلیل شرایط خاص، مقدار کمی کاهش در آلاینده‌ها مشاهده شد، هرچند که باید تأثیر افزایش جمعیت را نیز در این مسئله در نظر گرفت.
وی ادامه داد: از نظر ذرات معلق، تهران همچنان بدترین وضعیت آلودگی هوا را با لحاظ کردن جمعیت دارد. بررسی‌های انجام‌شده از سال 1400 تا 1402 نشان می‌دهد که حدود 67 درصد روزهای تهران در محدوده پاک قرار داشته‌اند، درحالی‌که 37 درصد روزها وضعیت ناسالم برای همه گروه‌ها را تجربه کرده‌اند.
بررسی آلودگی در سال 1402
طاهری مطرح کرد: در سال 1402، از ابتدای سال تا مردادماه، بیشترین روزهای ناسالم به ثبت رسیده که علت اصلی آن افزایش غلظت لایه اوزون بوده است. همچنین در نیمه اول سال، ذرات معلق نقش مهمی در افزایش آلودگی داشته‌اند.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم گفت: تحلیل آلودگی نیمه اول سال نشان می‌دهد که در 59 روز، آلاینده اصلی اوزون بوده و در 39 درصد از موارد، آلاینده غالب ذرات معلق بزرگ‌تر از 2.5 میکرون بوده‌اند. آمارهای جمع‌آوری‌شده درباره سه آلاینده اصلی در تهران نشان می‌دهد که میزان روزهای ناسالم هم برای کل سال و هم برای شش ماه دوم سال به طور دقیق ثبت شده است.
طاهری افزود: از نظر تغییرات فصلی، همان‌طور که انتظار می‌رود، به دلیل شرایط جوی، در دو فصل پاییز و زمستان، بیشترین غلظت آلاینده‌ها ثبت شده است. بررسی‌های انجام‌شده از سال 1389 تا 1402 نشان می‌دهد که میانگین غلظت ذرات معلق حدود سه برابر بیشتر از حد مجاز ملی بوده است.
منابع تولید آلودگی هوا در تهران
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در این نشست تأکید کرد: برای درک چگونگی تولید آلودگی هوا، ابتدا باید مسئله انتشار آلاینده‌ها مورد بررسی قرار گیرد و سپس بر اساس غلظت محیطی تصمیم‌گیری شود. در تهران، عمده ذرات معلق به صورت مستقیم در سیاهی انتشار دیده نمی‌شوند، بلکه از طریق فرآیندهای ثانویه تشکیل می‌شوند.
وی اظهار کرد: تقسیم‌بندی این ذرات نشان می‌دهد که حدود 40 درصد آن‌ها از نیترات تشکیل شده‌اند. همچنین این ذرات به بخش‌های کربنی، یونی و عنصری تقسیم می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تهران، 70 درصد از ذرات معلق منشأ ثانویه دارند و انتشار آن‌ها به شکل گاز اتفاق می‌افتد، درحالی‌که کمتر از 30 درصد آن‌ها ماهیت اولیه دارند.
راهکارهای کنترل آلودگی هوا
طاهری در این نشست تأکید کرد: که برای مدیریت ذرات معلق در هوای تهران، تنها کنترل انتشار مستقیم کافی نیست، بلکه باید به مدیریت انتشار گازها نیز توجه شود، زیرا بسیاری از آلاینده‌های ثانویه از واکنش‌های شیمیایی در هوا شکل می‌گیرند.
میزان انتشار آلایندگی در کشور سالانه حدود 700 هزار تن برآورد شد
طاهری گفت:،میزان انتشار آلایندگی در کشور سالانه حدود 700 هزار تن برآورد شده که از این میزان، حدود 10 هزار تن آن مربوط به ذرات معلق در تهران است. با این حال، یکی از نکات قابل توجه این است که پسماندسوزی در اطراف تهران در این آمار لحاظ نشده و سهمی برای آن در نظر گرفته نشده است، در حالی که این موضوع می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر افزایش آلاینده‌های جوی در پایتخت داشته باشد.
وی ادامه داد: بر اساس ماده 30 آئین‌نامه اجرایی ماده 2 قانون هوای پاک، سازمان محیط‌زیست موظف است تدوین سیاهه انتشار در شهرهای دارای اولویت را بر مبنای داده‌های سال 1402 آغاز کند و گزارش آن را هر سه ماه یک‌بار به کارگروه ملی ارائه دهد. در این راستا، تمامی دستگاه‌های اجرایی، به‌ویژه وزارتخانه‌های نفت، نیرو، کشور، شهرداری‌ها و پلیس راهور، موظف به همکاری کامل با این سازمان هستند تا بتوان داده‌های دقیق‌تری از وضعیت آلودگی هوا و منابع انتشار آن ارائه کرد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم مطرح کرد: یکی از نکات مهم در بررسی آلودگی هوای تهران، سهم منابع متحرک و ساکن در تولید آلاینده‌ها است. طبق آمار، 61 درصد آلودگی هوا ناشی از منابع متحرک مانند خودروها، کامیون‌ها و اتوبوس‌های واحد است، در حالی که 39 درصد دیگر مربوط به منابع ساکن مانند صنایع و نیروگاه‌ها می‌شود.این موضوع نشان می‌دهد که کنترل منابع متحرک تأثیر مستقیمی بر کاهش آلودگی دارد.
وی اظهار کرد: در حال حاضر، کل ناوگان خودرویی شهر تهران 365 هزار دستگاه است که از این تعداد، 116 هزار خودرو فاقد استاندارد آلایندگی هستند. علاوه بر این، 530 هزار خودرو نیز تنها دارای استاندارد آلایندگی یورو 1 و یورو 2 هستند که از نظر زیست‌محیطی چندان مطلوب نیست. آمارها نشان می‌دهد که 17 درصد کل ناوگان سواری تهران فاقد استاندارد آلایندگی است که این موضوع به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم در زمینه کاهش آلودگی هوای پایتخت مطرح شده است.
هر خودروی فرسوده 9 برابر یک خودروی غیر فرسوده آلودگی تولید می‌کند
طاهری گفت: همچنین، ناوگان سواری تهران فرسوده است که این خودروها نقش قابل‌توجهی در آلودگی هوا دارند. طبق بررسی‌ها، هر خودروی فرسوده 9 برابر یک خودروی غیر فرسوده آلودگی تولید می‌کند. این رقم به خوبی نشان می‌دهد که نوسازی و جایگزینی خودروهای فرسوده می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای تهران داشته باشد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم افزود: با توجه به این آمار و داده‌ها، مشخص است که برای کاهش آلودگی هوا در تهران، باید تمرکز ویژه‌ای بر نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، اجرای استانداردهای سختگیرانه‌تر برای خودروها و جلوگیری از سوزاندن پسماند در اطراف شهرداشت. در غیر این صورت، روند افزایشی آلودگی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری برای سلامت شهروندان و محیط‌زیست به همراه داشته باشد.