آریا بانو - ایرنا / «دوتار جمشید» نام ساز ابداعی برخاسته از خراسان‌شمالی است که به باور «جمشید ولی نژاد» مخترع آن اقدامی نوآورانه در موسیقی مقامی محسوب می شود و پاسخگوی نیاز نوازندگان و آهنگسازان امروزی است.
آبا و اجدادی بخشی هستند و دوتار به دست می‌گرفتند و همواره بساط نشاط و شادی را در هر فرصتی برای مردم مهیا می کردند.
هر جا که عروسی بوده بدون هیچ چشمداشتی حضور می یافتند و با سرپنجه‌های سحرانگیز خود شوری در جان ها و شوقی در دل ها ایجاد می کردند.
گرچه معادلات دنیا تغییر کرده و برخی به سوی موسیقی های جدید رفتند اما با همه این دگرگونی ها «ولی نژادها» همچنان یار دیرین دوتار هستند و برای ماندگاری و ترویج دوتار در دنیای هزار رنگ موسیقی اخیرا «جشمید ولی نژاد» که دستی در ساخت این ساز دارد در اقدامی نوع به روزی از آن ساخت و صدای لطیف تری به آن بخشید
«جمشید ولی نژاد» معروف به جمشید بخشی از طایفه کرمانج در سال 1349 در شهرستان اسفراین به دنیا آمد و پدر و اجداد او پشت در پشت بخشی بودند و دوتار می زدند.
این خانواده شعر هم می سرودند و اغلب اوقات شعرهای خود را در مراسم ها می خواندند.
او بیش از 30 سال است که در جایگاه یک بخشی دوتار می نوازد و می خواند و در خواندن آوازهای کرمانجی، ترکی و تاتی بسیار مسلط است و به عنوان چهارمین پسر «سلطان رضا بخشی» راه پدر را ادامه می دهد.
با او درباره اینکه از چه زمانی به سوی دنیای موسیقی و نوآوری در ساز دوتار رفته به گفت و گو نشستیم.
ایرنا: نوازندگی دوتار را از که آموختید و چند سال در این عرصه فعالیت دارید؟
ولی نژاد: صدای دوتار از کودکی برای من بسیار جذاب بود، چنان که خود را علاقه مند به موسیقی پنداشتم.
با شنیدن صدای سازهای مختلف دوتار را مناسب حال خود دانسته و نواختن آن را از پدرم که سال های سال در این عرصه فعالیت داشت، آموختم.
برادران من نیز در این عرصه فعالیت دارند و نواختن دوتار هنری است که از نیاکان ما به ارث رسیده است.
هنری که همواره در مجالس و محافل سعی کردیم آن را با مردم برای ثبت خاطرات خوش به اشتراک بگذاریم.
بنده بیش از 30 سال است که دوتار می نوازم و جدای از نواختن به زبان های کردی، ترکی و تاتی نیز در مجالس می خوانم.
ایرنا: آیا تنها در عرصه نوازندگی موسیقی مقامی فعالیت دارید؟
ولی نژاد: فعالیتی جز موسیقی ندارم و تمام تمرکز بنده در راستای توسعه و ترویج موسیقی مقامی است.
در کنار نوازندگی موسیقی، کارگاهی نیز برای ساخت دوتار به راه انداخته ام و سازهای تولیدی در سراسر کشور به فروش می رسد.
همچنین مرکز آموزشی نغمه های موسیقی را با همکاری پسرم اداره می کنم و سالی حدود 200 نفر را آموزش می دهیم.
تاکنون حدود سه هزار نفر در این مرکز آموزشی نواختن دوتار را آموختند.

ایرنا: چه چیزی موجب نوآوری شما در دوتار شد؟
ولی نژاد: از دوران جوانی ذهن من درگیر این شد که چرا صدای دوتار گاهی اوقات آزاردهنده است و صدای لطیفی ندارد.
گرچه بعضی نمی خواهند این نقایص را بپذیرند اما این نقایص مشهود بود و باید رفع می شد.
از سال 96 برای یافتن پاسخ تحقیقات زیادی انجام دادم و دریافتم می توان با تغییراتی در دوتار صدای آن را لطیف و نرم کرد.
بارها دوتار ساختم و خراب کردم اما نا امید نشدم و این راه را ادامه دادم تا به آنچه که به سفارش «استاد درویشی» می خواهم نامش را دوتار جمشید بگذارم، دست یافتم.
شکل ظاهری این دوتار تفاوت آنچنانی با دوتارهای دیگر دارد و پرده همان پرده بندی و تنها در صفحه 2 تغییر جزیی ایجاد شده است.
کاسه این دوتار ابداعی نیز کوچک یا بزرگ نیست بلکه متوسط است اما برخلاف دوتارهای معمولی صدای دلنشین و لطیفی دارد و بیشتر با ذائقه امروزی ها همخوانی خواهد داشت.
امروز نیز نشست پژوهشی در خصوص این ساز ابداعی با حضور «محمدرضا درویشی» آهنگ‌ساز و پژوهشگر موسیقی، در سالن اجتماعات خانه موسیقی ایران برگزار و به شکل رسمی این ساز ابداعی رونمایی خواهد شد.
ایرنا: کمی از افتخارات هنری خود نیز بگویید؟
ولی نژاد: با شرکت در برخی جشنواره های موسیقی در داخل و خارج بارها مقام کسب کردم.
اکنون 18 مقام برتر کشوری و پنج دیپلم افتخار موسیقی دارم.
همچنین در سال 84 موسیقی پایانی سریال غریب آشنا را نیز بنده تولید کردم.
موسیقی مقامی خراسان شمالی با توجه به حضور قبایل و طوایف مختلف از فرهنگ موسیقیایی بسیار غنی برخوردار است که می توان آنرا به سه بخش کرمانجی، ترکی و ترکمنی تقسیم کرد.

supports HTML5 video