بزرگنمايي:

آریا بانو - با افزایش شهرنشینی و صنعتی شدن، آلودگی هوا هم افزایش یافته است. به همین ترتیب، موارد آلرژی به آلودگی هوا نیز افزایش یافته است.

آلودگی هوا به دلیل ذرات متعددی که در خود دارد (ذرات معلق، فلزات سنگین، دی‌اکسید کربن، دی اکسید نیتروژن و ...)، می‌تواند باعث بروز و تشدید خیلی از بیماری‌ها شود. یکی از این بیماری‌ها که با آلودگی هوا هم گره خورده، آلرژی است.
با افزایش شهرنشینی و صنعتی شدن، آلودگی هوا افزایش یافته است. به همین ترتیب، موارد آلرژی به آلودگی هوا نیز افزایش یافته است. مطالعات نشان داده که آلودگی هوا به تنهایی باعث ایجاد رینیت آلرژیک (آلرژی بینی) در 40 درصد از جمعیت جهان می‌شود.
ارتباط آلودگی هوا و آلرژی
اما سوال این است که آیا آلودگی می‌تواند منجر به ابتلا به حساسیت و آلرژیک هم شود؟ یعنی فردی که زمینه آلرژی را ندارد، ممکن است به این بیماری‌ها مبتلا شود؟ به گفته متخصصان، آلودگی هوا مستقیماً نمی‌تواند علت ایجاد و بروز آلرژی باشد، اما می‌تواند با افزایش التهاب و آسیب به سیستم تنفسی و به صورت غیرمستقیم زمینه‌ساز یا تشدیدکننده آلرژی باشد. البته افرادی که سابقه خانوادگی آلرژی دارند، بیشتر در معرض تأثیرات منفی آلودگی هوا هستند.
دکتر محمدحسن بمانیان، فوق تخصص آلرژی و دبیر انجمن آسم و آلرژی ایران در گفتگو با همشهری‌آنلاین، در پاسخ به این سؤال که آیا آلودگی هوا می‌تواند به عنوان یکی از عوامل ابتلا به آلرژی نام برده شود، می‌گوید: آلودگی هوا نمی‌تواند عامل ابتلا به آلرژی باشد و در ایجاد آن هیچ تاثیری ندارد. چون آلرژی یک مکانیزم سیستم ایمنی در برابر عوامل محیطی است، ولی آلاینده‌ها با یک مکانیزمی غیر از درگیری سیستم ایمنی، دستگاه تنفسی و پوست و چشم را تحریک و علائمی شبیه علائم آلرژی ایجاد می‌کنند.
دکتر بمانیان در توضیح بیشتر این مطلب می‌گوید: یعنی ممکن است کسی مبتلا به آلرژی نباشد اما آلودگی هوا باعث سوزش بینی، گرفتگی بینی، سوزش چشم‌ها، قرمزی چشم‌ها، سردرد، بی‌حوصلگی، خستگی، سوزش حلق، سرفه‌های تحریکی و خشک در او شود. خیلی از مواقع فرد نمی‌داند علائمی که در او بروز کرده، مربوط به آلرژی است یا آلاینده‌ها موجب این تحریک‌ها شده‌اند!
به گفته این فوق تخصص آلرژی، کسانی که فقط به خاطر آلودگی هوا دچار مشکل سوزش چشم و سوزش بینی و سایر علائم یادشده می‌شوند، معمولا داروهای آلرژی روی آنها خوب جواب نمی‌دهد. دلیلش هم این است که آنها آلرژی ندارند و علائمی که در خود می‌بینند، فقط ناشی از آلودگی هوا است. با کم شدن این آلودگی، علائم هم برطرف می‌شوند. ممکن است این افراد با دارو بهبودی نسبی پیدا ‌کنند اما راه بهبود کامل آنها این است که از محیط آلوده دور شوند و بتوانند هوای تازه استنشاق کنند.
هوای آلوده چطور آلرژی را تشدید می‌کند؟
اما آلودگی هوا می‌تواند آلرژی را در افراد مبتلا به آلرژی تشدید کند. این را دکتر بمانیان می‌گوید و درباره آن توضیح می‌دهد: در فصول سرد سال به دلیل تغییرات جوی و وارونگی دما ذرات معلق تا سطح زمین پایین می‌آیند و به آلرژن‌ها اتصال پیدا می‌کنند و موجب تشدید علائم آلرژی در افراد می‌شوند. یعنی اگر فرد مبتلا در فصل‌های قبل فقط با گرده‌ گیاهان دچار حساسیت می‌شد، در فصل‌های سرد، گرده‌ها به اضافه مواد آلاینده، شدت علائم آلرژی را در او بیشتر می‌کنند. پس آلودگی هوا نمی‌تواند به عنوان یکی از عوامل ابتلا به آلرژی باشد اما می‌تواند آن را در افراد مبتلا تشدید کند.
به گفته این فوق تخصص آلرژی، آلاینده‌ها و ذرات معلق در هوا مثل ذرات سرب، اکسید گوگرد و دیگر فلزات سنگینِ موجود در هوا می‌توانند به آلرژن‌هایی مثل گرده‌های گیاهی متصل شوند و اتصال اینها قدرت حساسیت‌زایی آنها را بیشتر می‌کند.
نقش آلودگی هوا بر ابتلا به آلرژی، ادعای بزرگی است
با آن که آلودگی هوا در ابتلا به آلرژی اثر مستقیمی ندارد، اما می‌‎تواند تاثیر جدی بر رینیت آلرژیک داشته و علائم این بیماری را تشدید کند. رینیت آلرژیک گاه آن‌قدر آزاردهنده می‌شود که به طور مستقیم روی سلامت جسم و ذهن تاثیر می‌گذارد. بعضی از افراد که به آلودگی هوا آلرژی دارند، در روزهای آلوده علائمی مثل خارش، سوزش گلو، آبریزش بینی، عطسه و آبریزش چشم را تجربه می‌کنند و بسیار اذیت و کلافه می‌شوند.
دکتر سید احمد طباطبایی، فوق تخصص بیماری‌های ریه کودکان در این رابطه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: این که آلودگی هوا می‌تواند منجر به ابتلای کودک به آلرژی شود، شاید ادعای بزرگی باشد، ولی یکی از مواردی که آلرژی را در افرادی که زمینه‌ی آن را دارند تشدید می‌کند، آلودگی هوا است.
هوای آلوده، یک عامل شعله‌ورکننده است
آسم و آلرژی، بیماری‌های مزمنی هستند که میلیون‌ها نفر را در جهان مبتلا کرده‌اند. شیوع این بیماری‌ها در تمام دنیا و ایران در حال افزایش است که البته یکی از دلایل این افزایش آمار، آلودگی هوا است.
دکتر سیدعلیرضا مهدویانی، فوق تخصص آلرژی و آسم و استاد دانشگاه به همشهری‌آنلاین می‌گوید: آلودگی هوا و نیز دلایلی مثل سبک زندگی مدرن، ساختمان‌سازی‌ها و مواد شیمیایی که در ساخت و سازها به کار می‌رود، تغییرات اقلیمی و خیلی از عوامل دیگر مسبب این مساله هستند.
دکتر مهدویانی می‌گوید: البته آلودگی هوا عامل بروز آلرژی نیست. بلکه یک عامل شعله‌ورکننده است که می‌تواند باعث تشدید آلرژی در برخی افراد شود.
این فوق تخصص آلرژی درباره ارتباط آلودگی هوا و بیماری‌هایی همچون آلرژی و آسم می‌گوید: آسم و آلرژی بیماری‌های مزمنی هستند که با دوره‌هایی از حمله و بهبودی همراهند. این حمله‌ها توسط عوامل محرک یا حساسیت‌زا یا شعله‌ورکننده ایجاد می‌شود. مهم‌ترین عوامل شعله‌ورکننده آلرژی هم آلودگی هوا، تغییرات آب و هوایی، آلرژن‌ها، عفونت‌های تنفسی ویروسی، دود سیگار، بوهای تند، مصرف بعضی داروها و حتی استرس‌ها و فشارهای روانی هستند.
این استاد دانشگاه اضافه می‌کند: در این مجموعه عوامل محرک، آلاینده‌های هوا مثل ذراتی که از اگزوز خودروها خارج می‌شود، گازها، ذرات معلق و دیگر الاینده ها می‌توانند باعث تحریک مجاری تنفسی هوایی شوند.