آریا بانو - ایسنا / شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی خواه برای جمع‌آوری پول، خواه آرام کردن سهامداران یا تاثیرگذاری مثبت بر مطبوعات عادت دارند پیشرفت‌هایی را اعلام کنند که آماده عرضه نیستند.
به نقل از فست کمپانی، اصطلاح صنعتی برای این محصولات، «پوچ‌افزار»(Vapourware) است و به محصولاتی گفته می‌شود که خیلی دیرتر از زمان پیش‌بینی‌شده عرضه می‌شوند یا در برخی موارد اصلا با بازار نمی‌رسند. صنعت هوش مصنوعی در سال گذشته پوچ‌افزارهای بسیاری تولید کرده است که تشخیص تبلیغات را از واقعیت دشوار ساخته‌اند.
اکنون با رسیدن به سال 2025 می‌توانیم نگاهی به بزرگ‌ترین محصولات و وعده‌های هوش مصنوعی بیندازیم که هنوز کاملا عملی نشده‌اند.

هوش مصنوعی مولد الکسا
شرکت «آمازون»(Amazon) در سپتامبر 2023 یک نمونه هوشمندتر از دستیار صوتی «الکسا»(Alexa) را معرفی کرد که با مدل‌های زبانی بزرگ طراحی شده بود. آمازون ادعا کرد نسخه آینده دستیار صوتی نه تنها امکان گفت‌وگوی طبیعی‌تر را فراهم خواهد کرد، بلکه قابلیت کافی را برای درک نشانه‌های غیرکلامی مانند زبان بدن و تماس چشمی با استفاده از دوربین‌های تعبیه‌شده در دستگاه‌ خواهد داشت.
اکنون با گذشت بیش از یک سال، آینده الکسا در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. گزارش بلومبرگ در ماه اکتبر اعلام کرد که آزمایش‌کنندگان از نسخه جدید ناراضی هستند زیرا دستیار صوتی، پاسخ‌های سخت و طولانی ارائه می‌دهد و با ویژگی‌های موجود خانه هوشمند کار نمی‌کند. رویترز نیز درباره مشکلات مدل‌های زبانی داخلی آمازون گزارش داد که این شرکت را بر آن داشت تا از مدل زبانی «کلود»(Claude) شرکت «آنتروپیک»(Anthropic) کمک بگیرد. براساس گزارش‌ها مبنی بر کنار گذاشتن برنامه‌های معرفی الکسای جدید در ماه اکتبر، اکنون به نظر می‌رسد که این دستیار صوتی در سال 2025 عرضه شود.

‌جی‌پی‌تی-5
شرکت «اوپن‌ای‌آی»(OpenAI) هرگز به طور رسمی نگفت که چت‌بات ‌»جی‌پی‌تی-5»(GPT-5) را در سال 2024 منتشر خواهد کرد اما «سم آلتمن»(Sam Altman) مدیرعامل شرکت در اواخر سال 2023 تأیید کرد که کار کردن روی آن آغاز شده است. در ماه مارس، بیزینس اینسایدر با استناد به منابع ناشناس ادعا کرد که مدل زبانی بزرگ جدید در اواسط سال به بازار وارد خواهد شد. یک مدیرعامل ناشناس پس از مشاهده یک نسخه نمایشی، آن را از لحاظ مادی بهتر دانست.
آلتمن در اواسط سال، انتظارات را کم کرد و گفت: «ما هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن روی جی‌پی‌تی-5 داریم.» و در ماه اکتبر به مخاطبان ردیت گفت: «امسال انتظار مدل جدید را نداشته باشید.» این شرکت در عوض GPT-o1 را منتشر کرد که به ادعای آن می‌تواند پرسش‌ها را با دقت بیشتری پردازش کند اما بسیار کندتر و گران‌تر است.

کلود 3.5 اپوس
اوپن‌ای‌آی در به تعویق انداختن عرضه مدل‌های زبانی بزرگ تنها نیست. شرکت آنتروپیک در ماه اکتبر نوید عرضه مدل «کلود 3.5 اپوس»(Claude 3.5 Opus) را در سال 2024 داد که قرار بود نسخه جدیدی از بزرگ‌ترین مدل زبانی آن باشد اما در حال حاضر اصلا اشاره‌ای به آن نشده است.
«داریو آمودی»(Dario Amodei) یکی از بنیان‌گذاران و مدیرعامل آنتروپیک ماه گذشته گفت که برنامه پیش رو همچنان داشتن یک کلود 3.5 اپوس است اما هیچ زمانی را برای عرضه آن اعلام نکرد. اگرچه صحبت‌هایی درباره استفاده آنتروپیک از 3.5 اپوس برای ارائه داده‌های مصنوعی به مدل‌های ارزان‌تر آن وجود دارد اما این می‌تواند نشانه دیگری از کاهش بازدهی مدل‌های پیشرفته باشد.

زمینه شخصی اپل اینتلیجنس
اگر اولین بیانیه مطبوعاتی «اپل اینتلیجنس»(Apple Intelligence) را در ماه ژوئن ببینید، متوجه تمرکز زیادی بر «زمینه شخصی»(Personal Context) خواهید شد. این عبارت سه بار در دو پاراگراف اول بیانیه ظاهر می‌شود و به نسخه‌ای از دستیار صوتی «سیری»(Siri) اشاره دارد که می‌تواند اطلاعات را از ایمیل‌ها، متن‌ها، یادداشت‌ها و موارد دیگر استخراج کند. «تیم کوک»(Tim Cook) مدیرعامل اپل در آن زمان اعلام کرد: رویکرد منحصربه‌فرد ما هوش مصنوعی مولد را با زمینه شخصی کاربر ترکیب می‌کند تا هوش واقعا سودمندی را ارائه دهد.
اگرچه اپل اینتلیجنس در ماه اکتبر وارد شد اما زمینه شخصی هنوز وجود ندارد. اپل تصمیم گرفت تا عرضه‌ ویژگی‌های هوش مصنوعی خود را در سال آینده افزایش دهد و بدین ترتیب، قدرت‌های زمینه‌ای سیری نتوانستند در سال 2024 ظاهر شوند. هنوز دقیقا مشخص نیست که این قابلیت‌ها چه زمانی عرضه خواهند شد.

استدلال چندمرحله‌ای در موتور جست‌وجوی گوگل
گوگل در کنفرانس ماه مه خود گفت که به زودی قابلیت‌های استدلال چندمرحله‌ای را به «ای‌آی اورویوز»(AI Overviews) در موتور جستجوی خود می‌آورد و به کاربران امکان می‌دهد تا سوالات پیچیده‌ای را بپرسند و همه اطلاعات را از هوش مصنوعی «جمینای»(Gemini) دریافت کنند.
اکنون گوگل می‌گوید کاربران برای برخورداری از این قابلیت‌ها باید منتظر نسخه «جمینای 2.0» باشند که به تازگی وارد مرحله آزمایش‌های محدود شده است.

پروژه آسترا
بزرگ‌ترین افشای ورودی/خروجی مرتبط با هوش مصنوعی گوگل، پروژه موسوم به «پروژه آسترا»(Project Astra) بود؛ یک برنامه نمونه اولیه که می‌تواند آنچه را در لحظه نگاه می‌کنید شناسایی کند، به پرسش‌های پشت سر هم درباره آن پاسخ دهد و نکات کلیدی را از یک مکالمه 10 دقیقه‌ای به خاطر بسپارد.
اگرچه گوگل در ابتدا قصد داشت چیزی مانند آسترا را در سال 2024 عرضه کند اما بازه زمانی آن را به سال 2025 رسانده است. اگرچه گوگل با «سامسونگ» روی یک هدست واقعیت افزوده کار می‌کند و دموها را در اختیار مطبوعات قرار داده است اما هیچ اطلاعاتی درباره قیمت یا تاریخ عرضه آن وجود ندارد.

ربات‌های خانگی سامسونگ و ال‌جی
نمایشگاه تجاری CES در ژانویه گذشته، مکان بسیار خوبی برای نشان دادن ناامیدی فروشندگان لوازم الکترونیکی در قرار دادن خود به عنوان رهبران هوش مصنوعی بود. نمونه‌های بارز از این موضوع، شرکت‌های سامسونگ و ال‌جی هستند که هر دو ربات‌های خانگی هوشمند با قابلیت‌های هوش مصنوعی را به نمایش گذاشتند. به عنوان مثال، یک تیزر ویدیویی برای ربات «بالی»(Ballie) سامسونگ نشان می‌دهد ربات از طریق پیامک به صاحبش هشدار می‌دهد که سگش در حال شلوغ کردن است و سپس به دستورالعمل‌ها برای دادن میان‌وعده به سگ و گذاشتن ویدیوی مورد علاقه‌اش پاسخ می‌دهد. ال‌جی نیز قابلیت‌های مشابهی را برای عامل هوش مصنوعی خانه هوشمند «زیرو لیبر هوم»(Zero Labor Home) خود وعده داد و توانایی آن را برای درک زمینه و هدف و همچنین برقراری ارتباط فعال با کاربران اعلام کرد.
مانند بسیاری دیگر از دستگاه‌های حاضر در نمایشگاه CES، هیچ یک از این ربات‌ها به عنوان یک محصول واقعی قابل خرید عملی نشده‌اند اما نباید تعجب کنیم. سامسونگ نزدیک به پنج سال است که درباره برخی از نسخه‌های ربات بالی بدون عرضه آن صحبت می‌کند.