بزرگنمايي:

آریا بانو - کمبود منابع آبی و خشکسالی‌ های متوالی به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های کشاورزی در مناطق خشک تبدیل شده است. روش‌های جدید علمی برای بهبود عملکرد محصولات و کاهش مصرف آب می‌توانند امیدی تازه برای این بخش فراهم کنند.

در مناطق خشک، محدودیت منابع آبی یکی از اصلی‌ترین موانع برای رشد پایدار کشاورزی است. افزایش دمای زمین و تغییرات اقلیمی نیز این چالش‌ها را تشدید کرده‌اند. از سوی دیگر، استفاده از آب‌هایی با کیفیت پایین، نظیر آب‌های حاوی املاح زیاد، مشکلاتی مانند کاهش عمر سیستم‌های آبیاری و کاهش بهره‌وری را به همراه داشته است.
بنابراین، تحقیقات زیادی در سراسر جهان با هدف استفاده بهینه از منابع آبی و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای بهبود کشاورزی در حال انجام است. روش‌های مختلف، از جمله کاربرد فناوری‌های مغناطیسی برای بهبود کیفیت آب و افزایش بازده محصولات، به‌عنوان راهکارهای امیدوارکننده‌ای مطرح شده‌اند. این روش‌ها می‌توانند تأثیرات مثبتی بر کاهش اثرات تنش‌های آبی داشته باشند.
فناوری آب مغناطیسی یکی از این روش‌هاست که بر پایه تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی آب عمل می‌کند. بر اساس پژوهش‌های انجام‌شده، آبیاری با آب مغناطیسی می‌تواند نفوذپذیری آب در خاک را افزایش دهد و تبخیر سطحی را کاهش دهد. این موضوع به بهبود دسترسی گیاه به مواد مغذی و کاهش مصرف آب کمک می‌کند. به همین دلیل، بررسی علمی اثر این فناوری بر محصولات زراعی، به‌ویژه در مناطق کم‌آب، از اهمیت زیادی برخوردار است.
در پژوهشی که توسط محمدرضا یزدانی، دانشیار گروه بیابان‌زدایی دانشکده کویرشناسی دانشگاه سمنان، و یکی از همکاران دانشگاهی او انجام شده است، تأثیر استفاده از آب مغناطیسی بر رشد و عملکرد دو محصول ذرت و چای ترش بود که هر دو به‌صورت گسترده در مناطق خشک کشت می‌شوند، مطالعه گردیده است.
در این پژوهش که در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه سمنان اجرا شد، محققان سه نوع تیمار آب مغناطیسی شامل آب مغناطیسی ساده، آب الکترومغناطیسی با دامنه بالا، و آب الکترومغناطیسی با دامنه کوتاه را بررسی کردند. یک گروه شاهد نیز که با آب معمولی آبیاری می‌شد، در نظر گرفته شد. سپس تأثیر این تیمارهای آزمایشی بر ویژگی‌های رشدی و عملکرد محصول، شامل وزن محصول و میزان رشد گیاهان، مورد ارزیابی قرار گرفت.
نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از آب مغناطیسی بر رشد و عملکرد گیاه ذرت اثر چشمگیری نداشت، اما برای گیاه چای ترش مفید بود. به‌عنوان مثال، محصول چای ترش در تیمارهای مختلف آب مغناطیسی به میزان کمی افزایش یافت. البته برای گیاه ذرت نیز میزان محصول در تیمارهای مختلف بیشتر از شاهد بود.
در مجموع، استفاده از آب مغناطیسی تأثیر مثبتی بر کاهش تبخیر سطحی و بهبود دسترسی گیاه به مواد مغذی داشت، اما نتایج نشان داد که این روش تأثیر چشمگیری بر افزایش عملکرد محصولات در مقایسه با آبیاری معمولی نداشته است. این امر ممکن است به دلیل شرایط خاک و عوامل دیگر باشد که در مطالعات آینده باید بررسی شوند.
محققان معتقدند که این نتایج به معنی بی‌تأثیر بودن فناوری آب مغناطیسی نیست، بلکه نشان‌دهنده نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر و آزمایش‌های بیشتر در شرایط مختلف است. همچنین تأثیر این فناوری بر کاهش شوری خاک و افزایش کارایی مصرف آب در گیاهان دیگر نیز می‌تواند موضوع تحقیقات آینده باشد. این پژوهش، اگرچه در برخی زمینه‌ها نتایج مثبت به همراه داشته، اما لزوم انجام مطالعات تکمیلی برای دستیابی به نتایج قطعی‌تر را آشکار می‌کند.
گفتنی است نتایج این مطالعه در فصلنامه علمی «پژوهش آب در کشاورزی» وابسته به مؤسسه تحقیقات خاک و آب منتشر شده اند. نتایج به‌دست‌آمده از این تحقیق می‌توانند به محققان و کشاورزان در بهبود شیوه‌های مدیریت منابع آبی و استفاده از فناوری‌های نوین در کشاورزی کمک کنند.