آریا بانو - ایسنا /تتو می‌تواند نماد سرپیچی از انتظارات یا هنجارهای اجتماعی باشد، به ویژه زمانی که دیدگاه‌های سنتی در مورد هنر بدن را به چالش می‌کشد. تتوی بدن یک عمل پیچیده است و نمایانگر ابراز فردیت و هویت، اما می‌تواند نشان‌ دهنده بحران‌های روانی و اختلالات شخصیتی باشد. درک دقیق‌تر از انگیزه‌ها و پیامدهای این عمل نیازمند بررسی‌های بیشتر در زمینه روانشناسی و جامعه‌شناسی است.
امروزه خالکوبی و تتوی اعضای بدن به خصوص دستان و سر و صورت در بین جوانان به شدت رواج پیدا کرده است. در برخی از موارد این تتوها یا خالکوبی‌ها به حدی زیاد است که نمی‌توان بین آن با بوم نقاشی تفاوتی پیدا کرد. در بسیاری از مواقع وقتی با این افراد روبه رو می‌شویم شاید این سوال به ذهن‌مان برسد که این فرد چگونه حاضر شده است این همه درد را تحمل کند تا خودش را به این شکل در بیاورد. چقدر فضای مجازی و اپیدمی چشم و هم چشمی و تقلید کورکورانه در رواج تتو تاثیرگذار است و راهکار فروکش کردن این پدیده چیست؟ به همین بهانه با محمدباقر حاجی سلطانی مدرس دانشگاه و روانشناس علوم رفتاری و تربیتی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
تتو و خالکوبی نماد چیست؟
خال‌کوبی در واقع معنای واژه tattoo به انگلیسی است و اصل واژه tatu به لاتین بوده که از کشور تاهیتی واقع در اقیانوس آرام آمده‌ است. این کلمه بعد از ترجمه به انگلیسی به این شکل درآمده است.
خالْ‌کوبی یا خال‌زنی به عمل ایجاد طرح دائمی یا با ماندگاری طولانی بر روی پوست گفته می‌شود. این عمل پدیده‌ای جهان گیر است. حتی در بین نقوشی که در جای‌های گوناگون جهان انجام می‌شود، تشابه نیز مشاهده شده‌ است. تتو، رسانه بیان خود است. خالکوبی می‌تواند جنبه‌هایی از هویت یک فرد را تجسم بخشد. خالکوبی می‌تواند نمایانگر فلسفه‌های شخصی یا باورهای معنوی باشد. درگذشته زنان معمولاً برای زیباتر شدن اقدام به خال‌کوبی می‌کرده‌اند. گاه نیز به دلایل خرافی همچون افزون شدن مهر شوهر، سپیدبختی یا دور کردن چشم بد این عمل را انجام می‌داده‌اند.
در گروه‌های همسالان برای پیشی گرفتن از یکدیگر و احساس خودنمایی و ابراز قدرت، وارد چشم و هم‌چشمی‌های کورکوانه می‌شوند، که این موضوع، جز آسیب به روح، روان و جسم‌شان نتیجه‌ای ندارد و عدم آگاهی از آسیب‌های خالکوبی در جوانان آنان را به ورطه این رفتارهای غیر بهداشتی که متاسفانه باعث سرطان‌های شایع پوست، ایدز، هپاتیت و عفونت‌های دیگر می‌کشاند تتو می‌تواند نشان‌دهنده تغییرات در زندگی، مانند شروعی جدید یا یادآوری یک رویداد مهم باشد. با این حال، برخی افراد ممکن است به دلایل اجتماعی یا فرهنگی تحت فشار قرار گیرند تا تتو کنند. آنچه که مسلم است هر تتو داستان خاص خود را دارد و می‌تواند به عمق شخصیت فرد اشاره کند.
تتو می‌تواند نماد سرپیچی از انتظارات یا هنجارهای اجتماعی باشد، به ویژه زمانی که دیدگاه‌های سنتی در مورد هنر بدن را به چالش می‌کشد. تتوی بدن یک عمل پیچیده است و نمایانگر ابراز فردیت و هویت، اما می‌تواند نشان‌ دهنده بحران‌های روانی و اختلالات شخصیتی باشد. درک دقیق‌تر از انگیزه‌ها و پیامدهای این عمل نیازمند بررسی‌های بیشتر در زمینه روانشناسی و جامعه‌شناسی است.
چرا تتو تا این اندازه بین جوانان شایع شده است؟
یکی از دلایل رواج خالکوبی و تتو یادگیری مشاهده‌ای از طریق فضای مجازی است. جوانان به علت مدگرایی و جو تب و تاب عقب نماندن از همسالان خود، روی به این کار می‌آورند، زیرا یکی از موارد مطرح در یادگیری، مشاهدات ماست. زمانی که مشاهدات در فضای مجازی به طور مداوم سایت‌هایی باشد که هیچ نظارتی بر روی آنان نیست و حتی تبلیغات رنگ و لعاب‌داری نیز به همراه دارد، خواه ناخواه نوجوانی که در بدو راه است، درگیر این فضا شده و حداقل برای کنجکاوی هم که شده دست به امتحان این عمل می‌زند.
به اعتقاد بنده این عمل در کشورهای دیگر، اصولا بین گروه‌های خاص اجتماعی مانند همجنس‌گرایان، تبهکاران، گروه‌های ضد قانون، در مناطق خاصی از بدن انجام می‌شود و هرکدام از تصاویر خالکوبی، معنا و مفهوم خاصی برای افرادی که این عمل را انجام می‌دهند، دارد، اما در ایران این طور نیست؛ یعنی فرد نه در گروه خاصی عضو است و نه اطلاعی از مفهوم تصویر خالکوبی بر روی بدنش را دارد و حتی عمیقاً به عملی که انجام می‌دهد واقف نیست و صرفا بی هدف و حتی از روی تقلید این کار را انجام می‌دهد.
 چرایی گرایش این افراد خصوصا نوجوانان و جوانان این است که نوجوانی یکی از مراحل پرمخاطره زندگی انسان‌هاست، نوجوانی با انقلاب هورمونی مصادف است و همین موضوع باعث ایجاد تغییرات خلقی و ناپایداری هیجانی در نوجوانان می‌شود. حال اگر والدین مهارت رویارویی با این خصیصه نوجوان‌شان را نداشته باشند باعث فاصله گرفتن و سرکشی فرزندشان از خود می‌شوند. زمانی که سبک تربیتی والدین به صورت مستبدانه و در قالب بی‌اعتنایی باشد، کودک به مرور از درون خود را پوچ می‌بیند و خودانگاره منفی خواهد داشت،‌ پس به ناچار به دیگران تکیه می‌کند و به هر فردی، دست دوستی داده و اعتماد خواهد کرد، زیرا خودش چیزی برای ارائه دادن ندارد. این احساس حقارت و کمبود عزت‌نفس دلیلی می‌شود که کودک دائماً خود را با دیگران مقایسه کند. از آنجایی که یکی از خصیصه‌های این دوران، حس برتری جویی،‌ زیبایی، جلب توجه و نیاز به دیده شدن است، این دسته از کودکان نسبت به افراد دیگر حساسیت بیشتری نسبت به نیازهایشان دارند و زمانی که این نیازها از درون خانواده ارضاء و برآورده نشود، نیازهایشان را از طریق محیط بیرونی رفع می‌کنند. در واقع این والدین و خانواده هستند که به صورت ناخواسته، کودک را به سمت اختلالات روانی سوق می‌دهند.
علل دیگر گرایش افراد به عمل خالکوبی و تتو اختلال بادی دیسمورفیک، یکی از موارد فرعی اختلال وسواسی اجباری است.در این حالت فرد مبتلا به این بیماری، رنج و ناراحتی دائمی درباره نقص ظاهری و بدن خود دارد؛ این تفکرات دائمی و اشتغال ذهنی درباره بدشکلی بدن خود باعث می‌شود فرد خود را به دست جراحان پلاستیک یا خالکوبی بسپارد تا از این افکار وسواسی آسوده شود. ممکن است این کار حتی به قیمت آسیب رساندن به بدن خود بدست آید.
در این میان جوانانی نیز هستند که در گروه‌های همسالان برای پیشی گرفتن از یکدیگر و احساس خودنمایی و ابراز قدرت، وارد چشم و هم‌چشمی‌های کورکوانه می‌شوند، که این موضوع، جز آسیب به روح، روان و جسم‌شان نتیجه‌ای ندارد و عدم آگاهی از آسیب‌های خالکوبی در جوانان آنان را به ورطه این رفتارهای غیر بهداشتی که متاسفانه باعث سرطان‌های شایع پوست، ایدز، هپاتیت و عفونت‌های دیگر می‌کشاند.

نقش والدین و جامعه در این قضیه چیست؟
باید در جامعه بستری فراهم شود که از یک سو والدین برای فرزنددار شدن آمادگی‌های لازم و مهارت‌های فرزندپروری را آموزش ببینند و از سوی دیگر حمایت‌های فرهنگی و رسانه‌های اجتماعی به رشد کودکی نوپا تا رسیدن به دوران جوانی کمک کند.
کودکان ما نیز باید الگوهای تاریخی خود را بشناسند تا مجذوب الگوهای فضای مجازی اینستاگرامی یا سلبریتی‌های بی‌اعتبار نشوند. کودکی که در خانواده‌ای سالم، متعهد و آگاه مراحل کودکی تا نوجوانی را به درستی طی کند، برای بدن خود ارزش قائل است و خود را در معرض آسیب‌های محیطی از قبیل اعتیاد به الکل، اعتیاد به مواد مخدر، خالکوبی و لاابالی‌گری قرار نمی‌دهد.
این نوجوان، همیشه و در همه حال خود را زیبا می‌بینند. البته در این میان موج عظیم تبلیغات گسترده در فضای مجازی، رقابت با همسالان و عدم چهارچوب سیستم اجرایی در کشور، عمل خالکوبی را برخلاف عقاید عموم که ضد هنجار می‌شناسد، تبدیل به عمل عادی و هنجار معرفی کرده و باعث گسترش خالکوبی میان جوانان شده است؛ بنابراین همه نهادهای اجرایی، فرهنگی، آموزشی و اجتماعی باید برای رسیدن به این امر به اتفاق نظر یکسان برسند و با استفاده از نظر و همکاری متخصصان امر، راهکارهای عملی را به مرحله اجرا برسانند.

واکنش‌ها در مقابل این افراد باید چگونه باشد؟
نباید نسبت به خالکوبی جبهه بگیریم. فردی که تتو دارد آدم بدی نیست. زمانی که هویت افراد در جامعه به خوبی شکل نگیرد و نتوانند توانایی‌های خود را در زمینه‌های درست شکوفا کنند، طبیعی است که به سراغ امری ظاهری یا تتو بروند. کار غیرشرعی مرتکب نشده است و تنها دنبال متفاوت کردن خود از دیگران است.
ما نتوانستیم نسل جوان و نوجوان‌مان را به هر دلیلی ( مسائل مالی، کم رنگ شدن مسائل معنوی و تربیت خانوادگی ) هدایت کنیم تا به سمت و سویی نروند که بخواهند از شبکه‌های بیگانه تقلید نکنند و از فرهنگ غنی اسلامی - ایرانی استفاده کنند. در دوران باستان هم موضوع خالکوبی را داشتیم ولی استفاده از آن به خاطر زیبایی یا مسائل خاص بوده و ترجیحا در خیلی موارد به خاطر شرایط درمانی بوده است. در حال حاضر خالکوبی‌هایی را در جنوب کشور داریم. جزو فرهنگ‌شان است و خیلی برای خانم‌ها جالب و جذاب است. 
متاسفانه اکنون چیزی که در جامعه و در بین جوانان باب شده است دیگر از حد گذشته است. خیلی تحت تاثیر سلبرتی‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته‌اند و سمت و سوی آن بسیار فرق کرده است. ما باید نظارت‌مان را بر فضای مجازی بیشتر کنیم. همچنین شبکه‌های جذابی برای خودمان در صدا و سیما داشته باشیم. کارهایی انجام بدهیم که جوان و نوجوان جذب شوند.
در بسیاری از مواقع می‌بینیم که افراد زیادی این کار را از دوران قبل از دانشگاه یا بعد از آن یا حتی در بزرگسالی انجام می‌دهند. این افراد هویت و روان‌شان تا حد زیادی مشکل دارد. من به شخصه این را در بحث درمان دیدم. خیلی از این افراد شاید بعدها پشیمان هم می‌شوند. یعنی وقتی درمان شده و حال‌شان خوب می‌شود. می‌گویند ما پشیمان شدیم. چگونه می‌توانیم این‌ها را پاک کنیم. آن موقع است که دچار افسردگی می‌شوند دیگر جوری این را طراحی کردند که شاید پاک نشود و دردسرهای خاص خودش را داشته باشد.