بزرگنمايي:

آریا بانو - ما اعلام می‌کنیم که عهدنامه سری راجع به تقسیم ایران محو و پاره گردید و همین‌ که عملیات جنگی خاتمه یافت و قشون روس از ایران خارج می‌شود و حق تعیین مقدرات ایران به دست ایرانیان تامین خواهد گردید...

باقر عاقلی، نویسنده کتاب مرجع «روزشمار ایران - از مشروطه تا انقلاب اسلامی» در بخش «ضمائم و تعلیقات» ابتدا با پرداختن به متن استعفای نیکلای دوم، آخرین امپراتور کل ممالک روسیه و پادشاه لهستان و گراندوک فنلاند و غیره و غیره، در ادامه به متن اعلامیه یا بیانیه‌ «ولادیمیر لنین، پایه‌گذار نخستین دولت سوسیالیستی در جهان» و «لئون تروتسکی، کمیسر خلق برای امور خارجی» که خطاب به مسلمانان روسیه و مشرق زمین است، اشاره کرده است.
در این اعلامیه به معاهده سری تقسیم ایران (1907م/ 1326ق) که احتمالا به‌ دنبال معاهده‌های ننگین گلستان (1812م/ 1228ق.) و ترکمنچای (1827م/ 1243ق) آمده، یعنی دوران 105 سال تاریخ حضور دائمی بیگانگان در ایران، پرداخته شده است.
اکنون در تکمیل سلسله گزارشی از کتاب خطی مجلس، درباره سیر تاریخ راهبردی یا استراتژیک انگلستان و روسیه تزاری در حوزه جغرافیای سیاسی آسیای مرکزی و قفقاز تا هندوستان که در سطح کلان‌تر، هدف دسترسی به تجارت در جاده ابریشم بوده، به بخشی از متن بیانیه تاریخی «لنین و تروتسکی» پس از تثبیت نسبی دوران تاریخی تهاجم چندجانبه‌گرایی اروپا و روسیه تزاری به آسیا می‌پردازیم.
«رفقا، برادران، وقایع عمده در خاک روسیه در جریان است؛ خاتمه مجازات خونینی که از برای تقسیم کردن ممالک دیگران شروع شده بود نزدیک می‌شود. سلطنت وحشیانه که زندگانی ملل عالم را بنده خود قرار داده بود مقهور گردید. عمارت کهنه و پوسیده استبداد و بندگی در زیر ضربات انقلاب روس خراب می‌شود... حکومت مملکت در دست ملت است... در این مقصود مقدس روسیه تنها است... و آن هندوستان دوردست که قرون متمادی در تحت ظلم و فشار درندگان متمدن اروپا واقع شده بود بیرق انقلاب برافراشته... سلطنت غارت و زور سرمایه‌داران منقرض گردید.
مسلمانان مشرق؛ ایرانیان، ترک‌ها، عرب‌ها، هندوها و تمام طوایفی که سباع [سباع در لغت‌نامه دهخدا به معنای درندگان مثل گرگ و شیر است] حریص اروپا زندگی و دارایی و آزادی آن‌ها را در قرون متوالی مال‌الاجاره از برای خود قرار داده و غارتگران جنگجو می‌خواهند ممالک آن‌ها را تقسیم کنند! ما اعلام می‌کنیم که عهدنامه سری راجع به تقسیم ایران محو و پاره گردید و همین‌ که عملیات جنگی خاتمه یافت و قشون روس از ایران خارج می‌شود و حق تعیین مقدرات ایران به دست ایرانیان تامین خواهد گردید...
در این موقع که حتی مسلمانان هند که تحت ظلم و فشار بیگانه کوبیده و فشرده شده‌اند بر ضد ستمکاران شورش می‌کنند نباید خاموش نشست فرصت را غنیمت و غاصبین را از اراضی خود دور اندازند، ما زیر پرچم‌های خود ملل مظلومه را برای استخلاص جای می‌دهیم.‌ ای مسلمانان روسیه، ‌ای مسلمانان مشرق‌زمین، در این راه تجدید حیات عالم ما از جانب شما انتظار هم‌عقیدگی و مساعدت را داریم.»
متن مراسله دولت بلشویکی لنین به شارژدافر [مامورسیاسی، کاردار] ایران در پطروگراد مورخ 16ژانویه 1918/ 26 دی ‌1296 [سال‌های آخر حکومت احمدشاه قاجار در ایران] به شرح زیر است: «نظر به این‌که ملت ایران از وضع آتیه عهدنامه 1907 [برابر است با سال 1326ق یعنی دوره حکومت محمدعلی شاه قاجار و دومین سال از تاریخ انقلاب مشروطه ایران] منعقد بین روس و انگلیس مردد است با نهایت احترام به نام حکومت جمهوری روسیه مراتب ذیل را به استحضار خاطر شریف می‌رساند: موافق نص صریح اصول سیاست بین‌المللی که در کنگره ثانی کمیسرهای ممالک روسیه در 26 اکتبر 1917 مقرر شده است شورای کمیسرهای ملت روس اعلام می‌دارند که معاهده فوق‌الذکر نظر به این‌که برعلیه آزادی و استقلال ملت ایران بین روس و انگلیس بسته شده به کلی ملغی و تمام معاهدات سابق و لاحق آن نیز که هرجا حیات ملت آزادی و استقلال ایران را محدود نماید از درجه اعتبار ساقط خواهد بود. درخصوص تعدیات دستجاتی از قشون روس که هنوز خاک ایران را تخلیه نکرده‌اند باید خاطرنشان شود که این ترتیبات برخلاف اراده و میل ما صورت گرفته و ناشی از جهالت قسمتی از سربازان و سوء‌نیت ضدانقلابی فرماندهان ایشان است. شورای کمیسرهای روسیه آن‌چه در حیز [جهت] قدرت دارد به استخلاص ایران از مامورین تزار و سرمایه‌داران امپراتوری خود که هم دشمن ملت ایران و هم خصم روسیه می‌باشند مبذول داشته تمام اتباع روس را که مرتکب اعمال تجاوزکارانه نامشروع نسبت به ملت ایران شده‌اند مجدانه موافق قوانین انقلابی تنبیه خواهد کرد و در زمینه روابط بین‌المللی تا درجه امکان جدیت خواهد کرد که به تخلیه کامل قشون عثمانی و انگلیس از ایران موفقیت حاصل کند. صمیمانه امیدوارم موقع آن نزدیک شده باشد که ملل دنیا حکومت‌های خود را به جلوگیری از تجاوزات نسبت به ملت ایران وادار و موانع توسعه قوی و ترقی آزادانه مملکت مزبور را مرتفع نمایند به هر حال شورای کمیسرهای ملت روس فقط روابطی را با ایران معتبر می‌داند که مبنی بر تعهداتی به رضایت طرفین و اقدامات بین دو دولت باشد - امضاء –تروتسکی»