آریا بانو - یکی از بحران‌های پیش رو در بازار کار مربوط به شغل رانندگی است. شغلی که نسل زد از پذیرش آن سرباز می‌زند اما زنان خودسرپرست بیشتر از گذشته به آن روی آورده‌اند. شغلی که آینده مبهمی ‌دارد.

دهه‌ها است که اعتراض رانندگان به سختی کار، مشکلات بیمه و درآمد حداقلی آن‌ها روی زمین مانده است. امروز این بی‌توجهی ورمی ‌در عرصه حمل و نقل عمومی ‌درون شهری و جاده‌ای است که چرک آن سرباز زده و به نظر می‌رسد می‌تواند به یک بحران تبدیل شود.
تامین نیروی انسانی برای شغل رانندگی با چند مسئله جدی مواجه است. خروج نیروهای باتجربه از این شغل، سرباززدن نیروهای تازه نفس برای ورود به این شغل و در این میان پذیرش اجباری آن از سوی اقشار آسیب پذیر به ویژه بانوان.
دیگر خبری از راننده‌های پیشکسوت نیست
نه تنها در حمل و نقل درون شهری بلکه در حمل و نقل جاده‌ای نیز کمبود وسیله یکی از دغدغه‌های جدی است. اثبات ساده آن، عاجز ماندن مسافران در پیدا کردن یک بلیت در روزهای تعطیل سال است.
این مهم گویای کمبود نیروی انسانی است که با هر شرایط غیرعادی عیان می‌شود. اما چرا راننده و وسیله نقلیه کم است؟
سال گذشته حسین زاده دبیر کانون انجمن‌های صنفی رانندگان سواری کرایه برون شهری کشور، پیامی ‌را خطاب به وزیر راه شهرسازی مطرح کرد که بخش نیروی انسانی را اینجا مرور می‌کنیم.
وی در این پیام گفت: باید در نظر داشته باشیم: انسان، راه و خودرو، سه ضلع مهم حمل و نقل مسافر و سفر است، هر گونه مشکل در هر یک از این اضلاع، به ضلع‌های دیگر بخش آسیب می‌رساند. متاسفانه امروزه هر سه ضلع این مثلث یا معیوب و یا دچار مشکلات عدیده می‌باشند.

حسین زاده با تاکید به مشکلات رانندگان تصریح کرد: بعد انسانی این مثلث که همانا راننده و مالک ناوگان باشد به خاطر عدم تناسب سرمایه و درآمد و عدم حمایت دولتی و حذف یارانه بیمه تامین اجتماعی، حذف یارانه سوخت، مبلغ بالای حق بیمه آزاد بدون بازنشستگی مناسب و حتی در حد بخور نمیر، محروم از بیمه تکمیلی مناسب، عدم امنیت شغلی ورود و جولان غیر قانونی خودروهای اینترنتی و مسافربرهای شخصی و واسطه‌ها به حریم جاده‌ها و ... موجب ریزش شدید و ترک و تغییر شغل رانندگان و عدم سرمایه گذاری مالکان ناوگان شده است.
نسل زد پذیرش کار سخت را منطقی نمی‌داند
شرایط شغلی که وی توصیف می‌کند موجب شده تا امروز تامین نیروی انسانی حتی در حمل و نقل درون شهری با مشکل مواجه شود. نگاهی به راننده‌های تاکسی و اتوبوس بیندازید تا ببینید که خبری از حضور جوانان در بین آن‌ها نیست.
سوال این است که قرار است این معضل با بازنشسته شدن یا ترک کار رانندگان فعلی چگونه مرتفع شود و آیا پیام‌های مختلف بحران نیروی انسانی در شغل رانندگی در پوشه‌های وزارت راه صرفاً بایگانی می‌شود؟
نسل زد پذیرش چنین مشاغلی که با کمترین درآمد، سختی قابل توجهی دارد را نمی‌پذیرد. کارفرمایان می‌گویند نمی‌توانند با آن‌ها به مانند نسل‌های قبل برخورد کرده و آنها را مطیع شرایط کار کنند.
راننده از فروشنده بیشتر درآمد دارد
چنین بحرانی در شغل رانندگی پیامد دیگری نیز داشته و آن هم پذیرش این شغل از سوی گروه‌های آسیب پذیرتر است.

فارغ از زنان علاقه‌مند و متخصص در شغل رانندگی به ویژه زنان خودسرپرست در سال‌های اخیر بیشتر به سمت شغل رانندگی رفته‌اند.
به عنوان مثال در بررسی از تعداد رانندگان زن در اسنپ مطابق آخرین آمارهای اعلام شده مشخص شده است که اسنپ در سال 1402 بیش از 6 میلیون راننده داشته است که بیش از 233 هزار نفر از جمعیت این رانندگان را زنان تشکیل داده‌اند
آماری که از فعالیت زنان راننده در اسنپ مربوط به سال 1401 منتشر شده نشان می‌دهد که این تعداد بیش از 50 هزار راننده بوده است. اما طبق آخرین آمار تعداد کاربران فعال زن در اسنپ به رقم 233 هزار و 214 نفر رسیده است.
استقبال زنان راننده از اسنپ موجب شد تا این مجموعه از زمان راه‌اندازی در سال 1393 فرصت کاری برابری برای زنان و مردان ایجاد کند اما در سال 96 با راه‌اندازی «اسنپ رز» این امکان برای رانندگان زن فراهم شد تا بتوانند در محیط امن‌تر به فعالیت خود ادامه دهند. این سرویس تا مدت‌ها حین درخواست خودرو وجود داشت اما در حال حاضر مدت‌هاست که خبری از آن نیست و حتی نبود این سرویس منجر به کاهش رانندگان نشده است.
جالب آنکه زنان به عنوان پیک موتوری، وانت بار و مسافرکشی در شهرها نیز فعالیت دارند.
این شغل برای زنان مشکلات متعددی دارد از سختی‌هایی که ذکر آن رفت گرفته تا آزار و اذیت زنان و بی‌توجهی جامعه به این مقوله. اما به تعبیر یکی از راننده‌های زن به دلیل اینکه از برخی شغل‌ها مانند فروشندگی درآمد بهتری دارد، پذیرفته می‌شود.
حتی سینما نیز به طرح نمونه‌های زنان راننده اتوبوس و تاکسی در جامعه روی آورده است که نمونه آن در فیلم «زیبا صدایم کن» مطرح شد.
آنچه مشخص است، وزارت راه و شهرسازی فعلاً برای حل و فصل بحران نیروی انسانی در شغل رانندگی برنامه خاصی ارائه نکرده است.