بزرگنمايي:

آریا بانو - ایسنا /روزه‌داری علاوه بر تأثیرات جسمی، می‌تواند نقش مهمی در سلامت روان داشته باشد. این موضوع به‌ویژه در میان دانشجویان که در معرض استرس و فشارهای مختلف تحصیلی و اجتماعی قرار دارند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. پژوهشی جدید به بررسی این موضوع پرداخته و نتایج آن می‌تواند نگاه تازه‌ای به تأثیرات معنوی و روانی روزه‌داری ارائه دهد.
مشکلات سلامت روان در سراسر جهان رو به افزایش است و اضطراب، استرس و افسردگی از مهم‌ترین این اختلالات محسوب می‌شوند. این مشکلات می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار داده و در صورت عدم کنترل، منجر به پیامدهای جدی در زندگی شخصی، اجتماعی و شغلی شوند. دانشجویان یکی از گروه‌هایی هستند که به دلیل فشارهای درسی، دوری از خانواده و نگرانی‌های آینده، بیشتر در معرض مشکلات روانی قرار دارند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که میزان استرس و اضطراب در دانشجویان بالاتر از جمعیت عمومی است و این موضوع نیازمند بررسی و یافتن راه‌حل‌های مؤثر برای کاهش مشکلات روانی آن‌هاست.
مطالعات بسیاری نقش مذهب و معنویت را در بهبود سلامت روان تأیید کرده‌اند. باورهای دینی و انجام اعمال مذهبی مانند روزه‌داری می‌توانند باعث افزایش صبر، کاهش تنش‌های روحی و ایجاد حس آرامش شوند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که روزه گرفتن علاوه بر تأثیرات جسمی مانند کاهش وزن و بهبود سلامت قلب، می‌تواند بر سلامت روان نیز تأثیر مثبتی داشته باشد. کاهش استعمال دخانیات و مصرف کافئین در ماه رمضان، شرکت در فعالیت‌های معنوی و تغییر در سبک زندگی، از عواملی هستند که می‌توانند به بهبود وضعیت روحی و روانی روزه‌داران کمک کنند. اما هنوز نیاز به بررسی‌های علمی بیشتری وجود دارد تا این تأثیرات به‌طور دقیق‌تر سنجیده شوند.
در این خصوص، راضیه میرزاییان، استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهرکرد، به همراه سه تن از همکاران دانشگاهی خود، پژوهشی را برای بررسی تأثیر روزه‌داری بر سلامت روان دانشجویان انجام داده‌اند. آن‌ها تلاش کرده‌اند تا با انجام یک مطالعه علمی، تأثیرات احتمالی روزه‌داری بر کاهش استرس، اضطراب و افسردگی را در میان دانشجویان پرستاری بسنجند.
در این پژوهش، 90 دانشجوی پرستاری از دانشکده علوم پزشکی بروجن به‌صورت تصادفی در دو گروه مداخله و کنترل قرار گرفتند. گروه مداخله حداقل 23 روز در ماه رمضان روزه گرفتند؛ درحالی‌که گروه کنترل چنین شرایطی را نداشت. قبل و بعد از ماه رمضان، سلامت روان این دانشجویان از طریق یک پرسش‌نامه استاندارد ارزیابی شد که شامل سنجش میزان استرس، اضطراب و افسردگی بود. سپس داده‌های جمع‌آوری‌شده با استفاده از روش‌های آماری تجزیه‌وتحلیل شدند تا مشخص شود آیا روزه‌داری تأثیر قابل‌توجهی بر وضعیت روحی دانشجویان دارد یا خیر.
نتایج این مطالعه نشان می دهند که پس از ماه رمضان، سطح سلامت روان در گروهی که روزه گرفته بودند، بهبود قابل‌توجهی داشته است. میزان استرس و اضطراب در این گروه به‌طور قابل توجهی کاهش یافت، درحالی‌که در گروه کنترل، تغییر چشمگیری مشاهده نشد.
این یافته‌ها نشان می‌دهند که روزه‌داری می‌تواند به‌عنوان یک روش مؤثر برای کاهش تنش‌های روحی و بهبود وضعیت روانی مورد توجه قرار گیرد.
نکته جالب این پژوهش این بود که اگرچه استرس و اضطراب در میان روزه‌داران کاهش یافت، اما تغییر معناداری در سطح افسردگی مشاهده نشد. محققان این موضوع را به این واقعیت نسبت داده‌اند که شرکت‌کنندگان در این مطالعه به افسردگی حاد مبتلا نبودند؛ بااین‌حال، مطالعات دیگر نشان داده‌اند که روزه‌داری ممکن است بر کاهش افسردگی در افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، تأثیر مثبت داشته باشد.
پژوهش‌های گذشته نیز نشان داده‌اند که روزه‌داری می‌تواند با افزایش صبر، تقویت مهارت‌های ارتباطی و کاهش رفتارهای پرخاشگرانه، به بهبود وضعیت روحی افراد کمک کند. همچنین، تغییر در الگوی تغذیه و کاهش مصرف مواد محرک مانند کافئین و نیکوتین در ماه رمضان، ممکن است نقشی در کاهش اضطراب و استرس داشته باشد. برخی مطالعات بین‌المللی نیز تأثیر مثبت روزه‌داری بر سلامت روان را تأیید کرده‌اند.
نتایج این پژوهش، که در مجله «پیاورد سلامت» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران منتشر شده‌، حاکی از آن است که روزه‌داری می‌تواند یکی از روش‌های مؤثر برای ارتقای سلامت روان در میان دانشجویان باشد. با توجه به اهمیت سلامت روان در این گروه سنی، می‌توان از یافته‌های این تحقیق برای طراحی برنامه‌های آموزشی و مداخلات مؤثر برای کاهش استرس و اضطراب در دانشجویان استفاده کرد.