بزرگنمايي:

آریا بانو - اعتماد / از استاد غلامحسین بنان، می‌توان به عنوان اعتبار و شناسنامه آواز ایران یاد کرد. صدایش در عین لطافت، استوار و محکم است. بخش عمده فعالیت و درخشش آثار بنان به برنامه گلها بر‌می‌گردد، آثاری که با همراهی مرتضی محجوبی، رهی معیری، روح‌الله خالقی و جواد معروفی اجرا شدند. بنان مطرح‌ترین شاگرد استاد ابوالحسن صبا در رشته آواز بود. خودش یک بار گفته بود که تمام تلاش و سعی‌اش پیاده کردن دقیق نواخته‌ها و تحریرهای ویلن صباست؛ به همین خاطر هم گوشه دیلمان که ارمغان مسافرت و ریاست صبا در هنرستان موسیقی رشت بود را هیچ کس مانند بنان نتوانسته که بخواند. دقیقا همان جمله‌ها، همان کشش‌ها و همان تحریرها که صبا در دوره اول ردیف ویلن ثبت و ضبط کرده است. آثار «می ناب»، «آمدی جانم به قربانت»، «کاروان» که هرکدام از شاخص‌ترین آثار ارزشمند استاد بنان به شمار می‌آید که اجرا کرده است. سال 1345 آخرین حضور بنان در رادیو است. دلیل این قطع ارتباط اصطکاک میان بنان و پیرنیا بود؛ بنان به علت دلخوری از قاطعیت داود پیرنیا در مدیریت، از رادیو قهر کرد حتی اثر «چنگ افسونگر»، اثری با آهنگ جواد‌معروفی و کلام بهادر یگانه هم متاسفانه با صدای ایشان ضبط نشد و بعدها ناهید دایی‌جواد آن را خواند. بنان در یک مقطع زمانی نظارت بر آواز و همچنین بخش تکمیل نوارها را به عهده داشت که در برنامه موسیقی ایرانی تا آنجا که امکان‌پذیر بود اجازه ضبط آوازهای سطحی و سست را به هیچ عنوان نمی‌داد. تعداد زیادی از اجراهای بنان با ارکستر شماره یک رادیو ایران با مهدی مفتاح، نصرالله زرین‌پنجه، حسینعلی ملاح و محمود تاجبخش و... بود که البته از لحاظ کیفیت اجرایی و ارکستر و ساخته‌های آهنگسازان قابل قیاس با ارکستر گلها نیست و از لحاظ آهنگسازی هم دقتش بالاتر است. به‌طور کل، گذشته از تبحر آهنگسازان و ترانه‌سرایان صدای لطیف، بم و خاص بنان، به خودی خود موسیقی به تمام معنا بود. صدای بنان خودش در قامت یک سولیست ظاهر می‌شد؛ همچون تکنوازی که صدای ساز را با آواز روایت می‌کرد. استاد پرویز یاحقی می‌گفت «به اشاره مرحوم پیرنیا آهنگ «امید دل من کجایی را» که در فراغ اولین عشق زندگی‌ام، ساخته بودم و به معشوق نرسیده بودم را تصمیم گرفتم به برنامه «گلها» بدهم تا بنان بخواند. از نواب صفا که با دایی‌جان دوستی نزدیک داشت و رفت و آمد بسیار، خواستم تا کلام را بر اساس عشق از دست رفته‌ام بسازد، وقتی کلام تمام شد با مرحوم بنان که آن زمان در خیابان امیرآباد سکونت داشت رفتم و قرار تمرین گذاشتیم. طبقه بالا پاشا سمیعی معاون آقای معینیان در همسایگی بنان بود. بنان تلفنی گفت فردا ناهار منتظرت هستم و حاصل همین دیدارها و ملاقات‌ها تبدل شد به ضبط گلهای شماره 172، آخرین اثری که استاد صبا هم در آن حضور داشت و درست آذر ماه 1336 و یک هفته بعد این برنامه خبر درگذشت صبا آمد.» در واقع آخرین اثر صبا در برنامه گلها خواننده‌اش بنان و آهنگسازش پرویز یاحقی بود. یاحقی نقل می‌کرد که آخرین دیدارش هم با بنان مربوط می‌شده به پیش از درگذشت او در بیمارستان، در این دیدار پرویز یاحقی به اتفاق بیژن فرازی شوهر خواهرش که از دوستان بسیار نزدیک بنان بود و با همراهی بهرام فرمان‌آرا (برادر بهمن) به دیدن بنان رفته بوده است. آخرین مصاحبه استاد غلامحسین بنان قبل از انقلاب، سال 1355 با اطلاعات هفتگی ثبت شده است که نظرش را در مورد سه خواننده زن آن دوران هایده، حمیرا و مهستی پرسیده‌اند و ایشان در جواب بین این سه خواننده گفته صدای هایده را به علت قدرت و وسعت بی‌نظیرش در موسیقی کلاسیک ایرانی بهترین می‌دانم و ترجیح می‌دهم. هایده در سال‌های آخر عمر بنان، نزد این خواننده بزرگ شروع به یادگیری ردیف‌های آواز ایرانی کرده بود. البته او قبل از آغاز فعالیت حرفه‌ای خود نزد استاد احمد عبادی نواختن سه‌تار و نزد بنان اصول صحیح ردیف آواز ایرانی را آموخته بود و همچنین از محضر استاد تجویدی نیز بهره گرفته بود و ضبط اولین آهنگش اثر شاهکار «آزاده‌ام» شد. هایده، سلفژ را هم نزد فریدون ناصری آموخته بود. با همه اینها باید گفت دلیل ژوست و تمیز خواندن و قوی بودن در اجراهای زنده این خواننده می‌توان از آموزه‌هایی دانست که نزد این بزرگان از ‌جمله استاد غلامحسین بنان فرا گرفته بود. بنان اواخر عمرش بیمار و مضطرب بود. اضطراب و ترس او در زمان موشک‌باران هم شدت یافته بود و کلیه‌هایش هم از کار افتاده بود. بنان دو بار در بیمارستان بستری شد، اول بیمارستان مهراد و بعد، بیمارستان ایرانمهر. در نهایت او هشتم اسفند‌ماه 1364 در بیمارستان ایرانمهر تهران درگذشت. روحش شاد