آریا بانو

آخرين مطالب

بحث بر سر شعر سعدی با صدای علیرضا قربانی اقتصادی

بحث بر سر شعر سعدی با صدای علیرضا قربانی
  بزرگنمايي:

آریا بانو - تسنیم / بحث بر سر یکی از معروف‌ترین سروده‌های سعدی دوباره بعد از انتشار اجرایی از علیرضا قربانی در فضای مجازی بین اهالی ادب بالا گرفته است.
بحث بر سر یکی از معروف‌ترین سروده‌های سعدی دوباره بعد از انتشار اجرایی از علیرضا قربانی در فضای مجازی بین اهالی ادب بالا گرفته است. قربانی در این اجرا، شعر سعدی را اینطور خوانده است: "بنی آدم اعضای یک پیکرند"... .


مهدی فرجی، شاعر، در نقدی تند و تیز به قربانی تاخته و مدعی شده است تمامی منابع متقدم، " alt="آریا بانو" width="100%" />

بنی آدم اعضای "یکدیگرند" یا "یک پیکرند"؟
اینکه کدام به مقصود سعدی نزدیک است، یکدیگرند یا یک پیکرند، بحثی درازدامن است که پیش از این در میان اهل تحقیق بارها مطرح شده و دو طرف مستندات خود را ذکر کرده‌اند. زنده‌یاد غلامحسین یوسفی نیز در شرح گلستان این نظرات مختلف را ذکر کرده که منبع خوبی است برای هر آن کس که دوست دارد در این زمینه بیشتر مطالعه کند. 
فی‌الجمله، می‌توان آرای مختلف را در این خلاصه کرد که موافقان ضبط و خوانش "بنی‌آدم اعضای یک دیگرند" معتقدند که در نسخ متقدم به این شیوه ضبط شده است. در این طیف افرادی چون مجتبی مینوی ایستاده‌اند. مرحوم دکتر محمد خزائلی نیز در شرح گلستان نوشته‌اند: «اعضای یکدیگر بودن قابل تصور نیست.» ضبط یک پیکرند در هیچ یک از نسخه‌های قدیم و جدید نیست. بنابراین، به لحاظ دانش تصحیح متن، بیت سعدی را باید با همان ضبط «یکدیگرند» خواند. 
اما موافقان ضبط "بنی‌آدم اعضای یک پیکرند" که در آن نام بزرگانی چون سعید نفیسی به چشم می‌خورد، بر این باورند که سعدی کلام خود را از حدیثی از رسول خدا(ص) وام گرفته که فرموده‌اند: "مَثَلُ المُؤمِنینَ فی تَوادِّهِمْ وَ تَعاطُفِهِمْ وَ تَراحُمِهِمْ مَثَلُ الجَسدِ؛ إذا اشتکى مِنهُ عُضوٌ تَداعى سائرُ الجَسَدِ بالسَّهَرِ و الحُمّى؛ مؤمنان در دوستى، عطوفت و مهر ورزى نسبت به هم چونان یک پیکرند؛ که هرگاه عضوى از آن به درد آید، دیگر اعضا را بى خوابى و تب فرا مى گیرد." 
احمد کتابی در مقاله‌ای قدیمی‌ترین منبعی را که چنین عبارتی دارد، "رساله اول پولس رسول به قُرنتیان" معرفی می‌کند: " بدن یک است و اعضای متعدد دارد، و تمامی اعضای بدن اگرچه بسیار است، یک تن می‌باشد... و اگر یک عضو دردمند گردد، سایر اعضا با آن همدرد باشند و اگر عضوی عزت یابد، باقی اعضا با او به شوخی آیند." همچنین در قرآن کریم آمده است: "وَهُوَ ٱلَّذِیٓ أَنشَأَکُم مِّن نّفس وَٰحِدَهࣲ". جالب آنکه ترجمه این سروده از سعدی که گفته می‌شود در سازمان ملل نصب شده، بر جوهر واحد اشاره شده است. 
در مجموع می‌توان گفت هنوز اهل تحقیق به وحدت نظری در این‌باره نرسیده‌اند و شعر سعدی همچنان محل بحث است، و چه بحثی شیرین‌تر از شعر سعدی‌. اما سوال اینجاست که اگر ضبط "یکدیگرند" را در نظر بگیریم، هیچ خواننده‌ای حق تصرف ندارد و علیرضا قربانی اولین خواننده‌ای است که دست به این کار زده است؟ 
احمدرضا بهرام‌پور عمران، پژوهشگر و نویسنده، در یادداشتی به همین مناسبت نوشته است: البته می‌دانیم که چند دهه‌ای است پژوهشگران به یقین‌رسیده‌اند ضبطِ اصیل و درست همان "یک‌دیگرند" هست. گرچه برخی از بزرگ‌ترین شارحانِ گلستانِ سعدی نیز همان ضبطِ نادرست (یک‌پیکرند) را برگزیده‌اند. 
به‌نظرمی‌رسد برای مخاطبِ عام (که طبیعتاً بیش‌تر هدفِ خواننده‌ها چنین طیفی از مخاطبان است) همین ضبطِ نادرست، مناسب‌تر و مفهوم‌تر است. و مگر ضبطِ اصیلِ ابیاتِ مشهوری که دهه‌ها است اجرامی‌شود، چیزِ دیگری نیست؟ نمونه‌ها فراوان است:
_ بادِ جوی مولیان آید همی ... (به‌جای: بوی جوی)
_ بشنو این نی چون شکایت‌می‌کند (به‌جای: بشنو از نی)
_ که‌از سنگ گریه آید روزِ فراقِ یاران (به جای: ناله خیزد)
اما انصاف باید داد؛ آیا ضبط‌های "بوی جوی مولیان"، "بشنو از نی" و "ناله خیزد"، به‌مراتب زیباتر و موسیقایی‌‌تر و گوش‌نوازتر از ضبط‌های اصیل نیست؟ در عالمِ نقدِ متون البته باید به کاوش‌ها ادامه‌داد و نسخه‌ها را جستجوکرد و دانش‌روانه و روش‌مندانه روایت‌ها را سنجید و درنهایت بی‌رحمانه داوری‌کرد. اما درباره‌ چنین لغزش‌ها در عالمِ اجرای موسیقاییِ شعر یا همان اقتباس از آثارِ ادبی و اجرای موسیقایی‌ آن‌ها، به‌گمانم باید گفت: بدین شکستگی ارزد به صدهزار درست!
ضمناً از آوازخوانان نیز نمی‌توان انتظار داشت از مباحثِ باریک و پژوهش‌های ادبی، ازجمله صحّت و اصالِتِ ضبط‌های گوناگونِ متونِ کهن، مطلع‌باشند.
او در پایان تاکید کرده است: همه‌ این‌ها به کنار، من چندان با لحنِ جنابِ فرجی هم‌داستان نیستم؛ چراکه از چنین لحنی، بیش‌تر بوی کین‌کشی به مشام‌می‌رسد تا نقدی مشفقانه و منصفانه یا ارشادگرانه.
سایه اقتصادی‌نیا نیز در یادداشتی به تصرفات خوانندگان در شعر اشاره کرده و نوشته است: 
هیچ غریب نیست که خواننده‌ها گاهی در متن اصلی و اولیۀ ترانه‌ها، بر حسب فراست خود، فراخور مجلس، ذوق مخاطبان یا صرفاً دریافتن آنِ اجرا تصرف‌هایی بکنند: کلمه‌ای را جایگزین کلمه‌ای دیگر کنند، سطری را نخوانند یا مکرر بخوانند، و خلاصه با تغییراتی در متن اولیه به‌نوعی بازی و بازیگوشی کنند که یا اغلب فرح‌زا و سرخوشانه است یا رنگ و حالِ سیاسی روز را دارد. مثالِ مشهورِ آن بازی با کلمۀ تیره/توده در سطری از ترانۀ «مرغ سحر» است:
وز نفسی عرصۀ این خاک تیره/توده را، پرشرر کن. 
فارغ از پایبندی به اصل سرودۀ ملک‌الشعرا بهار، در طول سال‌هایی که افراد زیادی این ترانه را در مناسبت‌های مختلف اجرا کرده‌اند، گهی این و گهی آن پسندیده‌اند. این کار فی‌نفسه درست یا نادرست نیست، بلکه نوعی تفنن هنری است که گاه به مذاق عده‌ای خوش می‌نشیند و گاه نه.

لینک کوتاه:
https://www.aryabanoo.ir/Fa/News/1347031/

نظرات شما

ارسال دیدگاه

Protected by FormShield
مخاطبان عزیز به اطلاع می رساند: از این پس با های لایت کردن هر واژه ای در متن خبر می توانید از امکان جستجوی آن عبارت یا واژه در ویکی پدیا و نیز آرشیو این پایگاه بهره مند شوید. این امکان برای اولین بار در پایگاه های خبری - تحلیلی گروه رسانه ای آریا برای مخاطبان عزیز ارائه می شود. امیدواریم این تحول نو در جهت دانش افزایی خوانندگان مفید باشد.

ساير مطالب

یک پیشرفت جدید در تحقق اینترنت کوانتومی

فنی‌ترین و بهترین آزادکار ایران مشخص شدند

از غُول‌کُشی تا سودای قهرمانی کارتال با پرسپولیس در ایران

48 ساعت تا پایان احتمالی نیمار در الهلال

چرا مربیان خارجی دیر به تیم های ما مسلط می شوند؟

کاظم محمودی: پرسپولیس بهتر از تراکتور بود

شروع بازی های مرگ و زندگی برای نیمه پایین جدول

پایان نقل‌وانتقالات استقلال با جذب یک بازیکن خارجی

دیدار استاندار قم و مدیرکل بنیاد شهید با مادر شهیدان دلجو، نماد صبر و استقامت

نظر روشنک گرامی درباره پارسا پیروزفر پربازدید شد

عکسی تازه از لیلا اوتادی با موی تراشیده!

چهره ها/ سلفی بدون آرایش «پردیس پورعابدینی»

داروهایی که می توانند باعث نارسایی قلبی شوند

آهنگ جدید/ «دل» با صدای محمد لطفی منتشر شد

رسیتال پیانو فریدون ناصحی به تالار رودکی رسید

محدودیت‌های ترافیکی جاده‌ها از امروز تا شنبه

وضعیت ترافیکی در روز بارانی پایتخت

آتش مخزن گاز مایع ری به طور کامل خاموش شد

جنایت شیطانی در مرداب هوس!

تقویم تاریخ/ کشتار مردم تهران به دستور "بختیار" در آخرین روزهای رژیم پهلوی

لحظه شگفت‌انگیز تولد یک پروانه

طرز تهیه سالاد لبنانی فتوش: بی نهایت خوشمزه

کلید سلامت قلب در هر لقمه

کرم پودر فشرده و طرز استفاده از آن

انتقال امن داده‌های کوانتومی با کمک یک کلید مخفی

اندرزهای مهم اردشیر رستمی

مرد گریه نمی کنه!

اجابت خواسته بزرگ موسیمانه در نقل و انتقالات

ستاره فوق سنگین وزنه‌برداری ایران زیر تیغ جراحی

ربیعی با هوادار از گل‌گهر عبور می‌کند

کریمی یک گل ساخت، یک گل تقدیمش کردند

فلیک: باید با چنین بردهایی هواداران را سرگرم کنیم!

تمجید مدیر سیتی از مرموش

70 سال بود هفت گل نخورده بودیم!

به ریاض آمدم تا رونالدو را مخفیانه به آرسنال ببرم!

پرسپولیس تفاضل گل تراکتور را بی اثر کرد

رکورد دوی 200 متر داخل سالن بانوان ایران در آمریکا شکسته شد

کلنگ زنی ساخت مجتمع فرهنگی توانبخشی ایثار در زهک

برنامه دیدار با خانواده‌ های شهدا و زندانیان سیاسی مسلمان در دهه فجر

هنرمندان پیام‌رسان فرهنگ ایثار و شهادت باشند

حرف‌های صریح شاهسواری به عارف درباره رفتارهای عهد دقیانوسی با هنرمندان

خاطره‌گویی دبیران جشنواره فجر از داوری‌ها، تقلب‌ها و یک تعهد محضری!

جشنواره فیلم پونه میزبان چندین فیلم از سینمای ایران

خانم بازیگر پس از 11 سال از لس‌آنجلس به ایران برگشت

چهره ها/ کنایه المیرا شریفی‌مقدم به بیرانوند

دبیر جشنواره موسیقی فجر: موسیقی رپ برای پذیرش در جشنواره باید شرایطی خاص داشته باشد

باران حریف آلودگی هوای تهران نشد؛ وضعیت هوا نارنجی

وقوع زلزله 5.1 ریشتری در غرب کرمانشاه

بارش برف در لرستان، همدان و چهارمحال‌وبختیاری

تفال/ خمی که ابروی شوخ تو در کمان انداخت