آریا بانو - نمناک / خطرات رادیولوژی برای بدن بر کسی پوشیده نیست اما این خطرات برای زنان باردار که حساسیت زیادی در مراقبت از جنین خود دارند جدی تر است و باید قبل از انجام از آن ها با خبر باشند
خطر رادیولوژی برای خانم های باردار
دوران بارداری یکی از حساس ترین دوران برای خانم های باردار و جنین است بنابراین در این دوران خانم ها باید از خود مراقبت بیشتری کنند و از انجام اعمالی که خطراتی برای سلامتی آنها و جنین دارد ، خودداری کنند. رادیولوژی یکی از مواردی است که پزشک برای تشخیص از آن استفاده می کند اما رادیولوژی در دوران بارداری برای سلامتی خانم ها و جنینشان خطرناک است .
برخی از خانم های باردار ممکن است در دوران بارداری به تصویربرداری و رادیولوژی نیاز پیدا کنند ، در این صورت آنها چه نکاتی را باید رعایت کنند تا خطری جنین آن ها را تهدید نکند . در این بخش از نمناک شما را با خطرات رادیولوژی برای زنان باردار آشنا خواهیم کرد.
انجام رادیولوژی برای خانم های باردار
اشعه ایکس نوعی تابش الکترومغناطیسی است که می تواند از اجسام جامد، از جمله بدن عبور کند. اشعه ایکس به اشیا مختلف با چگالی کم یا زیاد نفوذ می کند. در پزشکی، از اشعه ایکس برای دیدن تصاویر استخوان ها و دیگر ساختارهای بدن استفاده می شود.
برای تصویر برداری با اشعه ایکس بخشی از بدن بیمار در معرض اشعه قرار می گیرد. هنگامی که پرتوهای ایکس از بدن عبور می کنند، بسته به نوع بافتی که اشعه ایکس از آن عبور می کند تصاویر حاصل از رایولوژی به شکل سایه های سیاه و سفید به نظر می رسند در بیشتر موارد رادیولوژی از ناحیه دست ،پا، سر،دندان ، سینه صورت می گیرد و اشعه اندام های تناسلی را تحت تاثیر قرار نمی دهد .
رادیولوژی برای خانم های باردار چه عوارضی دارد؟
عدم آگاهی از بارداری و انجام رادیولوژی می تواند تاثیرات منفی روی جنین داشته باشد .اما بطور کلی اطلاعات بدست آمده از رادیولوژی نسبت به ریسک بالقوه آن اهمیت بیشتری دارد .

سقط جنین :
رادیولوژی از ناحیه شکم در بارداری به دلیل داشتن اشعه می تواند منجر به سقط جنین یا تاثیرات منفی بر جنین در حال رشد می شود .
مشکلات ژنتیک :
اشعه در دوزهای زیاد برای خانم های بارداری که تحت رادیولوژی قرار می گیرند ، می تواند سبب مشکلات ژنتیک و خطرهای تولید مثل در جنین شود .
ناتوانی ذهنی و یادگیری :
در هفته دوم و هشتم بارداری خطر محدودیت رشد جنین یا نقص های مادرزادی را افزایش می دهد و قرار گیری در معرض اشعه پس از هفته هشتم، خطر ناتوانی ذهنی و یادگیری و خطر احتمال سرطان را به همراه خواهد داشت .

چه مقدار از دوز اشعه به جنین صدمه می زند؟
هنگام محاسبه دوز پرتوهای اشعه ایکس باید عوامل متعدد ی مانند نوع بررسی تشخیصی، نوع و عمر دستگاه، فاصله عضو هد ف از منبع اشعه، ضخامت عضوی از بد ن که اشعه از آن عبور می کند و ... در نظر گرفته شود .
مقدار اشعه در رادیولوژی با واحدهایی به نام MGY اندازه گیری می شود. دوز بیش از 100 MGY ممکن است به جنین صدمه بزند. اما اشعه های مورد استفاده در مطب ها بسیار ضعیف تر از این هستند.
مثلا میزان اشعه در رادیولوژی دندان بسیار پایین است و خطری ندارد. دوز معمول یک اشعه رادیواکتیو عوارض کمتری دارد.برای رادیولوژی آن دسته از اعضای بدن مادر که فاصله زیادی با رحم دارند مثل سر، دوز بسیار اند کی به جنین می رسد .
رادیولوژی کدام عضو پرخطر است
رادیوگرافی قفسه سینه یکی از رایج ترین رادیوگرافی ها در دوران بارداری است . در این رادیو گرافی تماس جنین با اشعه بسیار اندک است .
رادیوگرافی شکم که در آن دوز اشعه بالاتر است ، برای خانم باردار و جنین او خطرناک تر است زیرا جنین مستقیما در معرض تابش قرار دارد.
در عکس های رنگی کلیه به علت تعدد بالای عکس ها ، دوز بالایی از اشعه به جنین وارد می شود. در اکثر رادیوگرافی هایی دیگر اندام ها، مانند جمجمه و دنده ها به علت فاصله این اندام تا جنین دوز اندکی از اشعه به جنین وارد می شود.
تماس با اشعه ، با مادر بارداری که در هفته های 8 تا 15 بارداری قرار دارد ، خطر عقب ماندگی ذهنی در جنین را به دنبال خواهد داشت . در دوزهای بالاتر اشعه ،عقب ماندگی ذهنی در جنین مادران باردار زیر 8 هفته یا بیش از 25 هفته دیده نشده است.
اگر باردار هستید نکات زیر را رعایت کنید :

اگر باردار هستید قبل از اینکه رادیولوژی انجام دهید پزشک را از وضعیت خود مطلع کنید . بنا به شرایط موجود ممکن است اصلاح آن یا کاهش میزان اشعه امکان پذیر باشد.
اگر کودکتان به رادیولوژی نیاز دارد، و شما باردار هستید در آن فضا نمانید.
از پوشش سربی برای تصویر استفاد ه شود و رادیولوژی باید با پرتو محدود و افزایش فاصله تیوب انجام گیرد.
از پزشک بخواهید از روش های دیگر تصویربرداری بدون اشعه ایکس ، استفاده کند .
اگر به عنوان خانم باردار در محیط کار در معرض اشعه x قراردارید با کارفرما درباره نحوه محفاظت از خود و کودک صحبت کنید. ممکن است بخواهید با کار گذاشتن فیلم بج (متداول ترین ابزار های کنترل پرتوگیری خارجی مانند فیلم دندان پزشکی) میزان اشعه دریافتی را بررسی کنید تا از سلامت خود و جنین مطمئن شوید.
اگر پس از انجام رادیوگرافی متوجه بارداریتان شدید و نگران سلامت جنین خود هستید :
از پزشک متخصص بخواهید که مقدار اشعه تابیده شده را مشخص کند زیرا تابیده شدن بیشتر از 5 واحد اشعه به بدن مادر خطرناک است اما در بیشتر موارد کمتر از این میزان اشعه بر بدن تابیده می شود پس جای نگرانی نیست.
اگر برای بارداری اقدام کرده اید
اگر از روش های ضد بارداری استفاده نمی کنید و نمی دانید باردار هستید یا خیر بهترین زمان برای تهیه رادیوگرافی های غیراورژانسی از ناحیه لگن و شکم 14 روز اول بارداری است . طبق قانون 10 روز پس از شروع عادت ماهانه تا 10 روز بعد می توانید با خیال راحت رادیوگرافی کنید.
طبق قانون 28 روز نیز می توانید از شروع عادت ماهانه تا 28 روز رادیولوژی را انجام دهید . تابش گیری در این زمان یا موجب مرگ جنین یا زنده ماندن جنین بدون هیچ آسیبی خواهد شد .
خطر رادیولوژی در دوران شیردهی
قرارگرفتن در معرض اشعه ایکس هنگام شیردهی خطری ندارد .اگر زنان شیرده به ماموگرافی نیاز داشته باشند به دلیل ایزوتوپ های موجود در رادیواکتیو، به توصیه پزشک باید مدت کوتاهی از شیر دادن به کودک خود خوداری کنند.