آریا بانو - مهر /کارشناس اقتصاد بهداشت، با تأکید بر نرخ پایین شیوع HPV در ایران، واکسیناسیون همگانی گارداسیل را به دلیل هزینه بالا و امکان جایگزینی با روش‌های موثرتری همچون غربالگری، نیازمند بازنگری دانست.
محمد احسانی کیا کارشناس اقتصاد بهداشت گفت: واکسن گارداسیل ، یکی از بحث‌برانگیزترین موضوعات حوزه سلامت در کشور، با هدف پیشگیری از ابتلاء به ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و کاهش خطر سرطان دهانه رحم، سال‌هاست که در محافل علمی و رسانه‌ای مورد توجه قرار گرفته است. اما آیا این واکسن باید به‌صورت همگانی در کشور اجرا شود؟ برای پاسخ به این سوال، جنبه‌های مختلف علمی، اجتماعی، اقتصادی، و سیاست‌گذاری این موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد.
نگاهی به جنبه درمانی واکسن گارداسیل
وی افزود: بر اساس پژوهش‌های علمی، واکسن گارداسیل در پیشگیری از ابتلاء به برخی سویه‌های پرخطر HPV که می‌توانند منجر به سرطان دهانه رحم شوند، تأثیر قابل توجهی دارد. با این حال، متخصصان تأکید دارند که تنها تعداد محدودی از سویه‌های این ویروس (کمتر از 10 مورد) خاصیت سرطان‌زایی دارند و همه سویه‌های HPV لزوماً خطرناک نیستند. همچنین، حتی در صورت ابتلاء به سویه‌های پرخطر، ویروس باید برای مدت 10 سال یا بیشتر در بدن باقی بماند تا منجر به سرطان شود.

غربالگری؛ راهکاری مؤثرتر و کم‌هزینه‌تر
احسانی کیا ادامه داد: یکی از نکات کلیدی در سیاست‌گذاری درمانی این است که به جای تمرکز صرف بر واکسیناسیون همگانی، می‌توان از روش‌های غربالگری و مداخلات درمانی ساده‌تر استفاده کرد. غربالگری سالانه زنان از طریق تست‌های پاپ اسمیر و HPV می‌تواند به شناسایی زودهنگام موارد مثبت کمک کند. هزینه این روش‌ها به مراتب کمتر از واکسیناسیون همگانی است و می‌توان با درمان‌های رایجی نظیر لیزر، فریز کردن یا برداشتن بخش‌های آسیب‌دیده، از پیشرفت بیماری جلوگیری کرد.
مسئله هزینه‌اثربخشی واکسن گارداسیل
وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین چالش‌های واکسیناسیون گارداسیل در ایران، بحث هزینه‌اثربخشی آن است. در شرایطی که کشور با محدودیت‌های بودجه‌ای روبه‌روست، باید بررسی شود که آیا هزینه‌های سنگین واردات و اجرای واکسیناسیون همگانی می‌تواند تأثیر متناسبی بر کاهش نرخ سرطان دهانه رحم داشته باشد یا خیر. مطالعات نشان داده‌اند که در ایران، نرخ شیوع HPV و سرطان دهانه رحم نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر، به‌ویژه در منطقه خاورمیانه، پایین‌تر است. بر اساس آمار، ایران یکی از کمترین نرخ‌های شیوع این ویروس را دارد.
آمار شیوع و استنادهای نادرست
این کارشناس اقتصاد گفت: بسیاری از پژوهش‌هایی که بر شیوع بالای HPV در ایران تأکید دارند، بر اساس داده‌های مطب‌ها و آزمایشگاه‌های خاص جمع‌آوری شده‌اند که نمی‌توانند نماینده جامعه عمومی کشور باشند. آمارهای جهانی و منطقه‌ای نشان می‌دهند که نرخ شیوع این ویروس در ایران بسیار پایین‌تر از حد بحرانی است. به همین دلیل، استناد به آمار نادرست می‌تواند منجر به سیاست‌گذاری‌های اشتباه شود.
جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی واکسیناسیون

به گفته وی؛ اجرای واکسیناسیون همگانی علاوه بر جنبه‌های اقتصادی، نیازمند توجه به جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی نیز هست. در بسیاری از مناطق کشور، آگاهی عمومی درباره این واکسن پایین است و ممکن است پذیرش اجتماعی کافی برای اجرای آن وجود نداشته باشد. از سوی دیگر، بار مالی واردات واکسن و اجرای همگانی آن نیز می‌تواند فشار مضاعفی بر خانواده‌ها و نظام سلامت کشور وارد کند.
راهکارهای جایگزین و اولویت‌بندی در سلامت
احسانی کیا ادامه داد: در سیاست‌گذاری‌های درمانی، باید اولویت‌بندی صحیحی صورت گیرد. به جای صرف بودجه‌های کلان برای واکسیناسیون همگانی HPV، می‌توان این منابع را صرف کنترل سایر سرطان‌های شایع‌تر، مانند سرطان ریه و پستان کرد که بار مالی و جانی بیشتری بر کشور تحمیل می‌کنند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: واکسن گارداسیل ، اگرچه از نظر بالینی تأثیرگذار است، اما برای اجرای همگانی آن در کشور، باید تمامی جوانب، از جمله هزینه‌اثربخشی، شیوع واقعی بیماری، پذیرش اجتماعی، و منابع محدود مالی کشور، مورد توجه قرار گیرد. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی، روش‌های غربالگری و مداخلات درمانی ساده‌تر، گزینه‌های بهتری برای کنترل HPV و کاهش نرخ سرطان دهانه رحم در ایران باشند.