آریا بانو - ایسنا / هر سال اکتشافات جدیدی از مصر باستان به‌دست می‌آید، سال 2024 نیز از این قاعده مستثنی نبود. در این گزارش به چند کشف جذاب سالی که روز به پایان است، نگاهی داریم.
یک رصدخانه نجومی، زبان‌های مومیایی‌ها از جنس طلا، شمشیری که نام فرعون «رامسس دوم» روی آن حک شده بود و تلاش برای درمان سرطان در 4500 سال پیش فقط تعدادی از اکتشافات جهان مصر باستان است که در سال 2024 به دست آمدند. در این گزارش به معرفی منتخبی از این اکتشافات می‌پردازیم.
نخستین رصدخانه ستاره‌شناسی

باستان‌شناسان بقایای قدیمی‌ترین و نخستین رصدخانه ستاره‌شناسی مصر باستان را کشف کردند. این سازه L شکل که قدمت آن به قرن ششم قبل از میلاد برمی‌گردد، 850 متر مربع وسعت دارد و دروازه‌ای به سمت شرق دارد که از طریق آن می‌توان خورشید و ستارگان را ردیابی کرد. باستان‌شناسان همچنین یک ساعت آفتابی سنگی بزرگ و حکاکی از تصویرگر فردی در حال تماشای خورشید را پیدا کردند.
تابوت دخترِ حکمران

باستان‌شناسان یک مقبره چهار هزار ساله مصر باستان را کشف کردند که به «ایدی» (Idi)، دختر حکمران یک منطقه تعلق دارد که در دوران «پادشاهای میانه مصر» (2030 تا 1640 پیش از میلاد) زندگی می‌کرد. بقایای این دختر داخل دو تابوت که یکی داخل دیگری قرار داده شده بود، دفن شده است.
این تابوت‌ها نه تنها سالم باقی مانده‌اند، بلکه روی آن‌ها متون پیچیدۀ مخصوص تابوت نوشته شده است که به متوفی کمک می‌کرد تا راه خود را در قلمرو دنیای زیرین پیدا کند. کارشناسان معتقدند بررسی متن‌های تابوتی که اخیرا کشف شده است می‌تواند اطلاعاتی درباره نگاه مصریان باستان به زندگی پس از مرگ ارائه دهد. «ایدی» در دوران حکومت فرعون «Senwosret یکم» (1961 تا 1917 پیش از میلاد) زندگی می‌کرد و دختر مردی به نام «Djefaihapi» بود که حکمران «اسیوط»، یکی از غنی‌ترین مناطق آن زمان بود. مقبره او در عصر باستان هدف غارتگران قرار گرفته بود اما بخش‌هایی از اسکلت باقی ماند.
نتایج بررسی بقایای این اسکلت نشان داد که این زن احتمالا پیش از 40 سالگی جانش را از دست داده است. تابوت بزرگتر 2.6 متر طول و تابوت کوچکتر 2.3 متر طول دارد. باستان‌شناسان همچنین بقایای یک درپوش تابوت و مجسمه‌های چوبی را کشف کردند. یکی از این مجسمه‌های چوبی به شکل یک زن ایستاده ساخته شده است که ممکن است «ایدی» باشد.
زبان‌های طلا

مجموعه‌ای از زبان‌های طلا متعلق به 2000 سال قبل در محوطه «اوکسیرینخوس» کشف شد. باستان‌شناسان در ژانویه 2024 کشف دو زبان طلا را اعلام کردند. سپس در دسامبر 2024 اعلام کردند که 13 زبان طلا دیگر در این محوطه کشف شده است. با احتساب زبان‌های طلا که در سال‌ها گذشته از این محوطه کشف شده است، شمار کلی زبان‌های طلا که تاکنون کشف شده است به 29 مورد می‌رسد. مصریان باستان معتقد بودند که زبان طلا می‌تواند به متوفی کمک کند که بتواند در زندگی پس از مرگ صحبت کند.
شمشمیر «رامسس دوم»

باستان‌شناسان امسال نیز به کشف یک شمشمیر برنز به نام فرعون «رامسس دوم» (دوره حکومت از 1279 تا 1213 پیش از میلاد) در بقایای به جا مانده از یک سربازخانه واقع در شمال‌غربی «دلتای نیل» موفق شدند. به نظر می‌رسد این شمشیر به عنوان یک هدیه سطلنتی به یک مقام نظامی عالی‌رتبه اهدا شده بود.
نقاشی‌های دیواری 4300ساله از زندگی روزمره

باستان‌شناسان با کاوش در میانه هرم‌های باستانی «دهشور» بار دیگر به یک اکتشاف مهم دست یافتند و بقایای یک «مصطبه» به همراه دیوارنگاره‌های خیره‌کننده را کشف کردند. این نقاشی‌ها، الاغ‌هایی که غلات را زیر پا می‌کوبند، کشتی‌هایی که در رودخانه نیل حرکت می‌کنند و کالاهایی که در بازار فروخته می‌شوند را به تصویر می‌کشند.
این مقبره متعلق به یکی از مقامات به نام Seneb-Neb-Af و همسرش Idet بود که کشیش الهه «حاثور» بود.
آلودگی مس در بندرگاه هرم جیزه

دانشمندان آثاری از آلودگی شدید مس را در بندر نزدیک هرم بزرگ یافتند که برای آوردن مواد و کارگران مورد استفاده قرار می گرفت. آب این بندر اکنون خشکیده است، اما کاوشگران رسوبات آن را تجزیه و تحلیل کردند. آن‌ها به این نتیجه رسیدند که آلودگی در حدود 4500 سال پیش، یعنی زمانی که اهرام جیزه ساخته شدند، به اوج خود رسید.
کشف 33 مقبره مصر باستان در اسوان

در جریان کاوش گروهی از باستان‌شناسان ایتالیایی و مصری در غرب «اسوان» 33 مقبره کشف شد. قدمت این مقبره به «دوره متأخر مصر باستان» (664 تا 332 پیش از میلاد) و دوره بطلمیوسی (305 تا 30 پیش از میلاد)، یعنی زمانی که یک دودمان یونانی‌زبان بر مصر حکومت می‌کرد و همچنین به دوره رومی (30 پیش از میلاد تا 641 میلادی) بازمی‌گردد.
در برخی از این مقبره‌ها هنوز بقایای مومیایی و اشیاء مخصوص خاکسپاری وجود دارد و محققان انتظار دارند کشف اخیر اطلاعات بیشتری درباره تاریخچه این محوطه و بیماری‌هایی که ساکنان باستانی آن را تحت‌تاثیر قرار داد، ارائه دهد.
به گفته مقامات مصر، بررسی‌های اولیه بقایای مومیایی‌شده نشان می‌دهد 30 تا 40 درصد از کسانی که در این مقبره‌ها دفن شدند، کم‌سن بودند و در گروه‌های سنی‌ از نوزاد تا نوجوان قرار می‌گرفتند.
طراحی مقبره‌ها با یکدیگر متفاوت است و برخی دارای ورودی‌های طاق‌دار هستند که در کنار آنها حیاط‌هایی با دیوارهای خشتی ساخته شده است و برخی دیگر نیز مستقیماً در دل صخره‌ها تراشیده شده‌اند.
از جمله بقایای کشف‌شده به مومیایی یک زن بالغ و یک کودک می‌توان اشاره کرد که احتمالا در زمان مرگ، یک یا دو ساله بوده است. پیکر این دو نفر درحالی پیدا شده است که در یک تابوت سنگی در مجاورت هم قرار داشتند و محققان قصد دارند به تحقیقات برای کسب جزئیات بیشتر درباره آن‌ها ادامه دهند.
از دیگر آثار کشف‌شده می‌توان به بقایای مجسمه‌های رنگین از جنس کارتونیج، ‌ سفال و سنگ، ‌ تابوت‌های سنگی و میز مخصوص پیشکش‌ها اشاره کرد.
به گفته یکی از مقامات حوزه باستان‌شناسی مصر، این اکتشاف نشان می‌دهد که ساکنان طبقه متوسط «اسوان» ‌در این قسمت از گورستان دفن شده‌اند.
بررسی‌های اولیه مومیایی‌ها نشان می‌دهد که برخی از این افراد به بیماری‌های عفونی، مشکلات مربوط به استخوان، کم‌خونی، سوءتغذیه، بیماری‌های مربوط به قفسه سینه، سل و پوکی استخوان مبتلا بوده‌اند. حتی مشخص شد که برخی از آنها در سنین بالا با مشکلات شدید مربوط به استخوان درگذشته‌اند.
تلاش برای درمان سرطان در 4500 سال قبل

دانشمندان شواهدی پیدا کردند مبنی بر اینکه مصریان باستان سعی داشتند توموری را از جمجمه مردی که حدود 4500 سال پیش زندگی می‌کرد، خارج کنند. جمجمه حاوی شواهدی از یک تومور اولیه بزرگ و همچنین تومورهای کوچکتر بود. شواهد حاکی از آن است که فردی سعی کرده است با استفاده از ابزارهای جراحی فلزی سرطان را از بین ببرد. اگرچه این تلاش ناموفق بود، اما نشان می‌دهد که مصریان باستان در زمان ساخت اهرام جیزه در تلاش بودند تا درمان‌هایی برای سرطان به وجود بیاورند.
معبد 2100 ساله

در جریان یک پروژه باستان‌شناسی دروازه کامل یک معبد بطلمیوسی در ضلع غربی معبد اصلی «آتریبیس» (Athribis) واقع در «سوهاج» کشف شد. این اکتشاف توسط یک گروه متشکل از کاوشگران مصری ـ آلمانی صورت گرفته است که به گفته دکتر محمد اسماعیل خالد، دبیرکل شورای عالی، نقطه عطف مهمی در نظر گرفته می‌شود که راه را برای کاوش بیشتر در محوطه معبدی که بخش قابل توجهی از آن مدفون است، هموار می‌کند.
نمای این دروازه که به طور کامل کشف شده است، 51 متر عرض دارد و از دو ستون تشکیل شده است که عرض هرکدام از آنها 24 متر است و در ورودی در بین آنها قرار دارد. زاویه شیب برج‌ها نشان می‌دهد که ارتفاع اصلی ستون‌ها می‌توانست تا 18 متر باشد که با ابعاد دروازه معبد «اقصر» برابری می‌کند.
دوره بطلمیوسی در مصر (از 305 پیش از میلاد تا 30 پیش از میلاد) زمانی بود که این کشور توسط یک سلسله یونانی اداره می‌شد که توسط «بطلمیوس یکم سوتر»، یکی از ژنرال‌های اسکندر مقدونی تأسیس شده بود.
در این دوران، ترکیب قابل توجهی از فرهنگ یونان و مصر وجود داشت که نشانه‌های آن را هنر، معماری و اعمال مذهبی آن زمان می‌توان دید. فرمانروایان بطلمیوسی بسیاری از آداب و رسوم مصری را پذیرفتند و خود را به عنوان فرعون معرفی کردند و در عین حال زبان، هنر و فرهنگ یونانی را به منطقه معرفی کردند.
هنگام بررسی دروازه اصلی، متون هیروگلیفی که روی نمای بیرونی و دیوارهای داخلی نقش بسته بودند، مشاهده شده است.
به گفته باستان‌شناسان با توجه به اشکالی که در ورودی و یکی از ضلع‌های داخلی دروازه حکاکی شده است، مشخص شد که قدمت این دروازه به زمان سلطنت «بطلمیوس هشتم» بازمی‌گردد.