بزرگنمايي:

آریا بانو - از آخرین‌باری که جمعیت ایران در اخبار مورد توجه قرار گرفته است، مدت‌ها می‌گذرد. با توجه به اینکه سرشماری قرار است هر پنج سال یک بار رخ دهد و آمار دقیق منتشر شود، بیشتر باید سراغ سایت‌های جهانی رفت تا دریابیم در کنار چند نفر در کشور بزرگ‌مان زندگی می‌کنیم. به گزارش سایت‌های آماری جهان، چند ماه است که جمعیت ایران از 91 میلیون نفر گذشته است.

شنیدن این خبر خوشحال‌کننده است یا ناراحت‌کننده؟ این دیگر به انتخاب خودمان بستگی دارد. اینکه با شرایط قطعی برق، تورم، کمبود آب، خشک‌سالی و‌... روزگارمان می‌گذرد و اینکه هنوز سیاست‌های دقیقی درباره چند سال آینده و مشکلات زیست‌محیطی نداریم، نگران‌کننده است. اینکه آمار دقیقی حتی برای مهاجران افغانستانی نداریم و مطمئن نیستیم هشت میلیون یا 15 میلیون نفر آن‌ها در کشورمان ساکن هستند، بر شرایط دشوار تحلیل می‌افزاید.
چند نفریم؟
ورلدومترز، سایت مرجعی است که جمعیت کشور‌های مختلف جهان را بر اساس آمار ارائه‌شده، به‌طور مستقیم به‌روز می‌کند. در این سایت، جمعیت فعلی کشورمان تا روز دوشنبه 28 مرداد 1403 بر اساس ارزیابی از آخرین داده‌های سازمان ملل متحد 91 میلیون‌و 681 هزارو 315 نفر است.
جمعیت ایران در اواسط سال 2024 یعنی 12 خرداد امسال، 91 میلیون‌و‌567 هزارو 738 نفر برآورد شده بود. البته گوگل هنوز آمار قدیمی‌تری را ارائه می‌دهد و جمعیت ایران را حدود 88‌میلیون‌و 550 هزار نفر گزارش کرده است. در حال حاضر جمعیت ایران معادل 1.12 درصد از کل جمعیت جهان است.
ایران رتبه 17 را در فهرست کشور‌ها از نظر جمعیت دارد. تراکم جمعیت در ایران 56 نفر در هر کیلومتر مربع است. 73.1 درصد از جمعیت شهرنشین هستند؛ یعنی طبق آمار امسال 66 میلیون‌و 968 هزارو 458 نفر در شهر‌ها ساکن شده‌اند. میانگین سنی در ایران 33.4 سال است.
چند سال زودتر؟
مروری بر اخبار گذشته نشان می‌دهد در سال 1401 پیش‌بینی شده بود طبق تخمین‌های مرکز آمار، ایران سال 1415 به جمعیت 91 میلیون نفر می‌رسد. اکنون در سال 1403 هستیم. البته دو سال پیش به نظر می‌رسید نقطه مطلوب سیاست‌گذاران 120 میلیون نفر بود و نگران بودند که با کاهش میزان ازدواج و فرزندآوری تعداد جمعیت همان حدود 80 و چند میلیون بماند. در سال‌های گذشته طبق برآورد‌های داخلی نرخ رشد جمعیت ایران از 1.12 درصد در سال 97 به 77 صدم درصد در سال 1400 رسیده است. طبق برآورد این مرجع رسمی، پیش‌بینی می‌شود نرخ رشد جمعیت در سال 1415 به 36 صدم درصد برسد که کمترین میزان رشد در 44 سال گذشته خواهد بود.
اما به نظر می‌رسد در روندی عجیب، ناگهان جمعیت ایران افزایش یافت. نکته درخور توجهی در آمار‌های جهان وجود دارد که عنوان شده است نرخ باروری زنان ایرانی 1.7 است. طبق محاسبات جهانی، مقدار کمتر از 2.1 باعث کاهش جمعیت بومی می‌شود. از طرفی سایت‌های آمار جهان پیش‌بینی کرده بودند ایران با این نرخ زاد‌و‌ولد در سال 2029 به جمعیت 91 میلیون‌و 870 هزار نفر برسد، اما این اتفاق خیلی زودتر رخ داده است. البته سایت سازمان ملل معتقد است نرخ باروری در ایران کمی کمتر از 2.1 است.
این سایت‌های آماری معمولا با تحلیل همراه نیستند و حتی به نظر می‌رسد آمارهایشان با داخل ایران نیز تضاد دارد. به‌هرحال در خبری که اول تیر 1401 از سوی مرکز آمار ارائه شده بود، نرخ رشد جمعیت حود 0.77 درصد عنوان شده و رو به کاهش بود و قرار بود در بهترین حالت تا سال 1415 فقط شش‌میلیون‌و 746 هزار نفر به جمعیت کشور افزوده شود که «از خطر ریزش سنگین جمعیت ایران حکایت داشته باشد».
البته پیش‌بینی شده بود 73 میلیون‌و 243 هزار نفر از جمعیت کشور در سال 1415 در شهر‌ها و 18‌میلیون‌و 203 هزار نفر در روستا‌ها زندگی کنند که این اتفاق به‌طور تقریبی اکنون رخ داده است. در گزارشی که تسنیم در سال 1394 از سازمان ملل ارائه داده است، پیش‌بینی شده بود جمعیت ایران در سال 2030 میلادی به 91.3 میلیون نفر برسد و ایران در این سال همچنان به‌عنوان هفدهمین کشور پرجمعیت جهان باقی بماند.
مهاجران
اما با فرض در نظر گرفتن درست‌بودن آمار می‌توان تحلیل کرد تعداد مهاجرانی که به ایران آمده‌اند، می‌توانند دلیل افزایش جمعیت خارج از پیش‌بینی باشند. جمعیت ایران به سرعت در حال افزایش است؛ این نیز به دلیل مهاجرت مردم از کشور‌های اطراف (افغانستان و عراق) به دلایل امنیتی است. جمعیت ایران در سال‌های گذشته تغییر و افزایش چشمگیری داشته است، اما اکنون به گفته فاطمه رخشانی، معاون وزیر بهداشت، انتظار می‌رود تا سال 2101 کاهش یابد.
امید به زندگی
این نکاتی است که جهان درباره جمعیت ما ارائه می‌هد. امید به زندگی در ایران 77.85 سال عنوان شده است. البته امید به زندگی برای زنان 76 سال است. مرگ‌و‌میر نوزادان در هر هزار تولد زنده 9.1 درصد و مرگ‌و‌میر زیر پنج سال 10.9 است.
رشد جمعیت ایران
بر اساس پیش‌بینی‌های اخیر، انتظار می‌رود ایران در پایان سال 2061 به اوج جمعیت 105.23 میلیون نفری خود برسد. این انتظار است که پس از اوج خود، جمعیت به آرامی کاهش یابد و تا پایان قرن به 98.83 میلیون نفر برسد. بر اساس این پیش‌بینی‌ها، جمعیت ایران تا پایان سال 2043 به صد میلیون نفر خواهد رسید. نرخ رشد جمعیت ایران حدود 1.1 درصد است؛ نرخی که در دهه‌های اخیر کند شده است. پیش‌بینی می‌شود جمعیت جوان ایران در سال 2050 به 14 درصد از کل جمعیت برسد.
تهران یکی از سه شهر
آمار‌ها درباره جمعیت تهران نیز متفاوت است؛ برخی آن را هفت میلیون نفر و برخی سایت‌های جهان آن را نزدیک به 8.4 میلیون نفر ارزیابی کرده‌اند. منطقه بزرگ‌تر کلان‌شهر تهران حدود 14 میلیون نفر جمعیت دارد که آن را به بزرگ‌ترین شهر در تمام غرب آسیا و یکی از سه شهر بزرگ خاورمیانه پس از قاهره و استانبول تبدیل می‌کند. تراکم جمعیت تهران 11 هزارو 887 نفر در کیلومتر مربع است.