بزرگنمايي:

آریا بانو -
حقایق خواندنی از شب‌قدر
٥٧
٠
تبیان / قدر یعنى پیوند و شکل گرفتن هر پدیده و هر حادثه با سلسله علل خود؛ که در شب قدر، این پیوند به دقّت اندازه‏‌گیرى مى‌‏شود؛ یعنى اولاً براى امام زمان این پیوند معلوم و تفسیر مى‌‏شود و ثانیاً، رابطه این پدیده ‏ها با علل خود روشن مى‌‏گردد.
با توجه به اینکه شب قدر زمان نزول ملائکه است و با توجه به اختلاف افق‌ها نزول ملائکه در یک شب چگونه توجیه می‌شود؟
چنین تصور کرده‌اید که براى تمام نقاط مختلف روى زمین در هرسال، شب واحد و مشترکى، شب قدر معین شده به‌طوری‌که این شب در ساعت معینى در سراسر کره زمین آغاز و در ساعت معینى هم پایان می‌پذیرد درحالی‌که این تصور اشتباه است، چون می‌دانیم زمین کروى است و همیشه یک نیمکره آن در تاریکى و نـیـمکره دیگر آن در روشنایى قرار دارد و به‌این‌ترتیب اصلاً امکان ندارد که در ساعت‌های معین و مشترکى در سراسر زمین شب باشد. بلکه در کل کره زمین یک‌شب کامل، 24 ساعت هست. همچنان که یک روز کامل 24 ساعت است و هر زمان مفروضى حدود نیمى از کره زمین را پاره‏‌هاى روز و نیمکره دیگر را پاره‏‌هاى شب مى‌‏پوشانند. همه شب‏ها یا روز‌ها همین حالت را دارند که در عرض 24 ساعت به‌صورت متخالف و تدریجى کل زمین را پوشش مى‏‌دهند؛ بنابراین زمانى که مثلاً در عربستان شب قدر مى‏‌شود بخشى از لیله القدر است که امتداد آن تا شبى که در ایران مراسم شب قدر انجام مى‏شود استمرار مى‌‏یابد؛ و، چون شب قدر مانند همه شب‏ها و روز‌ها در عرض 24 ساعت به‌صورت متخالف و تدریجى کل زمین را پوشش مى‌‏دهد، در روایات وارد شده است که فضیلت روز قدر کمتر از شب قدر نیست و روز آن را هم غنیمت بشمارید.
مراسم شب قدر از چه زمانی شروع شده و نوع برگزاری آن همین‌گونه که ما برگزار می‌کنیم بوده یا فرق داشته؟
شب قدر از ابتدا شب مبارکی بوده و با نزول قرآن در آن شب اهمیت بیشتری پیدا کرده است در مورد اهمیت شب قدر و احیا و شب‌زنده‌داری با عبادت و دعا در روایات فراوان از سوی پیامبر اکرم و یکایک چهارده معصومین سفارش‌های فراوان شده لذا احیای شب قدر در زمان آن بزرگواران هم بوده و اینکه در آن شب چه اعمالی انجام دهیم هم توسط خود آن بزرگواران بیان‌شده است لذا از زمان آنان بوده، اما اینکه به‌صورت دسته‌جمعی که امروز ما انجام می‌دهیم به‌تدریج بعد از سفارش‌ها و تأکیدات معصومین واقع شده و در زمان خودشان به این شکل دسته‌جمعی نبوده است هرچند دعای دسته‌جمعی و جلسه‌ی سخنرانی که محفل را محفل علم می‌کند بسیار مطلوب و خود محفل علم از اعمال شب قدر و مورد سفارش معصومین است.
از طرفی واردشده قرآن در طول بیست‌وسه سال بر پیامبر نازل‌شده و از طرفی آورده‌اند که در شب قدر یکجا نازل‌شده است این تضاد چگونه پاسخ داده می‌شود؟
قرآن دو گونه نزول دارد یکی تدریجی و دیگری دفعی (یکجا و یک‌باره).
نزول دفعی: یعنی حقیقت قرآن به‌صورت یکجا و کامل و به‌صورت حقیقت واحده بر قلب پیامبر اکرم نازل‌شده است (انا انزلناه فی لیله القدر – انا انزلناه فی لیله مبارکه).
نزول تدریجی: یعنی در طول بیست‌وسه سال و در مناسبت‌های مختلف و شأن نزول‌های مختلف نازل‌شده است؛ لذا بین این دو مطلب تضادی نیست.
تعیین مقدرات در شب قدر با مسئله تلاش انسان‌ها و تفکرات و تعقل آن‌ها در حل مشکلات و تصمیم‌گیری‌ها چگونه توجیه می‌شود؟
این‌که مى‏‌گویند در شب قدر همه مقدرات تقدیر مى‌‏شود بدین معنا است که قالب معین و اندازه خاص هر پدیده، به‌طور روشن اندازه‌گیری مى‏‌شود. این اندازه‌ها و قالب‌ها همان قابلیت‌هایی است که ما در طول عمر خود و البته توجه ما در همان شب، برای خود ایجاد کرده‌ایم. ایجاد قابلیت از ما است و تقدیر برحسب قابلیت ما از خداوند که در شب‌های قدر برای یک سال تعیین می‌شود. قابلیت‌های ما با اختیار و اعمال اختیاری ما شکل مى‌‏گیرند.
با این بیان، رابطه شب قدر و تعیین سرنوشت بندگان و کردار اختیارى آنان، روشن مى‌‏شود. قدر یعنى پیوند و شکل گرفتن هر پدیده و هر حادثه با سلسله علل خود؛ که در شب قدر، این پیوند به دقّت اندازه‏‌گیرى مى‌‏شود؛ یعنى اولاً براى امام زمان این پیوند معلوم و تفسیر مى‌‏شود و ثانیاً، رابطه این پدیده ‏ها با علل خود روشن مى‌‏گردد.
پس تقدیر الهى به این معنا است که آن‌کس که با حسن اختیار خود به جاده مستقیم رفت، تقدیر سعادت برای او نوشته می‌شود؛ و آن‌که با سوء اختیار خود، به بیراهه گناه و انحراف پا گذاشت، زیان‌کار مى‌‏گردد.
پس بین تقدیر الهى و اختیار آدمى، هیچ منافاتى وجود ندارد، زیرا در سلسله علل و شرایط به ثمر رسیدن کار و ایجاد حادثه، اراده آدمى یکى از علل و اسباب است.
این‌که در شب قدر، امور بندگان اعم از مرگ و زندگى، ولادت و زیارت و... تقدیر مى‌‏شود، همگى با حفظ علل و شرایط و عدم موانع است و اختیار انسان یکى از علت‏ها و شرایط آن به شمار مى‌‏آید.
به این جهت سفارش شده، در آن شب به شب‌زنده‌داری و عبادت و دعا بپردازید تا این عمل در آن شب خاص- که از هزار شب برتر است ـ شرایط نزول فیض الهى را بهتر فراهم آورد. این لطف خدا است که به بنده اجازه می‌دهد با تضرع و توجهی که می‌کند، گذشته خود را اگر خوب است بهتر کند و اگر خراب است بازسازی نماید.