چاپ

آریا بانو - خبرآنلاین/ آیا حیوانات نیز مانند انسان‌ها دارای تفکر و احساس هستند؟ این سوالی است که مدت‌هاست دانشمندان به دنبال پاسخ آن هستند. یک تیم از محققان با معرفی رویکردی جدید به نام «روش نشانه» برای ارزیابی آگاهی حیوانات، این بحث جذاب و چالش‌برانگیز را وارد مرحله‌ای تازه کرده‌اند. این رویکرد می‌تواند به ما کمک کند تا درک بهتری از شباهت‌ها و تفاوت‌های موجودات زنده داشته باشیم.
رویکرد نشانه چیست؟
مقاله‌ای که در مجله Science منتشر شد که روش جدیدی به نام «روش نشانه» برای ارزیابی آگاهی حیوانات معرفی می‌کند. این رویکرد شامل شناسایی ویژگی‌های رفتاری و آناتومیکی است که به پردازش آگاهانه در انسان‌ها مرتبط است. سپس با بررسی موجودات دیگر، تلاش می‌شود تا مشخص شود آیا این ویژگی‌ها در آن‌ها نیز وجود دارد یا خیر. نویسندگان این مطلب پیشنهاد می‌کنند که پیشبرد علم آگاهی حیوانات نه تنها به بررسی موجودات مختلف کمک می‌کند. بلکه این روش می‌تواند به حل سوالات اساسی در مورد ماهیت آگاهی خودمان نیز کمک کند و در نهایت درک ما از ذهن انسان را بهبود ببخشند.
کریستین اندروز ، استاد فلسفه دانشگاه یورک، جاناتان برچ ، استاد فلسفه مدرسه اقتصاد و علوم سیاسی لندن، و جف سبو ، استاد دانشگاه نیویورک، در این مقاله به بررسی این مسئله پرداخته‌اند. به این شکل که اگر موجودات دیگر همان رفتارهایی را انجام دهند که انسان‌ها قادر به انجام آن هستند، آیا می‌توان به این نتیجه رسید که دیگر موجودات نیز تجربه آگاهی دارند؟ به گفته این محققان، زمانی که رفتارهایی مشابه در انسان‌ها و دیگر حیوانات مشاهده می‌شود، بهترین توضیح برای این رفتارها می‌تواند وجود تجربه آگاهانه در آن حیوانات باشد.
حمایت علمی از تفکر و احساس حیوانات
این مقاله حدود یک سال پس از اعلامیه نیویورک درباره آگاهی حیوانات منتشر شد. در این مقاله در آن دانشمندان از آگاهی در تمامی مهره‌داران و بسیاری از بی‌مهرگان و گونه‌های دیگر حمایت کردند. این اعلامیه که توسط اندروز ، برچ و سبو تدوین و تهیه شده است. همچنین تاکنون توسط بیش از 500 دانشمند و محقق از سراسر جهان امضا شده است.
فلسفه‌دانی مانند جرمی بنتام و دانشمندانی مانند چارلز داروین از پیشگامان بررسی آگاهی در حیوانات بودند. در حالی که جان استوارت میل در اواسط قرن نوزدهم به چالش ارزیابی جامع آگاهی اشاره کرد. اما حتی در قرن 21 همچنان در مورد ماهیت آگاهی در حیوانات اختلاف نظر وجود دارد. هیچ نظریه قطعی در این زمینه وجود ندارد و چالش‌های زیادی در ارزیابی دقیق آگاهی حیوانات پیش رو است.

آریا بانو

ارزیابی ابعاد مختلف آگاهی
در این مقاله، محققان به شناسایی ابعاد مختلف آگاهی پرداخته‌اند؛ به عنوان مثال، آن‌ها به تجربه‌هایی مانند درد و دیدن اجسام اشاره کرده‌اند و این‌ که آیا در گونه‌های غیرانسانی هم این ابعاد وجود دارد یا نه. در این تحقیق، از روش‌های جدید تحقیقاتی از جمله پژوهش در مورد ابعاد دیگر آگاهی به جز تجربه درد و روش‌های غیرتهاجمی برای شناسایی و بررسی آگاهی استفاده می‌شود. بدین ترتیب این آزمایش می‌تواند دستاوردهای بزرگی برای آینده تحقیقات در این زمینه به همراه داشته باشد.
اما محققان به این نکته نیز اشاره می‌کنند که استفاده از نشانه‌های فردی به عنوان شواهد قوی برای آگاهی در حیوانات ممکن است همیشه درست نباشد. آن‌ها می‌نویسند: «میزان اینکه یک نشانه خاص می‌تواند اعتماد به ابعاد خاصی از آگاهی حیوانات را افزایش یا کاهش دهد، بستگی به زمینه آن دارد». این مطلب به این معنی است که یک نشانه خاص ممکن است در برخی شرایط قوی‌ترین دلیل برای وجود آگاهی در حیوانات باشد، اما در شرایط دیگر چندان قابل‌ اعتماد نباشد. به عبارت دیگر، میزان اطمینانی که می‌توان به یک نشانه برای اثبات آگاهی حیوانات داشت، به نوع رفتار و شرایطی که در آن مشاهده می‌شود، بستگی دارد.
همچنین محققان ادعا می‌کنند که برخی از رفتارها، مثل استفاده از صداها یا حرکات خاص برای ارتباط، در انسان‌ها نشانه‌ای از آگاهی است. اما در حیوانات، این رفتارها ممکن است فقط نوعی تقلید یا واکنش غریزی باشند، نه نشانه‌ای از درک آگاهانه. یعنی ممکن است حیوانات برخی رفتارهای شبیه به ما را انجام دهند، اما این رفتار الزاما به این معنا نیست که آن‌ها هم مثل انسان‌ها تفکر و احساس دارند.
ادامه تحقیقات برای کشف حقیقت تفکر و احساس حیوانات
با وجود چالش‌ها و محدودیت‌های موجود، محققان بر اهمیت ادامه تحقیقات و جست‌وجوی شواهد بیشتر تاکید دارند. آن‌ها معتقدند که احتمال وجود آگاهی در تمامی مهره‌داران و بسیاری از بی‌مهرگان می‌تواند در آینده با دلایل محکم‌تری اثبات شود. اما تا آن زمان، باید ذهن خود را باز نگه داریم و به مطالعه و کشف بیشتر ادامه دهیم.
بنظز شما اگر ثابت شود که حیوانات هم آگاهی دارند، آیا باید با آن‌ها همانند انسان‌ها رفتار کنیم؟ آیا ممکن است آگاهی حیوانات پیچیده‌تر از انسان‌ها باشد؟ چرا؟