چاپ

آریا بانو - فرهیختگان / استفاده از تصاویر بازیگران، کارگردانان و دیگر عوامل برجسته تاریخ سینما در جشنواره‌های مطرح جهان، اتفاقی معمول است. اما وقتی در سال‌های اخیر هیچ سیاست و رویه مشخصی در هویت‌بخشی _ولو بصری_ به جشنواره فیلم فجر دیده نمی‌شود، به نظر می‌رسد ایده پوستر چهل‌وسومین جشنواره فیلم فجر، صرفا از نزدیکی تقویمی انتشار پوستر و روز مادر آمده است. این یعنی جشنواره فجر هیچ هویتی برای رویداد سالانه‌اش درنظر ندارد و صرفاً به نفس برگزاری آن قانع است. با این رویه احتمالاً اگر مناسبت این روزها روز پدر بود، تصویر محمدعلی کشاورز را در فیلم پدرسالار می‌دیدیم که یکی از کاشی‌های مسجد شیخ لطف‌الله را در دست گرفته‌ است. سفارش پوستر جشنواره به طراحان قدیمی تلاشی برای بازیافتن هویت خود در گذشته‌ است و اثر طراحان نیز به‌شدت همسو با همین تصمیم است: خلق یک اثر با استفاده از نقوش سنتی و تصاویر مرتبط با نگارگری برای رسیدن به یک هویت ایرانی-اسلامی!
ما حتی نمی‌توانیم تاریخ هنری خودمان را با زبان امروز بیان کنیم. استفاده از نمادهای تصویری گذشته به‌ این شکل، شبیه استفاده‌ی پراکنده از اشعار فردوسی در یک متن امروزی، برای رنگ و بوی ایرانی و فارسی گرفتن آن است. بخش غالب طرح، همان تصویر بازسازی شده از فیلم مادر است. تصویری که تنها هدف از بازسازی آن افزایش کیفیت‌ چاپ بوده است. یک تصویر بی‌معنا، بی‌روح و حتی بی‌ربط به فیلم. این لبخند مصنوعی و خشک قرار است چه حسی را منتقل کند؟ چرا آن گنجشک‌ها از انگشتر مادر هم کوچک‌تر هستند؟ این به معنی گسترش روح مادر در آن دنیای دیگر است؟ آیا این چهره‌ی بازسازی شده‌ی صاف و تمیز قرار است به‌ مذاق نسل امروز خوش بیاید؟ آن‌ها مادران را بدون چین و چروک و دیگر علائم پیری می‌پسندند؟ به راستی چه اتفاقی می‌افتد که طراح سیمرغ- که در زمانه‌ی خود پیشرو بوده‌است- امروز چنین طرحی را قلم بزند؟ طرحی که به‌ سختی می‌توان از دقت طراح در به‌کارگیری ابتداییات قواعد طراحی پوستر آن صحبت کرد.
با همه‌ی این اوصاف جشنواره‌ی فجر هنوز هم زنده است و می‌تواند هرساله مخاطب خود را غافل‌گیر کند. غافل‌گیری در این چندسال به‌امضای جشنواره تبدیل شده است و برای استفاده از این مؤلفه چنان وحدتی در کل جشنواره حاکم است که حتی مخاطب غیرسینمایی را هم درگیر خود می‌کند. مخاطبانی از هر طیف هنری و از هر طیف شبیه طیف هنری. شاید عنصر هویت‌بخش جشنواره فجر همین باشد: غافلگیری مدام.