چاپ

آریا بانو - جام جم / برنامه شیوه که چند ماهی میان دو فصل آن فاصله افتاده بود، به‌تازگی دوباره روی آنتن رفته تا باب گفت‌و‌گو درباره مسائل مرتبط با حکمرانی را بار دیگر باز کند.
برنامه شیوه که چند ماهی میان دو فصل آن فاصله افتاده بود، به‌تازگی دوباره روی آنتن رفته تا باب گفت‌و‌گو درباره مسائل مرتبط با حکمرانی را بار دیگر باز کند. این برنامه توجه خود را متمرکز بر مسائل سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی گذاشته و تلاش کرده تا با دعوت از موافقان و مخالفان یک موضوع، گفتمان درست برای بحث درباره موضوع مربوطه را روی آنتن ببرد. به‌طور کلی برنامه شیوه از چند منظر قابل بررسی است که می‌توان به بهانه شروع فصل جدید آن، درباره‌اش صحبت کرد.
یک نفس عمیق
یکی از نکات مهم درباره برنامه شیوه، شروع فصل تازه و یک نفس عمیق برای رسیدن به این فصل است. هرچند که درباره برنامه شیوه نیز مثل برنامه جام‌جم، برخی حاشیه‌سازی‌ها از بیرون سازمان صورت گرفت تا این برنامه نتواند در مسیر درست خود حرکت کند. با این حال، بازگشت شیوه با یک استراتژی درست و مدون، نشان از برنامه‌ریزی اتاق فکر برای رسیدن به یک خط مشخص و احیای برنامه است که بعد از ماه‌ها روی آنتن بودن، توانست به آن دست پیدا کند. این مسأله درباره هر برنامه‌ای که به مرور تبدیل به یک اثر تماشایی و پرمخاطب می‌شود، مصداق دارد. هر برنامه برای تازه کردن دست فرمان خود، به این مسیر که شیوه پیموده، نیاز اساسی دارد.

نگاهی از جنس فناوری
مسأله دیگر، تازه کردن نگاه برنامه در فصل جدید است. کما این‌که آن‌طور که بیان شده، در برخی از بخش‌ها از هوش مصنوعی به فراخور نیاز استفاده شده است. درست مانند تصویر روی دیوار پشت نشست که توسط هوش مصنوعی ساخته شده است. مجری برنامه نیز در همان ابتدای قسمت اول برنامه به این مسأله اشاره کرد که داده‌های مرتبط با برنامه شیوه را به هوش مصنوعی داده‌اند و تصویر نقش بسته در دیوار پشت سر او، خروجی همین اتفاق است. این را باید از نگاه نو و تازه‌ای دانست که بسیاری از برنامه‌سازان به بحث‌های نوین مثل هوش مصنوعی دارند. پیش از این نیز بسیاری از برنامه‌های رادیو و تلویزیون محور یا سرخط خود را بر هوش مصنوعی قرار داده بود؛ کما این‌که در چند برنامه رادیویی و تلویزیونی، بخش‌هایی با استفاده از این فناوری نوین ساخته شد. تازه‌ترین نمونه آن، حضور رئیس رسانه‌ملی در یکی از برنامه‌های رادیو تهران بود که هوش مصنوعی، پرسشی را از دکتر جبلی پرسید. نگاه نوی برنامه شیوه، درست همان دست‌فرمانی است که بسیاری از برنامه‌ها ــ چه در رادیو و چه در تلویزیون ــ به آن پایبند هستند؛ به‌خصوص که محور برنامه شیوه پیرامون حکمرانی است و اولین مسأله‌ای که ممکن است به ذهن برسد، حکمرانی فضای مجازی است که حالا با استفاده از هوش مصنوعی توانسته رنگ حقیقت به خود بگیرد.
مدیریت به شیوه حرفه‌ای
نکته دیگری که درباره برنامه شیوه باید به آن اشاره کرد، مدیریت برنامه زنده در آنتن حساس تلویزیون است. ناگفته پیداست که بار روی دوش عوامل و تولیدکنندگان برنامه شیوه به چه میزان حساس وصعب است. روی آنتن بردن یک برنامه با محور علوم انسانی، آن هم در شبکه 4 و به صورت زنده، نیاز به مهارت و تخصصی دارد که به نظر می‌رسد برنامه شیوه توانسته تسلط خود به آن را به اثبات برساند. در عین‌حال برنامه شیوه زنده است و با وجود تمام کنترل‌ها، اگر حرف یا سخنی خارج از چارچوب مرسوم بیان شود، با واکنش مخاطب روبه‌رو می‌شود. این مسأله را می‌توان در مدیریت قسمت‌های مختلف برنامه شیوه به‌درستی مشاهده کرد.
موضوعات متنوع
اگر بخواهیم به بحث شیوه و نقاط عطف آن اشاره کنیم، باید حتما اشاره‌هایی هم به بحث موضوعات متنوع و به‌روز اجتماعی داشته باشیم. هرچند که در قسمتی از برنامه شیوه برخی صحبت‌ها از سوی کارشناسانی غیر از کارشناسان رسمی سازمان مطرح شد که با واکنش روبه‌رو گردید، اما نباید فراموش کرد که همین اتفاق حاصل پرداختن به بحث‌های روز جامعه است. مخاطب نیاز دارد مسائل روز را از تلویزیون رسمی بشنود تا احساس نکند که رسانه‌ملی چیزی جدای از دغدغه‌های اوست. بحث حکمرانی و تمامی شاخه‌های آن به‌گونه‌ای است که می‌تواند حساسیت‌زا باشد، اما به‌طور قطع این نگاه ویژه را خواهد داشت که سراغ مطالبات کف جامعه برود و صدای مردم و گروه‌های مختلف اجتماعی باشد. شیوه از این منظر توانسته به یک اتفاق خاص و البته حساس، دست پیدا کند. تاکنون به بحث‌هایی همچون حکمرانی‌علم‌وفناوری، مشارکت سیاسی، مسکن‌حمایتی، دولت‌ومسأله‌ارز، مفهوم‌شناسی مردم‌سالاری و بسیاری دیگر از موضوعات روی آنتن این برنامه رفته است.
موافق و مخالف در کنار هم
از سوی دیگر، حضور کارشناسان و صاحب‌نظران از طیف‌های مختلف در برنامه شیوه از جمله مواردی است که توانسته در جهت تبادل نظرات گسترده و متنوع و در عین‌حال مختلف مفید واقع شود. شیوه در فصول گذشته با این رویکرد توانست همراهی مخاطبان و توفیق رسانه‌ملی در جذب نگاه‌های مختلف را کسب کرده و امید مخاطبان به برنامه‌های گفت‌و‌گومحور را افزایش دهد. هر چند این خصیصه چالش‌های زیادی برای شیوه به همراه داشته، اما دست‌اندرکاران برنامه تا به اینجا توانسته‌اند با همکاری مدیران شبکه و رسانه‌ملی مساعدت لازم را برای ادامه برنامه کسب کنند و این نشانه توفیق شیوه در مدیریت بحران‌های برنامه زنده گفت‌و‌گو‌محور با حضور نمایندگان طیف‌های مختلف و بعضا مخالف بوده است. این عملکرد باعث شده احزاب و طیف‌های گوناگون هم بتوانند بستری داشته باشند تا آرا و نظرات خود را در معرض تماشا و قضاوت جامعه قرار دهند؛ کما این‌که در یکی از قسمت‌های برنامه با موضوع فلسطین، نظرات کمتر‌مطرح‌شده‌ای از سوی چهره‌های مخالف و منتقدی همچون زیباکلام و شمس‌الواعظین مطرح شده بود.
فرهنگ‌سازی در ابعاد مختلف
شیوه، محور خود را روی حکمرانی در ابعاد مختلف قرار داده است. چه بسا با صحبت از برنامه‌سازی در زمینه حکمرانی، اذهان به سمت مباحثی، چون حکمرانی در فضای مجازی برود. در حالی‌که شیوه تلاش کرده در ابعاد و موضوعات مختلفی، چون سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی تولید برنامه داشته باشد و به این طریق از آنچه که برنامه‌سازی‌های متداول به آنها پرداخته پا را فراتر بگذارد. از‌جمله موضوعات مورد توجه در این برنامه که شاید مخاطب فکر نمی‌کند بتواند آن را روی آنتن زنده ببیند، صحبت چالشی پیرامون حجاب و لایحه مربوطه بود. این برنامه توانست موضوع مربوطه را با دعوت از نگاه‌های مختلف، به بحث بگذارد تا نظرات متفاوت و البته مخالف کارشناسان بیان شود. بر همین اساس توانست طیف وسیعی از باور‌ها را پوشش دهد تا مخاطب احساس کند که صدای خود را از رسانه‌ملی می‌شنود.
برخی موضوعات روز مطرح شده در شیوه:
دلارزدایی از اقتصاد ایران
کنش‌های اجتماعی و پیدایش التهاب
حکمرانی علم و فناوری
مشارکت سیاسی
مسکن حمایتی
دولت و مسأله ارز
مفهوم‌شناسی مردم‌سالاری
مهاجرت نخبگان
نظریه اجتماعی ایران
عدالت جنسیتی
سلبریتیسم
نهاد انتخابات
مهاجرپذیری ایران
نسبت حزب و امر سیاسی
بایسته‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی
دین و دموکراسی
حکمرانی اقتصادی
تقابل لیبرالیسم و رئالیسم