چاپ

آریا بانو - درحالی که پرستاران در ایران حقوق بسیار اندکی می‌گیرند و برای گذران زندگی یا تغییر شغل می‌دهند و یا به مشاغل دوم و سوم فکر می‌کنند، پرستاران برخی کشور‌های عربی بیش از 200 میلیون تومان به پول ایران درآمد دارند.

پرستاری، یکی از سخت‌ترین مشاغل دنیا است، اما در ایران به دلیل وجود مشکلات متعدد، این شغل بسیار فرسایشی است. ساعت‌های کاری زیاد، کمبود شدید نیرو به نسبت بیماران، حجم سنگین کار، شیفت‌های زیاد، اضافه‌کاری‌های اجباری با ساعتی 20 هزار تومان!، حقوق‌های ناچیز، استرس و فشار عصبی، تاخیر در پرداخت معوقات، کارانه‌های اندک و ده‌ها مشکل دیگر موجب شده که خیلی از پرستاران استعفا و تغییر شغل دهند یا برای گذران زندگی شغل دوم و سوم داشته باشند، یا بی‌انگیزه به کار ادامه دهند. موضوعی که می‌تواند امنیت و سلامت بیماران را هم به خطر بیندازد.
مشکلات متعدد پرستاران، خیلی از آنها را وادار به مهاجرت از کشور کرده است. طی چند سال اخیر شاهد چندین موج مهاجرت پرستاران کشور - حتی در سنین بالا - به کشور‌های خلیج فارس و اروپا بوده‌ایم. مشکلات حوزه پرستاری، دانشجویان این رشته را نیز بی‌انگیزه کرده است، به طوری که خیلی از آنها بعد از فارغ‌التحصیلی وارد بازار کار این رشته نمی‌شوند. این مسائل به کمبود نیروی کار دامن زده و موجب ایجاد دردسر‌های زیادی برای بیماران می‌شود.
از راه‌اندازی آنلاین‌شاپ تا تغییر شغل
هر سال در آستانه روز پرستار (17 آبان) خبر‌های متعددی درباره افزایش مبلغ اضافه‌کاری، پرداخت معوقات و افزایش دستمزد پرستاران از سوی مسئولان رسانه‌ای می‌شود، اما تا امروز اراده‌ای برای رفع بنیادینِ مشکلات این قشر وجود نداشته است. پرستاران معتقدند به جای وعده‌دادن، مشکلات باید به طور جدی و ریشه‌ای حل شود. طی یک سال گذشته، پرستاران بسیاری از شهر‌ها با برگزاری تجمعات گوناگون سعی کردند اعتراض صنفی خود را به وضعیت موجود نشان دهند. سال گذشته موجی از استعفای دسته‌جمعی پرستاران در کشور به راه افتاد؛ تنها در یک مورد حدود 50 پرستار در تهران استعفای گروهی دادند تا اعتراض خود را به گوش مسئولان برسانند.
سید محمد علوی، فعال صنفی حوزه سلامت درباره وضعیت معیشتی و شغلی پرستاران کشور هشدار جدی می‌دهد و از بی‌توجهی عمیق مسئولان به این قشر مهم انتقاد می‌کند. او بر این باور است که بی‌توجهی به نیاز‌های پرستاران تبدیل به یک بحران ملی شده است.
این فعال صنفی حوزه سلامت که خود پرستار بالین است، می‌گوید: بی‌توجهی به مطالبات پرستاران، این قشر را با بحران‌های شدید مالی و روحی روانی مواجه کرده است. خیلی از پرستاران برای گذران زندگی آنلاین‌شاپ راه انداخته‌اند، در پارچه‌فروشی و میوه‌فروشی کار می‌کنند، مسافرکشی می‌کنند و خلاصه شغل دوم و سوم دارند تا امورشان بگذرد. خیلی‌ها هم تغییر شغل می‌دهند.
علوی می‌گوید: با آنکه مقام معظم رهبری بار‌ها بر لزوم رسیدگی به مشکلات معیشتی پرستاران تأکید کرده‌اند، ولی تا امروز اقدام عملی خاصی از مسئولان انجام نشده و آنچه انجام شده و فقط تعدادی شعار تکرار شده است.
مقایسه حقوق پرستاران ایران و کشور‌های عربی
تا از مشکلات پرستاران حرفی زده می‌شود، مسئولان فوری قول پرداخت معوقات را می‌دهند. درحالی‌که حقوق عقب‌افتاده، تنها بخشی از خواسته‌های پرستاران است و مسئولان باید تفاوت دو مقوله «معوقات» و «مطالبات» را درک کنند. این را علوی به عنوان فعال صنفی حوزه سلامت می‌گوید و تاکید می‌کند: بی‌عدالتی‌ها به‌ویژه در زمینه اجرای ناقص و سلیقه‌ای تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، به نارضایتی و کاهش انگیزه پرستاران منجر شده است.
به گفته علوی، درحال‌حاضر کشور‌های حاشیه خلیج فارس و بعد کشور‌های اروپایی به دلیل اقتصاد قوی و تقاضای بالا برای نیروی کار ماهر در بخش سلامت، به یکی از مقاصد اصلی مهاجرت پرستاران ایرانی تبدیل شده‌اند و با توجه به وضعیت اقتصادی کنونی ایران، پیش‌بینی می‌شود که روند مهاجرت پرستاران در سال‌های آینده افزایش بیشتری پیدا کند.
این پرستار به اختلاف میزان درآمد پرستاران در ایران و کشور‌های عربی اشاره می‌کند و می‌گوید: در حال حاضر حداقل حقوق پرستاران در ایران 8 میلیون تومان و حداکثر حقوق آنها حدود 22.5 میلیون تومان است. در حالی که میانگین حقوق پرستاران در کشور امارات 12000 تا 18000 درهم است که معادل حدود 150 تا 220 میلیون تومان در ماه است. حقوق و مزایای پرستارانی که به عمان مهاجرت کرده‌اند، 6 برابر حقوق یک پرستار در ایران است.
او ادامه می‌دهد: در قطر پرستاران ماهانه بین 11000 تا 16000 ریال قطری دریافت می‌کنند که معادل 130 تا 200 میلیون تومان ایران است. حقوق پرستاران در عربستان هم بین 9000 تا 13000 ریال سعودی متغیر است که معادل 100 تا 145 میلیون تومان است.
حقوق باورنکردنی پرستاران در اروپا
این فعال صنفی حوزه سلامت، حقوق پرستاران در کشور‌های اروپایی را هم بسیار بالاتر از پرستار‌های ایران عنوان می‌کند و می‌گوید: در آلمان پرستاران به طور متوسط بین 2500 تا 3500 یورودر ماه دریافت می‌کنند؛ یعنی معادل 150 تا بالای 200 میلیون تومان.
علوی ادامه می‌دهد: در کشور‌هایی مثل سوئد و نروژ پرستاران بین 3500 تا 5000 یورو دریافت می‌کنند که به پول ما می‌شود حدود 200 تا 300 میلیون تومان! خب با این اوصاف چطور می‌توان انتظار داشت که پرستار بماند و تحمل کند؟ تفاوت فاحش درآمد، شرایط کاری و رفاهی مناسب و امنیت شغلی خیلی از پرستاران را به مهاجرت ترغیب می‌کند. این شرایط باعث شده که کشور‌های عربی و اروپایی، پرستاران ما را روی هوا بزنند و بقاپند. موضوعی که می‌تواند به یک بحران جدی تبدیل شود. چون نیروی انسانی کارآزموده را از سیستم بهداشتی کشور خارج می‌کند.
علوی می‌گوید: پرستاران در ایران با فشار‌های کاری شدید، کمبود نیروی انسانی، ساعت‌های طولانی و ... مواجه‌اند. در حالی که در کشور‌های مقصد شرایط کاری برای آنها بهتر است، ساعات کاری متعادل‌تر است، حمایت‌های رفاهی بیشتر است، امنیت شغلی و ثبات اقتصادی وجود دارد، پرستاران امکان رشد و پیشرفت حرفه‌ای دارند. این فرصت‌ها نه تنها باعث بهبود درآمد پرستاران می‌شود، بلکه رضایت شغلی و امنیت روانی آنها را به همراه دارد.
پرستاران دقیقا چه می‌خواهند؟
اما پرستاران دقیقا چه مطالباتی دارند و چرا مسئولان، بهبود وضعیت این قشر را در اولویت برنامه‌های کشور نمی‌گذارند؟ علوی در تحلیل مشکلات پرستاران به سه سطح کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: در سطح کوتاه‌مدت، اولین اولویت، پرداخت فوری معوقات و اصلاح نرخ اضافه‌کار پرستاران است. همچنین اجرای کامل قانون تعرفه خدمات پرستاری و جذب نیرو‌های طرحی بدون سهمیه‌ی دوران کرونا ضرورت دارد. در سطح میان‌مدت، همسان‌سازی حقوق پرستاران سازمان‌های مختلف از ضروریات است. بسیاری از پرستاران شاهدند که همکارانشان در سازمان‌های دیگر، حقوق بسیار بیشتری دریافت می‌کنند و این مساله بر انگیزه و کارایی آنان تأثیر منفی می‌گذارد. در سطح بلندمدت هم ایجاد یک سیستم جامع برای تأمین رفاه و امنیت شغلی پرستاران ضروری است.
این فعال صنفی حوزه سلامت می‌گوید: سیاست‌گذاری‌ها باید بر اساس نیاز‌های واقعی کادر درمان باشد. نه صرفاً به‌منظور رفع بحران‌های مقطعی و دوره‌ای. علوی به بی‌عدالتی‌های گسترده در ضرایب حقوقی پرستاران انتقاد کرده و تأکید می‌کند که این ضرایب هیچ تطابقی با شرایط سخت کاری و فشار‌های روانی شغلی ندارند.
به گفته این پرستار، بی‌توجهی به مطالبات پرستاران نه تن‌ها به فرسایش نیرو‌های درمانی منجر می‌شود، بلکه سلامت عمومی جامعه را هم تهدید خواهد کرد؛ بنابراین از دولت، مجلس و وزارت بهداشت انتظار می‌رود که به این مشکلات با نگاه جدی رسیدگی کنند.