چاپ

آریا بانو - فرهیختگان / نود‌وهفتمین دوره جوایز ‌اسکار دوازدهم اسفند (دوم مارس) 1403 برگزار می‌شود و سالن دالبی تیه‌تر شهر لس‌آنجلس میزبان سینماگران شاخص هالیوودی و فیلمسازانی از دیگر نقاط دنیا خواهد بود تا تکلیف بهترین آثار اکران‌شده در طول سال 2024 میلادی از نظر آکادمی روشن شود. تاکنون تعداد زیادی از کشورها از‌جمله ایران آثار خود را برای حضور در بخش خارجی زبان این رقابت ارسال کرده‌اند و کشورهای باقی‌مانده نیز نهایتا تا دوم اکتبر فرصت دارند فیلم برگزیده خودشان را به آکادمی معرفی کنند.
یکی از شرایط مهمی که آثار ارسالی به بخش غیرانگلیسی‌زبان باید از آن برای شرکت در رقابت سود ببرند این است که زمان هر یک از فیلم‌ها نباید کمتر از 40 دقیقه باشد و زبان بیش از 50 درصد دیالوگ‌ها نیز انگلیسی نباشد. فیلم‌های ارسالی باید از تاریخ 1 نوامبر 2023 تا 30 سپتامبر 2024 در کشورهای میزبان اکران شوند تا شانس حضور در میان پنج نامزد نهایی بخش بین‌المللی را از دست ندهند. ابتدا قرار است فهرست کوتاهی مشتمل بر 15 اثر نامزدهای احتمالی این بخش را مشخص کنند تا درنهایت اعضای آکادمی برای انتخاب 5 فیلم نهایی بخش اسکار بین‌المللی در تاریخ 17 ژانویه 2025 (27 دی) به نتیجه برسند.
مراسم اسکار سال قبل در شرایطی برگزار شد که 88 کشور آثارشان را برای حضور در مهم‌ترین جشن سینمایی سال به این مسابقه ارسال کردند و در این دوره تعداد آثار فرستاده‌شده هنوز به این عدد نرسیده است. این نشان‌دهنده آن است که کار کمیته‌های انتخاب فیلم در کشورها هنوز پایان نیافته و جریان ارسال آثار به آکادمی هنوز ادامه دارد ولی با وجود این ما به بخشی از این فیلم‌ها خواهیم پرداخت.
پاکستان با یک انیمیشن به اسکار می‌آید
عثمان ریاض، کارگردان، ایده‌پرداز و نویسنده پاکستانی بسیار خوش‌اقبال بوده که توانسته در اولین اثر خود به‌عنوان نماینده کشورش شانس حضور در آکادمی اسکار را با انیمیشن دوبعدی «شیشه‌گر» به دست بیاورد. البته همان‌قدر که عثمان ریاض خوش‌اقبال بوده، کشورش پاکستان در دستیابی به نامزدی بخش خارجی‌زبان اسکار تا به‌حال هیچ توفیقی کسب نکرده و با بدشانسی کامل تنها نظاره‌گر موفقیت دیگر کشورها بوده است. داستان این انیمیشن در مورد شیشه‌گر جوانی است که جنگ زندگی و روابطش را تحت‌تاثیر قرار داده و او را وارد ماجراهایی می‌کند که چندان در شکل‌گیری‌شان نقش نداشته است. تهیه‌کننده شیشه‌گر مانوئل کریستوبال اسپانیایی است که قصد دارد پاکستان را در سیزدهمین حضورش در جایزه ‌اسکار بخش بین‌المللی به اولین موفقیتش برساند.

خیز سوئیس برای دریافت سومین اسکار
سوئیس یکی از کشورهای موفق اروپایی در جشن اسکار محسوب می‌شود و تاکنون در سال‌های 1984 و 1990 توانسته در این رقابت‌ها موفق عمل کند و صاحب تندیس طلایی این جشن شود. سوئیس امسال با فیلم «ریناس» در نود‌و‌هفتمین دوره اسکار حضور دارد؛ اثری که مهم‌ترین نقش‌آفرینی بین‌المللی‌اش را در فستیوال فیلم برلین تجربه کرد و توانست جایزه بزرگ بهترین فیلم در بخش کا پلاس، جایزه نسل 14 پلاس را برای سازنده‌اش، کلودیا رینیک به ارمغان بیاورد. داستان این ملودرام اسپانیایی‌زبان در سال 1992 در پرو اتفاق می‌افتد و وضعیت خانواده‌ای را ترسیم می‌کند که در حاشیه تحولات سیاسی باید با مشکلات اقتصادی و نابسامانی‌های زندگی ‌دست‌وپنجه نرم کند.
کام برزیل با «من هنوز اینجا هستم» شیرین می‌شود؟
والتر سالاس یکی از برجسته‌ترین چهره‌های سینمای برزیل و در جغرافیای آمریکای جنوبی است که تاکنون توانسته اسم و رسم خاصی برای خودش رقم بزند و آثارش را به تعداد زیادی از مخاطبان جدی سینما معرفی کند. او با ساخت فیلم «ایستگاه مرکزی» در سال 1998 جوایز متعددی به دست آورد که مهم‌ترینش دریافت بهترین فیلم خارجی‌زبان گلدن گلوب بود. حال، والتر سالاس با ساخت یک فیلم اقتباس به اسم من هنوز اینجا هستم وارد میدان شده است تا بتواند باری ‌‌دیگر در متن مراسم اسکار جای خوبی برای خودش دست‌وپا کند. سونی پیکچرز پخش این فیلم را در آمریکا برعهده دارد و به همین دلیل می‌توان از این تریلر سیاسی به‌عنوان یکی از شانس‌های اصلی بخش بین‌المللی نودوهفتمین دوره اسکار نام برد. سونی پیکچرز پخش‌کننده معتبری است و می‌تواند نظر اعضای آکادمی را به این فیلم جلب کند.
زنان در پی اسکار
«خانم‌های گمشده» فیلم برگزیده فدراسیون فیلم هند برای شرکت در اسکار 2025 است. کارگردان این اثر کیران رائو، همسر سابق عامرخان، ستاره بالیوودی ا‌ست. این اثر داستان دو نوعروس را روایت می‌کند که در زمان سفر به خانه همسران خود به‌طور تصادفی جایشان با هم در قطار عوض می‌شود. اکران این فیلم از ماه ژانویه در آمریکا آغاز شد و حضور موفقش در باکس‌آفیس آمریکا نظر فدراسیون فیلم هند را به انتخاب این ثر جلب کرد.
کوروساوای کوچک در انتظار تندیس طلایی
ژاپن به‌عنوان یک کشور آسیایی سنت سینمایی خاص خود را دارد، به‌طوری‌که کمتر کشوری را می‌توان در این منطقه پیدا کرد که توانایی رقابت با ژاپن را در خود ببیند و بتواند آثارش را یکی پس از دیگری به جهانیان عرضه کند. حال کیوشی کوروساوا با «ابر» پا به میدان گذاشته تا بتواند از این طریق سری میان سرها درآورد. این کارگردان پیش‌تر در بخش مسابقه جشنواره ونیز حضور داشت و توانست شیر نقره‌ای بهترین کارگردانی را برای خود با ساخت فیلم‌ «همسر یک جاسوس» به دست بیاورد. فیلم ابر اما شانس این را نداشت که جایی در بخش مسابقه این فستیوال داشته باشد و تنها به حضور در بخش خارج از مسابقه بسنده کرد. ژاپن سال پیش با فیلم روزهای عالی ساخته کارگردان معتبر آلمانی، ویم وندرس جلوه خاصی به اسکار بخش خارجی‌زبان داده بود و دو سال قبل هم با فیلم «ماشینم را بران» اثر ریوسوکی هاماگوچی برنده این بخش لقب گرفت.
تایوان با «روباه پیر» آمد
جشنواره بین‌المللی توکیو منزلگاه نخست فیلم «روباه پیر» ساخته هسیائو یاچوان بود و کسب جایزه اسب طلایی در جشنواره فیلم تایوان کار را برای حضور موفق این اثر در اسکار یک‌سره کرد. روباه فیلمی در گونه ملودرام است و داستانش در اواخر دهه 1980 میلادی می‌گذرد. پسر نوجوانی با صاحب‌خانه‌اش دوست می‌شود و از او یاد می‌گیرد که چگونه در دنیایی که در حال تغییر است زنده بماند و بزرگ شود. تایوان آخرین‌بار در سال 2020 با فیلم یک خورشید به فهرست نهایی اسکار بخش خارجی‌زبان راه یافت و از آن زمان تاکنون هنوز موقعیتی برای تکرار آن اتفاق کسب نکرده است.
پای صربستان با «کنسول روسیه» به اسکار باز شد
صربستان برخلاف دیگر کشورهای اروپایی به سبب زیست نه‌چندان قدیمی‌اش در معادلات بین‌المللی سابقه زیادی ندارد اما این‌بار با فیلم‌ کنسول روسیه به‌کارگردانی میروسلاو لکیچ آمده است تا شرایط را برای حضور در فهرست نهایی نامزدهای بخش خارجی‌زبان مهیا کند. داستان این اثر درمورد درگیری نظامی صرب‌های کوزوو و مردم آلبانی‌ است. در این فیلم هنرمند فقید، ژارکو لاوشویچ در آخرین حضور سینمایی‌اش به ایفای نقش می‌پردازد.
سفر به سرزمین فرشتگان با «پرواز 404»
«پرواز 404» به فیلم پرفروشی در مصر بدل شد و نگاه بسیاری از سینماگران این کشور و مسئولان فرهنگی را به خود معطوف کرد. البته مصر در تولید این اثر تنها نبود و کمپانی اینترتیمنت پیکچرز عربستان هم در انجام این مهم به کمک هی‌مدیا آمد. مصر تاکنون 40 مرتبه تلاش کرده تا جایی در میان پنج نامزد نهایی اسکار بین‌المللی حضور داشته باشد ولی تا این لحظه با وجود برخورداری از صنعت سینمای خوبی که از آغاز تابه‌حال داشته به توفیقی دست پیدا نکرده است. هانی خلیفه کارگردان پرواز 404 است و نویسندگی آن را نیز محمد راگا برعهده دارد. فیلم قصه زنی به اسم غاده را روایت می‌کند که در سفر حج با چالش‌های زیاد مالی و اخلاقی روبه‌رو می‌شود.
رویای فوتبال، عراق را به اولین اسکارش می‌رساند؟
عراق برای سیزدهمین‌بار است که راهی اسکار می‌شود و با یک فیلم اقتباسی شانسش را امتحان می‌کند. «مسی‌ بغداد» به‌کارگردانی سهیم عمرخلیفه در مورد پسری است که پای خود را در حمله تروریستی از دست داده ولی از تلاش برای فوتبالیست شدن دست برنمی‌دارد. این اثر نسخه بلند فیلم کوتاه سهیم عمرخلیفه است که توانست در فهرست نهایی بخش فیلم کوتاه اسکار در سال 2014 حضور داشته باشد.
رقیب نوری بیلگه جیلان از راه رسید
«زندگی» ساخته زکی دمیرکوبوز یک درام خانوادگی است که ترکیه را در بخش بین‌المللی اسکار 2025 نمایندگی می‌کند. داستان فیلم در رابطه با زنی است که به اجبار شوهرش می‌دهند و او هم در تلافی این کار از زندگی با او سر باز می‌زند و فرار را بر قرار ترجیح می‌دهد. «زندگی» پیش از انتخاب به‌عنوان نماینده سینمای ترکیه در اسکار، جایزه بهترین فیلم جشنواره مدیترانه را به دست آورد و در جشنواره روتردام نیز نمایش داده شد. ترکیه تاکنون بیش از 30 ‌بار در اسکار شرکت کرده و توانسته فقط برای یک‌بار تندیس طلایی بخش خارجی‌زبان را با فیلم «سه میمون» ساخته نوری بیلگه‌جیلان به خانه بیاورد.
لمس ایسلندی اسکار
«لمس» ساخته بالتازار کورماکور به‌عنوان نماینده سینمای ایسلند برای اسکار 2025 انتخاب شد. این فیلم نیز یک اثر اقتباسی است و راهش را ازطریق یک رمان پرفروش ایسلندی نوشته اولافور یوهان اولافسوناند به نودو‌هفتمین مراسم اسکار باز کرده است. این فیلم از ماه می‌در ایسلند اکران شد و در جشنواره‌هایی نظیر سیدنی و مونیخ حضور موفقی را تجربه کرد.
لمس درمورد کریستوفر با بازی ایگیل الافسون است که بعد از ابتلای زودهنگام به بیماری زوال عقل خانه خود را ترک می‌کند. در این اثر بازیگرانی همچون الافسون، کوکی پالمی کورماکور، یوو ناراهاشی، تاتسویا تاگا و... نقش‌آفرینی کرده‌اند. کمیته انتخاب آکادمی ایسلند در تعریف از این فیلم بیان کردند که ‌لمس‌ درمورد عشق و احساسات عمیق پیرامون آن است و در کل زندگی انسان فراموش‌شده در عصر مدرن را روایت می‌کند.
فلسطین از زاویه نگاه 22 کارگردان
نماینده سینمای فلسطین در اسکار بخش خارجی‌زبان امسال «از زمین صفر» نام دارد ولی نکته جالب درمورد آن این است که فیلم‌ موردنظر نه یک کارگردان، بلکه 22 کارگردان دارد و متشکل از کلیپ‌های سه‌چهار دقیقه‌ای کوتاه شامل فیلم‌های مستند، داستانی، انیمیشن و تجربی است که همه آنها به‌صورت متفق‌القول پیرامون وضعیت بغرنج مردم غزه شکل گرفته‌اند. درواقع داستان‌ها و روایت‌های موجود از زمین صفر توسط خود مردم روایت می‌شوند و هیچ صحنه‌آرایی خاصی در ساختار روایی بسیاری از فیلم‌های کوتاه شکل‌دهنده این اثر وجود ندارد. این فیلم در پنجمین جشنواره فیلم امان در ماه ژوئیه به نمایش درآمد و بعد از آن در میانه جولای در هفتادمین فستیوال تائورمینا اکران شد. جشنواره تورنتو در 9 سپتامبر میزبان نمایش این‌ فیلم بود و راه را برای حضور از زمین صفر در اسکار هموار کرد.
اسکار شاید هیچ نسخه خاصی برای درمان درد و غم‌های مردم غزه نداشته باشد ولی می‌تواند در این شرایط امکانی به وجود بیاورد تا به‌واسطه آن مردم سینمادوست در سراسر جهان با آلام ایشان روبه‌رو شوند و از زاویه متفاوتی به اتفاقات غزه چشم بدوزند. حال باید منتظر ماند و دید که اسکار بخش خارجی‌زبان به چه کشوری می‌رسد؟ آیا ایران برای سومین‌بار طعم شیرین و کوتاه آبنبات لس‌آنجلسی را می‌چشد یا قرار است کشور دیگری ‌‌در باد این موفقیت ناچیز به خواب برود؟