آریا بانو -
از یادها رفته؛ چشم‌نواز اما ناموفق
٦٦٣
٠
صبح نو / مجموعه تلویزیونی «از یادها رفته» همزمان با ایام ماه مبارک رمضان روی آنتن شبکه یک سیما رفته است. از حدود دو سال پیش خبر ساخت سریال «از یادها رفته» با حال و هوای درام در فضایی تاریخی منتشر شده بود. حالا این سریال به کارگردانی آقای بهرام بهرامیان و تهیه‌کنندگی اکبر تحویلیان تولید شده است.
بهرام‌خبرساز!
بهرام بهرامیان، کارگردان پرکاری نیست. او پنج سریال ساخته و سه
فیلم را کارگردانی کرده است؛ البته قطعاً سریال‌های بهرامیان در رتبه بالاتری نسبت به فیلم‌هایش قرار می‌گیرند. او روزگاری «ساعت شنی» را برای شبکه یک ساخت که در زمان خودش حواشی زیادی به‌پا کرد. آن سریال با ورود به موضوع حساس رحم اجاره‌ای مدتی تلویزیون را خبرساز کرد. پس از «مشق عشق» و «ساعتی شنی» سراغ ژانر ماورائی مورد پسند سال‌های قبل سیما رفت و درامی جوانانه در بستر مسائل ماورائی را برای ماه رمضان شبکه یک تولید کرد. چهارمین سریال در سال94 ساخته شد. بهرامیان این‌بار هم فضای جدیدی را تجربه کرد و سراغ کمدی اجتماعی رفت. «جاده قدیم» باز هم برای شبکه یک ساخته شد و اتفاقاً با استقبال نسبی مردم مواجه شد؛ البته این کارگردان میانسال فقط در تلویزیون خبرساز نبوده و در
سینما هم هر از چندگاهی سر و صدایی راه می‌اندازد. بعد از «آل» که به تهیه‌کنندگی مرحوم علی معلم و در ژانر وحشت ساخت، سراغ «پریناز» رفت؛ البته
فیلم دوم بهرامیان چند سالی را توقیف شد تا حاشیه همیشه مثل سایه دنبال بهرامیان باشد. بررسی عملکرد حرفه‌ای بهرامیان نشان می‌دهد معمولاً کارهای او به لحاظ فنی دارای نکات قابل توجهی است اما درعین حال محتوای آن‌ها خبرساز است.
مراحل‌تولید
«از یادها رفته» در ابتدا برای پخش از شبکه پنج سیما وارد پروسه تولید شد. اعلام شد این سریال الف در 50قسمت ساخته خواهد شد. به مرور ترکیب بازیگران پروژه مشخص شد که نشان‌دهنده دست پر بهرامیان از این نظر بود. ترکیب بازیگران «از یادها رفته» نشان می‌دهد که از استانداردهای معمول سیما جلوتریم. از نسل‌های مختلف بازیگری در سریال جدید بهرامیان حضور یافتند. با نزدیک شدن به ماه مبارک رمضان ازسوی مدیران ارشد سیما اعلام شد که برخلاف اخبار قبلی، «از یادها رفته» در ماه مبارک رمضان و از شبکه یک سیما پخش خواهد شد. این یعنی سرنوشت نیمی از سریال نامشخص خواهد بود؛ البته تهیه‌کننده این مجموعه دراین‌باره گفته فاز اول این سریال در
25 قسمت آماده می‌شود، یعنی قاعدتاً این مجموعه با پایان ماه رمضان تمام نخواهد شد و ادامه خواهد داشت چون اگر غیر از این باشد با حجم زیادی از سریال که حذف شده، قطعاً قصه با آسیب جدی در شخصیت‌پردازی و خط داستانی مواجه خواهد شد. تصویربرداری این سریال علاوه بر
تهران در سایر شهرستان‌ها و در لوکیشن‌های متفاوت انجام شد. طبق اعلام تیم تولید، گروه سازنده این سریال در تمام ایام هفته از
ساعت 6 صبح تا 18 بعدازظهر در شهرک سینمایی غزالی مشغول به کار بودند.
فنی‌موفق‌اما...
«از یادها رفته» بالاخره روی آنتن رفت؛ مجموعه‌ای الف که تولید نسبتاً طولانی را پشت‌سرگذاشته، قاعدتاً توقعات و انتظارات زیادی را هم به وجود می‌آورد. اجازه بدهید قبل از هر چیز کمی به مسائل فنی سریال رمضانی شبکه اشاره کنیم. قطعاً یکی از امتیازات این مجموعه اصلاح رنگ و نور و جلوه‌های ویژه آن است. اگر از تصنعی بودن برخی پلان‌های حرکت اتومبیل بگذریم، به خوبی تأثیر این بخش در سریال را شاهد خواهیم بود. تهیه‌کننده« از یادها رفته» با اشاره به کیفیت تصویری این سریال گفته است: «به همین دلیل برای آماده‌سازی نسخه نهایی آن باید مراحلی طی شود. همچنین از نظر جلوه‌های ویژه، صحنه‌هایی از سریال که در خیابان‌های
تهران و لوکیشن‌های مختلف تصویربرداری شده در خروجی نهایی نیاز به اصلاحاتی دارد چون سریال به سال 1319 تعلق دارد و در تصاویر کابل برق یا دیگر موارد زائد وجود دارد و اصلاح این موارد زمانبر است.» وی ادامه داد: «ما به کرات نیازمندیم که بخش‌های مختلف سریال را فریم به فریم اصلاح کنیم و این کارها به زمان نیاز دارد که خواه‌ناخواه کار را با تأخیر در پخش مواجه می‌کند.» به‌جز بخش‌های فنی، باز هم بهرامیان خروجی کارگردانی‌اش، پایین‌تر از سطح استاندارد سیما نبوده و می‌توان آن را در سطحی
قابل قبول بیان کرد.
اما آیا خروجی نهایی «از یادها رفته»، در قامت یک سریال الف تلویزیون موفق است؟ «از یادها رفته» در دهه20 روایت می‌شود. این دهه یکی از مقاطع مهم کشورمان است. در این ایام اتفاقات مهمی افتاد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها مباحث مربوط به کشف حجاب اجباری رضاخانی است. در سریال بهرامیان سعی شده به فاصله طبقاتی آن‌روزها بین شازده‌ها و مردم اشاره شود. قطعاً یکی از مهم‌ترین مولفه‌های پررنگ آن‌روزها نقش شازده‌ها و نفوذشان در مراکز قدرت بود. در «از یادها رفته» گریزهایی به مقاومت
زنان در مقابل کشف حجاب زده می‌شود که البته به‌دلیل تهی بودن شخصیت‌ها از مغز لازم، این موضوع آن‌طور که باید تاثیرگذار نیست. یادمان نرود دو شخصیت مهم زن محجبه در سریال وجود دارد که یکی
دختر پروفسور است و دیگری زن‌بابای مهربانو. لااقل زن‌بابای مهربانو با آن ظاهر تیپیکال برای مخاطب جذابیتی ندارد و بیشتر نشان‌دهنده یک زن
سنتی با مولفه‌های مرسوم غیبت، حسادت و... است.
هرچند هنوز راه درازی برای «از یادها رفته» وجود دارد و شخصیت‌های جدیدی به قصه افزوده خواهند شد اما تا اینجای کار برخی از کاراکترها شدیداً کاریکاتوری و غیرقابل باور هستند. گل سرسبد این ضعف را باید در نقش مهراد با بازی رضا یزدانی جست. معلوم نیست که دلیل انتخاب یزدانی برای این نقش چه بوده است. فیزیک، لحن و... یزدانی به‌شدت نازل است. بیتا فرهی مثل همیشه خوب بازی کرده اما شخصیتش ناقص است. این ضعف شخصیت‌پردازی و بی‌هویتی، محدود به این موارد نیست و نقش
پدر مهربانو که رسول نجفیان آن را بازی می‌کند هم دقیقاً در همین مسیر است. شاید لازم باشد برای ورود بیشتر به نقد و بررسی «از یادها رفته» کمی بیشتر منتظر بمانیم؛ اما دست‌کم تا به اینجا، باید «از یادها رفته» را سریالی دانست که به‌واسطه سوژه، فضا و برخی دیگر از مولفه‌ها، دارای جذابیت‌های تصویری برای مخاطب است اما به لحاظ فیلمنامه و شخصیت‌پردازی از کمبودهای اساسی رنج می‌برد.