چاپ

آریا بانو - تهران- با توجه به رشد زندگی مجردی که بخش قابل توجهی از آن تحمیل شده هستند، عواملی نظیر حفظ و ارتقای منزلت شغلی و درآمدی، افزایش تحصیلات، تغییر در افکار و باورهای جوانان در طی زمان و بحران های اقتصادی مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، تا چندی پیش زندگی مجردی برای پسران و خصوصا دختران یک نوع تابو بود، اما ظاهرا در حال حاضر برخی به دور از خانواده و به صورت مجردی زندگی می کنند که این خود می تواند نشان از ایجاد تغییرات در فرهنگ ها و هنجارهای جامعه باشد. یافتن و حفظ شغل دلخواه، منزلت های مورد نظر و ارتقای تحصیلات همگی سبب بالارفتن سن ازدواج از یک سو و افزایش میل به مجرد باقی ماندن شده است.
در این خصوص پژوهشگر ایرنا با سید حسن حسینی، جامعه شناس و استاد دانشگاه تهران به گفت و گو نشست.
**افزایش زندگی مجردی از شاخص های دوران مدرن
حسینی در خصوص افزایش زندگی مجردی در دوران مدرن گفت: زندگی مجردی مختص زمان ما نیست و در طول تاریخ برای زنان و مردان به نسبت خود وجود داشته است؛ اما آنچه آمار و ارقام نشان می دهد این است که زندگی مجردی در دوران صنعتی و پس از آن افزایش بیشتری پیدا کرده است که بخشی از این افزایش به ساختارهای کل جامعه باز می گردد؛ که یکی از این موارد، منزلت های شغلی و درآمدی برای افراد در دوران مدرن است. در جامعه ما با توجه به اینکه انتخاب همسر و اداره امور زندگی زناشویی به لحاظ مادی بر عهده مردان گذاشته شده است، بنابراین در چنین شرایطی چنانچه امکانات مناسب شغلی و درآمدی برای مردان در سن شغل و ازدواج ایجاد نشده باشد طبیعی است که 2 وضعیت پیش می آید. 1 بالا رفتن سن ازدواج برای این مردان و 2 چنانچه امکان شغل و درآمد فراهم نشده باشد ممکن است به زندگی مجردی قطعی آنها مننتهی شود.
وی افزود: برای زنان جامعه ما در حال حاضر خانه داری و بارداری و داشتن فرزند بخشی از زندگی آنها است. بخش دیگر زندگی آنها داشتن هویت اجتماعی و به تبع آن شغل و منزلت شغلی است. لذا چنانچه در مواردی زنانی که خصوصا تحصیل کرده هستند از امکان دست یابی به شغل و منزلت شغلی به واسطه ازدواج و تشکیل خانواده محروم شوند، آنها تمایل کمتری به ازدواج و زندگی زناشویی خواهند داشت که نهایتا به زندگی مجردانه آنها ختم خواهد شد.
**70 درصد افراد ناخواسته مجرد می مانند
حسینی در خصوص میزان زندگی مجردی زنان و مردان در ایران گفت: بخشی از زنان و مردان مجرد در جامعه ایرانی، زندگی مجردانه تحمیل شده انتخاب کرده اند. در واقع این گروه از دختران و پسران خانواده هایی هستند که به دلیل از کار افتادگی، فوت والدین و... علی رغم داشتن شغل و امکانات به دلیل سرپرستی از والدین و خواهران و برادرانشان خود از تشکیل زندگی زناشویی بازمانده اند. طبیعی است که برای زنان در سن 35 و مردان در سن 40 سالگی به بالا امکان ازدواج کمتر فراهم خواهد بود؛ اما به میزان کمتری از این افراد ما با مجردهایی اعم از زن و مرد مواجه هستیم که امکانات مالی مناسب دارند و از امکانات شغلی هم برخوردار هستند اما از ازدواج سرباز زده اند. دلیل سرباز زدگی این گونه مجردها از ازدواج 1- اهمیت دادن بیشتر آنها به شغل و منصب شغلی و منزلت شغلی شان است و گمان کرده و می کنند که ازدواج و تشکیل خانواده مانع پیشرفت اجتماعی آنها خواهد شد. گروه دیگر کسانی هستند که زندگی مجردانه را برای آن انتخاب کرده اند که در وضعیت تجرد می توانند روابط متعددی در ارتباط با زنان و مردان دیگر و دوستانشان داشته باشند.
حسینی می گوید ازدواج میان زن و مرد از دیرباز شکلی از مبادله و معامله بوده است. در دنیای کشاورزی و دامداری این مبادله و معامله میان 2 شبکه خویشاوندی، 2 قوم و 2 قبیله و 2 فردی که به لحاظ طبقاتی با یکدیگر نزدیکی بسیاری داشته اند، صورت می گرفت. در چنین شرایطی می توان گفت که عشق و عاطفه ای به ندرت قبل از ازدواج میان دختر و پسر صورت می گرفته است؛ و زن و مرد ازدواج کرده از بعد از ازدواج بیشتر با یکدیگر آشنا و علاقه مند و همراه می شدند. به همین دلیل در طی آن دوران ما شاهد داستان ها، اشعار و روایت هایی هستیم که از سوز عشق و عدم دسترسی به معشوق می گوید؛ اما در دوران جدید این مبادله و معامله به تدریج مبادله و معامله ای میان زن و مردی شده است که خود در محیط های مختلف با یکدیگر آشنایی پیدا کرده اند. نسبت به رفتارها و اخلاق یکدیگر علاقه مند شده و نهایتا تصمیم خود را به اطلاع سایر اعضای خانواده رسانده و نهایتا به ازدواج و تشکیل خانواده آنها منجر می شود.
حسینی افزود: در چنین شرایطی است که در دوران مدرن مفهوم عشق و عاطفه در خانواده تجلی بیشتری پیدا می کند. اگر در گذشته مبادله و معامله بیشتر در میان شبکه های خویشاوندی و فرا فردی صورت می گرفت در حال حاضر ازدواج بیشتر ارتباط و تعاملی بین فردی است.
** مجلس باید بستر اشتغال و ازدواج جوانان را فراهم کند
حسینی در خصوص فراهم ساختن شغل و درآمد به عنوان یکی از امکانات اساسی برای جوانان و تشویق آنها به ازدواج می گوید: دولت ها در دوران جدید و همچنین در ایران یکی از وظایف مهم شان تامین زندگی بدون دغدغه شهروندان تحت حاکمیتشان است. به میزانی که قانون گذاران و مجریان قانون در یک جامعه سازو کارهایی فراهم کرده باشند که افراد در سن اشتغال اعم از زن و مرد توانسته باشند دسترسی به شغل و درآمد پیدا کرده باشند به همان میزان می توان امیدوار بود که جوانان نسبت به تشکیل خانواده رویکرد مثبتی داشته باشند. با مروری بر قوانین و سیاست گذاری ها در زمینه ایجاد اشتغال با این واقعیت مواجه می شویم که مجالس و دولت های پیشین و فعلی به گونه ای قانون گذاری و سیاست گذاری کرده اند که این مهم یعنی ایجاد اشتغال و اشتغال دائم برای جامعه فراهم شود. از طرفی بحران های فصلی سیاسی همچون تحریم های بین المللی به بازار کار و درامد به خصوص در طبقات متوسط رو به پایین دائما ضربه وارد آورده است و از نتایج بارز چنین وضعیتی زندگی مجردانه، کشمکش های زندگی های زناشویی و طلاق میان زن و شوهر می تواند باشد.
چنانچه در بالا آمد از وظایف مهم حکومتی و نهادهای آن تامین امنیت در زمینه های مختلف خصوصا امنیت زندگی روزمره شهروندان و بالاخص در زمینه های تامین معاش، اشتغال، بازنشستگی و سایر موارد است اما ما شاهد هستیم که بیشتر از آن چیزی که مد نظر قانون گذاران و سیاست گذاران در موارد فوق باشد در زمینه های زندگی جوانان، زندگی زناشویی، زندگی تحصیلی و... مداخلاتی وجود داشته است.
وی افزود: اینکه شما جوانی را در خیابان به دلیل با هم بودن مورد سوال و مواخذه قرار بدهید و یا اینکه آنها را بازداشت کنید، نتیجه اش زیر زمینی شدن روابط جوانان خواهد بود و نتیجه زیر زمینی شدن رابطه ها تخلف بیشتر در زمینه هایی است که ما نسبت به آنها حساسیت داشته ایم. یک مثال پیش پا افتاده مقایسه جامعه اروپایی با جامعه ایرانی است. در جامعه اروپایی دختر و پسری که با یکدیگر ارتباطی خاص پیدا می کنند پدر و مادر, دوستان و نزدیکان مطلع هستند و چنانچه این دختر و پسر چنین رابطه ای را با دیگری داشته باشد به عنوان رفتار انحرافی از او شناخته می شود. لذا در آن جامعه ما با تکرر همزمان روابط دختر و پسر مواجه نیستیم؛ اما در جامعه خودمان ما با تکرر روابط دختران و پسران با یکدیگر مواجه هستیم. در چنین وضعیتی شما با این مواجه می شوید که بی اعتمادی دختران و پسران نسبت به هم بالا می رود و ازدواج کردن از یک امر تعالی بخش و آرامش بخش به یک امر صرفا جنسی و رفع نیاز جنسی تنزل پیدا می کند و همین پدیده خود منجر به انتخاب زندگی مجردانه خواهد شد.
پژوهشم**م-ا**1552