چاپ

آریا بانو -
مهارت زندگی/ 9 راه برای تکریم و احترام به سالمندان که همه باید بدانند
٢٣٨
٠
بازده / احترام به سالمندان باید به یکی از ویژگی‌های نهادینه‌‌ در تمام انسان‌ها تبدیل شود. فضل و ادب انسانی حکم می‌کند که با کرامت و احترام با سالمندان رفتار کنیم. متاسفانه، این موضوع مهم در جوامع امروزی تا حدود زیادی به فراموشی سپرده شده است. در ادامه این نوشتار 9 راه برای تکریم و احترام به سالمندان پیشنهاد می شود. با ما همراه باشید.
عصر اطلاعات، فناوری را در بالاترین سطح روابط انسانی قرار داده است؛ و همین مسئله، دنیای امروز را نسبت به گذشته تا حدودی از حالت “شخصی‌”‌ درآورده است. در میان بحبوحه‌ی برنامه‌های کاری شلوغ و پرتکاپو که مدیریت زندگی کاری و خانوادگی را به یک تردستی شبیه کرده‌اند، و هم‌چنین زندگی در فضای مجازی به عنوان مهم‌ترین روش ارتباطی، شاید ادب تا حدودی به فراموشی سپرده شده است. به جای قدردانی کردن و داشتن رفتاری پر از احترام نسبت سالمندان – آن‌چنان که شایسته‌ی آن هستند، بسیاری از آدم‌ها غالبا آن‌قدر مشغولیت دارند یا بیش از اندازه غافل هستند که به راحتی سالمندان و حضور ارزشمندشان را برای جامعه و خانواده نادیده می‌گیرند.
بزرگ‌ترها و سالمندان دارای کوله‌باری از تجربه هستند؛ کوله‌باری به بزرگی یک زندگی. آن‌ها نسلی را تشکیل داده‌اند که قحطی‌ها، جنگ‌ها، و ظلم‌ها را پشت سر گذاشته است. این سپید مویان خردمند چیزهای زیادی درباره‌ی تحمل تغییرات و برخورد با مصائب زندگی می‌دانند که می‌توانند به ما بیاموزند.
حتی اگر شنوایی و بینایی سالمندان به خوبی گذشته نباشد، به اندازه‌ی از عقل و خرد بهره‌مند هستند که بتوانند آن‌ها را در اختیار دیگران بگذارند. شنیدن درباره‌ی وضعیت ایران در دوران جنگ جهانی دوم یک چیز است، ولی شنیدن آن اتفاقات از زبان کسانی که شاهد دست اول ماجرا بودند چیز دیگری است و جذابیت بیش‌تری دارد. نسل‌های جوان‌تر باید اهمیت احترام به سالمندان را بیاموزند، و زمانی را برای گوش سپردن و سپری کردن اوقاتی گران‌بها با آن‌ها اختصاص بدهند.
بر اساس آخرین گزارش مرکز آمار ایران در سال 1395 شمار سالمندان، آدم‌های 60 سال به بالا، حدود هفت میلیون و چهارصد و پنجاه هزار نفر است. این جمعیت حدود 9.3 درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهد. هم‌چنین، پیش‌بینی می‌شود حدود سه دهه‌ی دیگر، تقریبا 30 درصد از جمعیت ایران را سالمندان تشکیل بدهند. سالمندان ایرانی، چه در حال و چه در گذشته، تاثیر بزرگی بر جامعه‌مان داشته‌اند. از تجربه و خرد نسل‌های گذشته‌ی این کشور گرفته تا شور و سرزندگی که این آدم‌ها از دوران جوانی پربارشان به همراه دارند، باید وادارمان کند بزرگی آن‌ها را به خاطر بسپاریم و همیشه به آن‌ها احترام بگذاریم.
در ادامه‌ی این مقاله به چند راه برای قدردانی و سپاسگزاری از سالمندان‌مان اشاره می‌کنیم:
1. با آن‌ها وقت بگذرانیم (و مشتاقانه به حرف‌هاشان گوش دهیم)
بسیاری از سالمندان احساس تنهایی می‌کنند؛ چه به خاطر این‌که بازنشسته شده‌اند و دیگر به دلیل عدم حضور در محیط کاری و حرفه‌ای روابط اجتماعی چندانی ندارند، و چه این‌که همسر یا برخی از دوستان نزدیک‌شان را از دست داده‌اند. فارغ از تمام این مسائل، آن‌ها هنوز به یک حلقه‌ی اجتماعی قدرتمندی برای احساس شادمانی نیاز دارند، زیرا بسیاری از آدم‌ها به مرور زمان دچار انزوا می‌شوند؛ و همین مسئله می‌تواند به زوال سلامتی‌شان منجر شود. از این رو، اختصاص زمانی برای ملاقات عزیزان سالمندتان، نه فقط از این منظر حائز اهمیت است که می‌توانید زمان گران‌بهایی را با آن‌ها سپری کنید و از آن‌ها درس‌های باارزشی بیاموزید، بلکه با این کار می‌توانید به زندگی‌شان شور و هیجان بدهید، زیرا برقراری ارتباط با دیگران یکی از عوامل کلیدی برای حفظ سلامتی در دوران پیری است.
وقتی در حضور یک سالمند نشسته‌اید، حتما به سخنان وی گوش فرا دهید، زیرا این واژگان از ده‌ها سال تجربه سرچشمه می‌گیرند. این گفتگو می‌تواند برای هر دو طرف سرشار از فایده باشد.
2. در حضورشان مودب باشید
مودب بودن در حضور یک سالمند نشانه‌ای از احترام است. ایرانیان قدیمی در دورانی رشد کردند که ادب و احترام جزئی از آداب معاشرت روزمره‌شان بوده است. اگر آن‌ها سخن می‌گویند، با احترام و دقت به حرف‌هاشان گوش کنید. میان حرف‌شان نپرید یا آن‌ها را با نام کوچک خطاب نکنید، مگر این‌که به خواست خودشان باشد. احترام گذاشتن به سالمندان نه فقط اوقات آن‌ها را شیرین می‌کند، بلکه شما را نیز به وجد می‌آورد؛ زیرا در این میان، درس‌های مفیدی می‌آموزید (یا این‌که فقط از بابت شیرین کردن اوقات سایر آدم‌ها، مسرور می‌شوید!).
3. از آن‌ها نصیحت بخواهید
متاسفانه، با وجود این‌که سالمندان جزء خردمندترین اقشار جامعه هستند، سن‌گرایی یا تبعیض سنی هم‌چنان میان آدم‌ها وجود دارد. تصور این‌که نصایح و توصیه‌های یک سالمند، با کسب این همه تجربه از زندگی، نادیده گرفته شوند، بسیار شرم‌آور است. سالمندان با تجربه‌های گران‌بهای‌شان از زندگی کمک شایانی به اجتماع می‌کنند؛ بنابراین، مشورت و نظرخواهی از سالمندان کاری است بسیار خردمندانه و معقول که هر دو طرف از این بابت بهره‌مند می‌شوند.
4. با آن‌ها غذا بخورید
غذا خوردن با یکدیگر یکی از برترین رسوم اجتماعی میان انسان‌ها به شمار می‌رود. با این کار، هم‌زمان با این‌که بدن‌تان را تغذیه می‌کنید، در کنار دیگران سرگرم می‌شوید و اوقات خوشی را تجربه می‌کنید. چه بخواهید به رستوران مورد علاقه‌تان یا بیرون از شهر به پیک‌نیک بروید، و چه مهمان خانه‌ی عزیزان سالمندتان باشید، حتما سعی کنید طبق یک برنامه‌ی مرتب با آن‌ها غذا بخورید.
5. درباره‌ی میراث، تاریخ، و سنت‌های خانواده با آن‌ها صحبت کنید
قدرت و کشش غیر قابل انکاری در داستان‌های خانوادگی وجود دارد. در حقیقت، در میان گذاشتن تاریخ شفاهی خانوادگی نه فقط می‌تواند اعضای خانواده را به یکدیگر نزدیک کند و روابط میان نسل‌ها را تقویت ببخشد، بلکه می‌تواند اطلاعات مفید و مهمی را درباره‌ی ژنتیک، شخصیت‌ها و بسیاری مسائل دیگر درباره‌ی خانواده به اعضای آن خانواده بیاموزد. بیان تاریخچه‌ی خانوادگی به تقویت تعلق خاطر اعضای خانواده و موفقیت در زندگی هر یک از آن‌ها منجر خواهد شد. در واقع، مطالعات اخیر نشان داده‌اند، کودکانی که اطلاعات بیش‌تری در خصوص تاریخچه‌ی خانوادگی‌شان دارند، انعطاف پذیری هیجانی بهتری از خود نشان می‌دهند، و در مقابله با استرس و چالش‌ها به شکل موثرتری عمل می‌کنند، زیرا بهتر از دیگران می‌دانند که از کجا آمده‌اند و چه کسی هستند.
نتایج نظرسنجی
یک نظرسنجی که توسط موسسه‌ی نظرسنجی هریس و به سفارش موسسه‌ی محلی برای مادر به عمل آمد، نشان داد بزرگسالان آمریکایی می‌خواهند موضوعات زیر را درباره‌ی اعضای خانواده‌شان، به خصوص مادران‌شان، بدانند:
الف. نکات برجسته‌ی شغلی (نظیر دستاوردهای قابل توجه شغلی، شغل مورد علاقه و غیره)
ب. تاریخچه‌ی خانوادگی (نظیر ژنتیک، خاستگاه خانواده و غیره)
پ. نصیحت‌هایی در خصوص زندگی (نظیر دیدگاه بزرگ‌ترها در خصوص افزایش سن، پند و اندرزهای حکیمانه برای فرزندان و نوه‌ها و غیره)
ت. سوابق پزشکی خانوادگی (نظیر مشکلات شایع برای سلامتی اعضای خانواده، سابقه‌ی تشخیص بیماری‌های مهلک در خانواده و غیره)
ث. تاریخچه‌ی شخصی (نظیر خاطرات کودکی، خاطرات عاشقانه و غیره)
میراث خانوادگی، درست مثل یک پازل، دارای تکه‌های فراوانی است که همه با هم، یک شاهکار را تشکیل می‌دهند؛ شاهکاری که هر یک از افراد خانواده و سفر زندگی آن‌ها بخشی از آن به شمار می‌روند. اختصاص زمانی برای ملاقات عزیزان سالمند، مثلا در طول تعطیلات، نه تنها باعث اتصال مجدد اعضای خانواده با یکدیگر می‌شود، بلکه هم‌چنین تمام قطعات پازل موروثی را گرد هم جمع می‌کند؛ به این ترتیب، اطلاعات مهم خانوادگی به نسل‌های بعدی منتقل می‌شوند. گذشته از این‌ها، چنان‌چه اطلاعات و تاریخچه‌ی خانوادگی در جایی مکتوب نشوند، بعد از گذشت سه نسل به طور کلی فراموش خواهند شد.
6. با آن‌ها تماس بگیرید
اگر آن‌قدر از محل زندگی عزیز سالمندتان دور هستید که نمی‌توانید مرتبا به وی سر بزنید، قطعا می‌توانید گوشی تلفن را بردارید و با آن‌ها تماس بگیرید. در زندگی پر مشغله‌مان، اگر زمانی را در طول روز به جویا شدن احوالات عزیزان سالمندمان اختصاص ندهیم، ممکن است به راحتی ارزش و بزرگی آن‌ها و هم‌چنین، مشکلاتی را که ممکن است در آینده گریبان‌گیرشان شوند، فراموش می‌کنیم. تماس تلفنی یکی از روش‌های شخصی موثری است که با استفاده از آن می‌توانید به عزیزان‌تان نشان دهید به فکرشان هستید.
7. به آن‌ها بگویید چه‌قدر برای‌تان محترم‌اند، و چه‌قدر سپاسگزارشان هستید
حتی اگر از طریق رفتار و کردارتان به آن‌ها نشان می‌دهید چه‌قدر برای‌تان محترم هستند، به زبان آوردن این‌که چه‌قدر برای‌تان محترم‌اند، و چه‌قدر سپاسگزارشان هستید، بسیار مهم است. ادای احترام و هیجان بخشیدن به زندگی دیگران، به خصوص سالمندان ایرانی، پیام بسیار مثبتی به همراه دارد. اگر سالمندی در خانواده‌تان زندگی می‌کند که تاثیر مثبتی بر شما دارد، حتما این تاثیر مثبت را با وی تقسیم کنید؛ حتی با رویاندن گل لبخندی بر صورت‌شان.
8. به مراکز زندگی سالمندان سر بزنید
جهان با چنان سرعتی در حرکت است که گاهی اوقات آدم‌ها مسائل واقعا مهم را فراموش می‌کنند. گاهی اوقات سالمندان فراموش می‌شوند، ولی باید بدانیم آن‌ها هم‌چنان فعال و زنده‌اند. با سر زدن به مراکز زندگی سالمندان، به آن‌ها نشان می‌دهید به فکرشان هستید و برای‌تان مهم هستند. به آن‌ها شور و نشاط هدیه می‌دهید و از طریق تعامل اجتماعی به درد و دل‌هاشان گوش می‌دهید. سر زدن به مراکز زندگی سالمندان، چه یکی از عزیزان‌تان در آن‌جا زندگی کند و چه آدم‌های غریبه، بهترین روشی است که از طریق آن وارد جامعه‌ی سالمندان می‌شوید و به آن‌ها نشان می‌دهید، برای‌تان اهمیت دارند.
9. برای خدمت در مراکز نگهداری از سالمندان داوطلب شوید
وقتی کار خیری انجام می‌دهیم، حال‌مان بهتر می‌شود. پیش‌قدم شدن برای کار خیر یکی از اعمالی است که باید به یک عادت تبدیل شوند. لحظاتی بی‌نهایت تاثیرگذار در زندگی‌مان وجود دارند که تلاش برای رسیدن به آن لحظات بسیار ارزشمند خواهد بود، و غالبا یکی از این لحظات زمانی است که برای خدمت به سالمندان و برآوردن نیازهاشان داوطلب می‌شویم. کوچک‌ترین کمک و خدمت در آسایشگاه‌ها یا مراکز زندگی سالمندان ارزشی جاودانه دارد. روزهای تعطیل بهترین فرصت برای داوطلب شدن به ارائه‌ی خدمت در مراکز زندگی سالمندان است، زیرا در این مواقع غالبا برای برگزاری جشنواره‌ها و گردهمایی‌ها فرصت مناسبی برای کمک و فعالیت داوطلبانه وجود خواهد داشت.