چاپ

آریا بانو - در نمایشگاه پلاک 40 آثار متنوعی از هنرمندان به نمایش درآمده است که به موضوع انقلاب اسلامی و دفاع مقدس پرداخته‌اند.

سرویس تجسمی هنرآنلاین: بخش پلاک 40 یازدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با محوریت نمایش هنرهای تجسمی انقلاب در ‌فرهنگسرای نیاوران برپاست. در این نمایشگاه آثار برجسته حوزه انقلاب که از موزه‌ها و ‌نهاد‌های متولی گردآوری شده است به نمایش درآمده و فرصتی را برای مخاطبان فراهم می‌کند تا دوره‌ای از هنر تجسمی ایران را مورد بررسی قرار دهند.
هنر انقلابی زاییده شرایط اجتماعی خاصی است که اقشار مختلف مردم جامعه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و هنرمندان نیز در پاسخ به آنچه از جامعه دریافت می‌کنند، آثاری را همسو با این جریانات خلق می‌کنند. در اغلب موارد خلق این آثار کاملا خودجوش بوده و هنرمند به عنوان زبان گویای جامعه، آرمان‌ها و اهداف مردم را در اثر خود بازنمایی می‌کند. آنچه از حدود 40 سال پیش در آثار هنرمندان ایرانی شکل گرفت همسو با شعارهای جامعه، روزهای بحرانی انقلاب اسلامی را به تصویر کشید و در پی آن با رسیدن به جنگ تحمیلی، با مفاهیم حماسه، فداکاری و مقاومت گره خورد.
اغلب آثاری که در نمایشگاه پلاک 40 دیده می‌شوند کارهایی هستند که دیده نشده‌ و یا فقط به شکل پوستر در معرض دید عموم قرار گرفته‌اند. بر همین اساس نمایش آنها در کنار یکدیگر فرصتی برای پژوهش در هنر انقلابی ایران را فراهم می‌کند. از سوی دیگر گذشت چند دهه از خلق این آثار می‌تواند امکان بررسی روند فعالیت هنرمندان و تغییرات موضوعی و تکنیکی به وجود آمده در آثار آنها را فراهم کند.
در این مجموعه با آثار متنوعی در زمینه نقاشی، مجسمه، عکس و نگارگری مواجه هستیم و هنرمندان با رویکردهای مختلف آثاری را خلق کرده‌اند که گاه واکنش به یک رویداد خاص است و گاه مفهومی را بازتاب می‌دهد. اگر چه در این نمایشگاه سال خلق آثار در کنار آنها نوشته نشده است، اما مضامین موجود در آثار و شیوه کار هنرمندان می‌تواند تا حدودی زمان خلق اثر را برای مخاطب آشکار کند.

عبدالحمید قدیریان در تابلوی نقاشی خود شهید بهشتی و جمعی از یارانش را به تصویر کشیده است و فضای آبی و آرام این تابلو، همراه با افرادی که بر فراز زمینی خشک حضور دارند، واقعه 7 تیر و انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی را یادآوری می‌کند. در تابلوی احمدرضا دالوند با نمادهایی مواجه هستیم که مرتبط با روزهای جنگ ایران و عراق است. در نقاشی احمد طالبی، رزمنده‌ای را می‌بینیم که بال‌های روییده بر پشت او خبر از شهادتش می‌دهد. مرتضی ملکی پسر نوجوانی را نقاشی کرده که شهر او در آتش جنگ می‌سوزد و او تنها و بی‌پناه مانده است. در تابلوی ادهم ضرغام تنها نشانی که از یک شهید دیده می‌شود پای سرخی است که بر زمین جا مانده است.

ایرج اسکندری پرتره‌ای از شهید بهشتی را به تصویر کشیده است و کاظم چلیپا خانه‌ای نمایش داده که در آن رو به شهادت باز شده است. احمد وکیلی در همان فضای اسطوره‌ای آشنای خود رزمنده‌ای چفیه بسته را به تصویر کشیده است. علی ذاکری فضایی مانند کلاس یک دانشگاه را نمایش داده است که استاد آن در میان ابرها فرو رفته و آسمانی شده است.
هانیبال الخاص در تابلوی رنگارنگ و زنده خود، زن و مردی را نمایش داده است که پرنده سفیدی را آزاد می‌کنند و شعری که پایین تابلو نوشته شده نویدبخش روزهای صلح و آزادی است.

مرتضی کاتوزیان نوجوان محصلی را نمایش داده که مورد اصابت گلوله قرار گرفته و کتاب‌های درسی او خونی شده است. در تابلوی جواد حمیدی نیز زندگی عادی مردم روستا در کنار تانک‌های جنگی قرار گرفته است. کیخسرو خروش تصویری از شهید رجایی را در محل کارش نقاشی کرده که نگاه متفکر او به دور دست خیره شده است. رضوان صادق‌زاده نیز چهره پر آرامش دو شهید را با دو شقایق سرخ معادل کرده است. عبدالمجید حسینی‌راد به شکل غیر مستقیم به موضوع ایثار پرداخته و درختی نمادین را به تصویر کشیده که برگ‌های آن به اطراف پراکنده می‌شود. بهنام کامرانی هم درخت تنومند و استواری را تصویر کرده است که مورد هجوم سنگ و آتش قرار دارد.

نگارگران هم موضوعات دفاع و فداکاری را در آثار خود به نمایش گذاشته‌اند. پرویز حاصلی در اثر خود دریایی مواج با اژدهایان خشمگین را نمایش داده است که بر فراز آن قایقی از اقشار مختلف مردم ایران در حال عبور است. محمدباقر آقامیری هم صحنه نبرد را با حضور انسان و دیو و فرشته به نمایش کشیده است. اردشیر مجرد تاکستانی صحنه‌های گوناگونی از نبرد خیر و شر در طول تاریخ را در کنار هم آورده است و دیو و فرشته، آدم‌های مصلوب، سپاهیان پیامبر اسلام و... همگی در یک قاب دیده می‌شوند.

مجسمه سه بخشی محمدحسین عماد از مکعب‌های چوبی ساخته شده است که مفتول‌های فلزی مانند میله‌های زندان، تیغه خنجر یا دریچه سلول زندان، در آن قرار گرفته‌اند. کامبیز هورسان در مجسمه خود پیکره انسانی را در میان دایره‌ای قرار داده که مفتول‌های کوتاه و بلند قصد تنگ کردن عرصه بر او را دارند. اثر حجمی زهره سمندوک نیز آسمانی شدن انسان‌هایی را نشان می‌دهد که قد بلند آنها از میان ابرها عبور کرده است. حسین عصمتی مجسمه‌ای از یک مرد جوان را ساخته است که با دوربین و نقشه در حال عملیات شناسایی است. در اثر طاهر شیخ الحکمایی نیم تنه‌ای دیده می‌شود که بدن آن با شیارهایی سوراخ شده است اما حرکت سر او چرخشی به آسمان دارد.

عکس‌های سیاه و سفیدی که در این مجموعه دیده می‌شود راویان مستند روزهای انقلاب هستند. در عکس قربان خلیلی یک نظامی را می‌بینیم که به سمت مردی تنها در تظاهرات خیابانی اسلحه گرفته و آتش گشوده است. مهدی رضوان، حسین پرتوی و محمد صیاد صحنه‌ای از تظاهرات خیابانی را تصویر کرده‌اند که فردی مورد اصابت گلوله قرار گرفته و عده‌ای از مردم در حال نجات او هستند. اما مشهورترین عکسی که در این مجموعه دیده می‌شود تصویری از حسین پرتوی است که بیعت همافران نیروی هوایی ارتش با امام خمینی (ره) را به تصویر کشیده است.

آثار تصویرسازی هم در این مجموعه جایگاه خود را دارند. علی هاشمی شهرکی در میان فضایی شلوغ، انسانی بالدار را به تصویر کشیده است که از میان خارها و قیدهای زمینی در حال عبور است. در اثر مهکامه شعبانی آدم‌هایی را می‌بینیم که مورد هجوم موجوداتی غیر‌انسانی قرار گرفته‌اند اما با خوشحالی به سمت نوایی که از آسمان به گوش می‌رسد حرکت می‌کنند. محمدعلی بنی‌اسدی هم در تابلوی خود دو صحنه متفاوت را به تصویر کشیده است. در بخش پایینی، خانواده‌ای فقیر و بیمار دیده می‌شوند و در بخش بالایی کودکی از آن جمع را می‌بینیم که بر روی خورشید بوسه می‌زند.