بزرگنمايي:

بانو نیوز:21 تیرماه روز حجاب و عفاف است .شورای فرهنگ عمومی کشور، این روز را به عنوان روز عفاف و حجاب نام‌گذاری کرده است زیرا در 21 تیرماه سال 1314 مردم مشهد در اعتراض به اقدام حکومت رضا خان در مورد ممنوعیت حجاب در مسجد گوهرشاد تجمع کردند كه با حضور قوای نظامی ،در این تحصن بیش از 1600 نفر کشته و زخمی شدند. پاسداشت این روز در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیت بسزایی برخوردار است زیرا بنیان این نظام بر پایه محقق كردن دستورات اسلام و ایجاد جامعه ای سالم و خانواده محور است كه تربیت نسلی متخلق به اخلاق دینی و حافظ حرمت ها را مد نظر دارد. اما وضعیت حجاب و عفاف در كشور ما چگونه است؟ آیا نظام تربیتی وحوزه های فرهنگی توانسته اند در حد قابل قبولی اهداف را محقق سازند و با نسل جوان تعامل خوبی برقرار كنند؟ حد شرعی حجاب چیست؟ و راهكار موثر برای ترویج حجاب و عفاف كدام است ؟این سوالات را با دكتر بی بی زینب حسینی دكترای علوم قران و حدیث و پژوهشگر و استاد یار دانشگاه یاسوج مطرح كردیم . وی معتقد است كه حجاب مقدمه پاکی و معنویت برای زنان است، بنابراین در نماز نیز لازم است که زنان حجاب داشته باشند.به گفته ی دكتر حسینی ،حجاب در ساختار نظام احکامی که اسلام برای تعالی خانواده و جامعه در نظر گرفته است نیز دارای اهمیت است. وی یادآور شد كه در قران كریم آیات مختلفی به صورت صریح بر وجوب حجاب بانوان اشاره دارد.استادیار دانشگاه یاسوج در پاسخ به سوالی در مورد حق آزادی در پوشش و مسئله حجاب در اسلام اظهار داشت :حق آزادی در پوشش، انتخاب شریک جنسی، ... از حقوق مسلم هر انسانی است ولی اگر استیفای این حقوق منجر به از بین رفتن نسل شود، باید محدودیت هایی برای آن اعمال شود.محقق علوم قران و حدیث تصریح كرد:رعایت حجاب، شاید به نظر رسد كه تأثیر مهمی در جامعه نداشته باشد، ولی حکم شرعی است و بی تردید ، موجب زیستن در محیطی سالم تر و بهتر خواهد بود. وی گفت: برداشت سطحی از موضوع حجاب و عفاف می تواند، سبب بروز مشکل رویگردانی نسل جوان از حجاب شود ولی تأثیر هنر در این زمینه غیر قابل انکار است. این گفت وگو فرا رویتان قرار دارد.

لطفا در ابتدا پیرامون دلایل وجوب حجاب اسلامی توضیح دهید؟

 
در آیین اسلام، احکام شرعی با نص آیات قرآن کریم و روایات صحیحه و قابل اطمینان از معصومین (ع) و سیره اهل مسلمانان قابل اثبات است .در این زمینه(حکم حجاب بانوان) نیز تمامی دلایل اثبت کننده حکم وجود دارد.
آیات مختلفی به صورت صریح بر وجوب حجاب بانوان اشاره دارد،مانند:"وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‏ جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ ...(نور:31) ؛ َ إِذا سَأَلْتُمُوهُنَّ مَتاعاً فَسْئَلُوهُنَّ مِنْ وَراءِ حِجابٍ ذلِكُمْ أَطْهَرُ لِقُلُوبِكُمْ وَ قُلُوبِهِن‏ (احزاب : 53)؛ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِكَ وَ بَناتِكَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ (احزاب:59) و برخی به صورت غیر صریح مانند؛« یا نِساءَ النَّبِیِّ لَسْتُنَّ كَأَحَدٍ مِنَ النِّساءِ إِنِ اتَّقَیْتُنَّ فَلا تَخْضَعْنَ بِالْقَوْلِ فَیَطْمَعَ الَّذی فی‏ قَلْبِهِ مَرَضٌ وَ قُلْنَ قَوْلاً مَعْرُوفا» (احزاب :32) اصل این حکم را اثبات می کند.
در روایات متعددی حدود حجاب به صورت دقیق معین شده که در برابر نامحرم، به جز وجه و کفین (با اندکی اختلاف نظر) بقیه بدن بایدپوشیده شود.
در روایات آمده است؛ «راوى به امام گفت :كدام قسمت از بدن جایز است مرد نامحرم ببیند ؟فرمود:«الْوَجْهُ وَ الْكَفَّانِ وَ الْقَدَمَانِ».(کافی، ج6، ص 521) و سیره مسلمانان در حجاز، عراق، ایران پس از اسلام و سایر بلاد اسلامی نیز پوشاندن همین قسمت ها بوده است .
بنابراین این حکم به لحاظ شرعی ثابت و از جانب زنان مسلمانان لازم الاتباع است.

چرا حجاب اسلامی نشانه ی عفت و حیاست ؟

 
ابتدا لازم است، مفهوم "حجاب "و "عفت" تبیین شود.
"حجاب "در لغت به معنای مانع و "عفت "به معنای دوری از امور ناپسند و زشت است . پرسش شما شاید کاملا صحیح نباشد، چون حجاب همواره نشانه عفت نیست !گاه می تواند چنین نباشد ،به این معنا که یک فرد محجبه دارای حیا و عفت نباشد و یا فردی بی حجاب نیز دارای حیا و عفت باشد.
شاید بهتر است پرسیده شود، چگونه ممکن است، حجاب منجر به عفت و حیاءگردد؟
و در پاسخ به این پرسش باید گفت:همان طور که انسان موجودی دارای جنبه های فردی و اجتماعی است، پوشش برای زن مسلمان به عنوان وصف و یا ویژگی ،می تواند دارای آثار فردی و اجتماعی باشد.
عفت و حیاء هم در امور فردی و هم در امور اجتماعی قابل ملاحظه است .
تقوا و اجتناب از معاصی، شهوترانی، ... همه ابعادی از عفت و حیاء است و از دیدگاه اسلام در این باره دارای نقش مهمی است.
عفت و پاکدامنی از منظر قرآن کریم شرط دریافت حقایق عالی و علم و معرفت واقعی و نورانیت است و این موهبت در نهاد خانواده و جامعه زمانی قابل دسترسی است که که در آن خانواده و جامعه عفت و پاکدامنی نهادینه باشد.

حد پوشش زنان در اسلام به طور دقیق چیست؟

 
در این زمینه خوانندگان محترم را توصیه به خواندن سوره مبارکه نور می کنم، سوره مبارکه نور، در ابتدا با بیان، احکام مربوط به حد زن و مرد زنا کار آغاز می شود. «الزَّانِیَةُ وَ الزَّانی‏ فَاجْلِدُوا كُلَّ واحِدٍ مِنْهُما مِائَةَ جَلْدَةٍ وَ لا تَأْخُذْكُمْ بِهِما رَأْفَةٌ فی‏ دینِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ » سپس شرایط رسیدن جامعه به محیط امن و همراه با عفت را بیان می کند، که اجتناب از چشم چرانی، حد حجاب، ... است.
قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ یَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى‏ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبیرٌ بِما یَصْنَعُون‏ وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلى‏ جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبائِهِنَّ ...(نور:31) و چون در این باره نقش زنان دارای اهمیت بیشتری است، احکام مربوط به زنان با تفصیل و یا تقدم بیان می شود.
در ادامه موضوع نور بودن خداوند و معرفت او را بیان می کند، اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ كَمِشْكاةٍ فیها مِصْباحٌ الْمِصْباحُ فی‏ زُجاجَةٍ و در ادامه می گوید :در خانه هایی این معرفت به دست می آید که خداوند شبانه روز عبادت شود؛ « فی‏ بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَ یُذْكَرَ فیهَا اسْمُهُ یُسَبِّحُ لَهُ فیها بِالْغُدُوِّ وَ الْآصال‏» .
بنابراین ،موضوع پاکدامنی و عفت در این سوره از ابعاد مختلفی بررسی می شود، مانند :حکم حرمت زنا، وجوب حجاب، لزوم رعایت حدود در روابط خانوادگی، وجوب استیذان اطفال و دیگران پیش از ورود به محدوده شخصی زن و شوهر و .....
از نظر اسلام چنانچه عفت و پاکدامنی در اعضای خانواده و بویژه زنان وجود داشته باشد، امکان حصول نور معرفت و معنویت و نیز یاد خداوند وجود دارد و این مسئله عملا در مشاهدات ما نیز قابل لمس است.

آیا حجاب یك مسئله ی فردی و اعتقادی است یا یك مسئله ی اجتماعی؟

 
حجاب مقدمه پاکی و معنویت برای زنان است، بنابراین در نماز نیز لازم است که زنان حجاب داشته باشند.
در حالی که خداوند جنسیت ندارد ولی حجاب سبب تمرکز زنان و انصراف ایشان از جنبه های جنسی خودشان است .
بنابراین رعایت تقریبی همان حدود حجاب در نماز نیز لازم است.
ولی حجاب در ساختار نظام احکامی که اسلام برای تعالی خانواده و جامعه در نظر گرفته است نیز دارای اهمیت است .
هرکس به مجموعه دستورات قرآن کریم در موضوعات مختلف اقتصادی، سیاسی، اخلاقی و ... می نگرد، در می یابد كه قرآن کریم دارای یک سیستم است که احکام مختلف آن در واقع هرکدام بخشی از این سیستم هستند و برای رسیدن به اهداف معین و مشخصی طراحی شده اند.
بنابراین اگر کسی در نظر دارد كه فهم صحیحی از شریعت اسلام داشته باشد، لازم است، مجموعه این احکام را در ارتباط با اهداف معین آن در نظر بگیرد.
این اهداف مهم، مانند :حفظ جان، مال و آبروی مسلمانان، ... (که در فقه اسلامی از آن تعبیر به "مصالح مرسله"
می شود) برای حصول ،نیازمند یک سیستم هستند.
حکم حجاب، در بعد اجتماعی در واقع برای حفظ و تربیت نسل سالم در محیطی امن و اخلاقی تشریع شده است و استیفای حقوق کودکان، یکی از مهمترین اهداف اسلام است که ممکن است، به خاطر آن برخی از حقوق دیگر مانند: منفعت شخصی زنان و مردان، آزادی، ... محدود گردد.

حق آزادی در پوشش و مسئله حجاب در اسلام چگونه قابل جمع است؟

 
حق آزادی در پوشش، انتخاب شریک جنسی، ... از حقوق مسلم هر انسانی است ولی اگر استیفای این حقوق منجر به از بین رفتن نسل شود، باید محدودیت هایی
برای آن اعمال شود.
"حجاب" از محدودیت هایی است که مردان را از سویی به سمت تشکیل خانواده سوق می دهد و از سویی از ویرانی بنیان خانواده جلوگیری می‌کند تا کودکان بتوانند تحت نظارت مستقیم پدر و مادر متولد شوند و در محیطی سالم ارزش های اخلاقی و انسانی را دریابند.
بنابراین خداوند وجوب حجاب را از زنانی که امید به نکاح ایشان نیست، برداشت است اگرچه كه آنها را دعوت به رعایت عفت کرده است.

پیامدهای بی حجابی برای یك جامعه چیست؟

 
پیامدهای بی حجابی با این توضیحات کاملا قابل پیش بینی است .
پیامدهای بی حجابی در بعد فردی عدم امکان تعالی معنوی فرد و در بعد اجتماعی خطر نابودی نسل خواهد بود که تبعات بسیار مهم و غیر قابل جبرانی به همراه دارد.

ارزیابی شما از وضعیت حجاب در جامعه چیست؟

 
ایران کشوری با سابقه تمدنی بسیار کهن است و اتفاقا حجاب در ایران موضوعی تاریخی است، بنابراین حساسیت زنان به حجاب در ایران تنها منشأ دینی ندارد.
متاسفانه حکومت های استکباری و شیطانی
برنامه های گسترده ای برای نابودی نسل بشر و اضمحلال خانواده در جهان دارند .مانند :ترویج خودکشی،
سیاست های کنترل جمعیت، ترویج روابط نامشروع،زنا و لواط و .
حرکت جهانی به سمت برهنگی و ترویج آن وجود دارد .ایران نیز از جامعه جهانی جدا نیست، ولی به دلیل مکانیزم های دفاعی ،خیلی کندتر حرکت می کند .اما، بالاخره در ایران نیز این مسئله بروز کرده است، که البته شاید بتوان با تحکیم مبانی اعتقادی و اخلاقی و قرآنی مردم، آن را تا حدودی کنترل کرد.
البته ،همواره برخی از عوامل مانند :نیاز به جلب توجه، کمبود عاطفی و ... نیز در زنان ممکن است منجر به بروز بدحجابی شود، ولی این عوامل به نظر بنده در مقابل عامل خارجی رسانه ای و سیاست های جهانی در این زمینه بسیار ضعیف تر است.
به نظر من وضعیت حجاب در ایران نسبت به کشورهای دیگر بسیار بهتر و مناسب تر است ولی نسبت به سابقه کهن تمدنی اش، شأن بالاتری دارد.

راهكار پیشنهادی شما برای بهبود وضعیت حجاب چیست ؟

 
بی تردید می بایست وضعیت پوشش ،ارتقاء یابد تا در شأن زن مسلمان و ایرانی باشد.
به نظر می رسد، بهترین راه کار، در این زمینه ارتباط با اقشار تأثیر گذار جامعه است.
با آگاه كردن مردم از ضرورت حجاب و تبعات جبران ناپذیر بی حجابی بر نهاد خانواده و جامعه در دراز مدت می تواند تأثیر خوب و چشمگیری در این زمینه داشت .
ارتباط بهتر جامعه زنان بازیگر، ورزشکاران، نقاشان، آهنگ سازان،.. و به صورت کلی جامعه هنرمندان، با اسلام شناسان، می تواند در این زمینه تأثیر گذار باشد.
برداشت سطحی از موضوع حجاب و عفاف می تواند، سبب بروز مشکل رویگردانی نسل جوان از حجاب شود ولی تأثیر هنر در این زمینه غیر قابل انکار است.
بهتر است ،آسیب های اجتماعی بدحجابی در محیط های دانشگاهی ،میز گردها، جلسات پرسش و پاسخ و همایش های مرتبط با جامعه جهانی و مناظره با اندیشمندان مورد بررسی قرار گیرد.

در این مبحث اگر مطلبی باقی مانده بفرمایید؟

 
مطلب خاصی ندارم، جز این که به جامعه بانوان ایران عرض نمایم، اولین قشری که از بی حجابی آسیب می بیند، خود زنان و فرزندان آنها هستند.
این مسئله ،مانند آلودگی محیط زیست است ، زباله ریختن فردی در خیابان ، نمی تواند موجب تعمیم ان شود و بقیه هم این كار را بكنند.ممکن است،
ممكن است برخی برای بدست آوردن فرصتی برای ازدواج، چنین کاری بکنند، ولی این راه کار مناسبی نیست!
این رفتار، در طول زمان سبب می شود كه زندگی برای همه سخت تر شود و زنان در طول زندگی خود تنهایی بیشتری را متحمل شوند.
چنانچه در غرب، زنان معمولا مجبور هستند كه چند بار ازدواج کنند . این مسئله آثار زیان باری جسمی و روحی برای زنان به دنبال می آورد و زنان در کهنسالی مجبور به استفاده از حمایت های اجتماعی از جمله خانه های سالمندان هستند.بنابراین رعایت حجاب، شاید به نظر رسد كه تأثیر مهمی در جامعه نداشته باشد، ولی حکم شرعی است و بی تردید ، موجب زیستن در محیطی سالم تر و بهتر خواهد بود.
متشكرم.

گفتگو از خانم ریکا حسامی

منبع: صفحه بانو

روزنامه رسالت