بزرگنمايي:

آریا بانو - سریال‌های ادامه‌دار سیما؛ باشگاه چند فصلی‌های تلویزیون 15
٠
٠
خراسان / ایده ساختن سریال‌های پرطرفدار تلویزیونی به صورت چند فصلی اصلاً ایده جدیدی نیست، هزاران بار در دنیا اتفاق افتاده و در تلویزیون خودمان هم چندین مورد داشته‌ایم سریال‌هایی که به فصل دوم رسیده‌اند. از سال‌های دهه هفتاد تا امروز، برخی سریال‌ها هم وعده دو فصلی شدن دادند و مخاطب‌شان را در تب‌وتاب نگه داشتند، اما خبری از سری دوم نشد. از سری‌های دوم، بعضی به اندازه اولی موفق بودند و بعضی هم نتوانستند بار گران جذابیت سری اول را به دوش بکشند و از رده خارج شدند. نکته مهم، همین ویژگی جذابیت است. مخاطب می‌طلبد که سریال پرکشش، ادامه پیدا کند و اگر کارگردان و عوامل آماده باشند، این اتفاق می‌افتد و می‌تواند ماندگار شود. به بهانه پخش فصل سوم «ستایش»، پرونده‌ای تدارک دیدیم درباره سریال‌های چندفصلی تلویزیون که نزدیک به سه دهه، روی آنتن رفته‌اند.
«مزد ترس»شان را گرفتند

اولین سریال دو فصلی تلویزیون، مجموعه «مزد ترس» بود. «مزد ترس» در سال 71 به کارگردانی حمید تمجیدی و با بازی خوب عبدالرضا اکبری، جزو اولین سریال‌های تلویزیونی ژانر جنایی - خانوادگی بود که هر شب مخاطبان تلویزیون را پای شبکه 2 می‌نشاند. داستان جذابی که به فصل دوم رسید، سال 74 سری جدید سریال با عنوان «بازی با مرگ» در ادامه سری اول پخش شد. در قسمت دوم مخاطب با شگفتی متوجه شد که دختر سروان ناصر محمدی زنده است و این موضوع توانست مخاطب منتظر و علاقه‌مند به مجموعه را اقناع کند.
«زیر آسمان شهر» می‌مانیم

«زیر آسمان شهر» کمدی بود که با یک گروه موفق و ایده‌های جدید طنز در سال 80 از شبکه 3 پخش شد. در سری دوم سریال، شخصیت‌های جدید ادامه پیدا کرد و مجید صالحی جای یوسف تیموری را در نقش «فولاد» گرفت. یک سال بعد، سری سوم سریال با حضور تیم کاملاً جدیدی به روی آنتن رفت اما نسبت به سری‌های پیشین ضعیف‌تر بود. مهران غفوریان مدت‌هاست درصدد ساخت سری چهارم این مجموعه است، ولی گفته می‌شود ممکن است به علت بیماری ملکه رنجبر و برخی دلایل دیگر برای همیشه منتفی شود.
«خوش رکاب» و «خوش غیرت»

«خوش رکاب» سریال ویژه‌ای در ژانر دفاع مقدس بود که سال 82 از شبکه یک پخش شد و نگاه جدیدش به جنگ و ماجرای دلبستگی شخصیت اصلی سریال با بازی خوب محمد کاسبی به کامیون مورد علاقه‌اش و حضور در خط مقدم جبهه، باعث همراه شدن مخاطب تلویزیون با این سریال بود. ادامه این سریال به اسم «خوش غیرت» در سال 84 پخش شد؛ ادامه همان طنازی‌های مجید صالحی در کنار محمد کاسبی پس از تحولش بود و مخاطب را راضی نگه داشت. راحت و صمیمی بودن شخصیت‌های سریال در هر دو قسمت، یکی از عوامل محبوبیت این سریال بود.
«هوش سیاه» با شخصیت خاکستری

«هوش سیاه» با موضوع جرایم رایانه‌ای در سال 91 از شبکه 3 تلویزیون پخش شد و به ‌رغم مخالفت منتقدان، بین مخاطبان مورد توجه قرار گرفت، به طوری که در نظرسنجی صداوسیما 98 درصد بینندگان سریال، از آن ابراز رضایت کردند. سری دوم بعد از دو سال پخش شد، این بار به دلیل قوت بیشتر منتقدان کمتری داشت و درباره فرار از زندان شخصی بود که در سری اول توسط پلیس فتا دستگیر شده بود. کارشناسی دقیق موضوعات تخصصی مربوط به حوزه فناوری اطلاعات و ایده‌های خلاقانه در داستان فیلم، باعث جذب مخاطب حداکثری هر دو سری این سریال بود.
«دودکش»ها

«دودکش» به کارگردانی محمدحسین لطیفی در ماه رمضان 92 از شبکه یک پخش می‌شد. سری دوم این مجموعه هم در سال 1395 به نام «پادری» ساخته شد. ماجرای اصلی، داستان یک قالی شویی بود که اتفاقات جذاب زیادی در آن جا رخ می‌داد. هومن برق‌نورد و بهنام تشکر نقش‌های اصلی داستان بودند که بعد از کارهای موفق «ساختمان پزشکان» و «دزد و پلیس» باز هم با همکاری هم سریالی بامزه را روایت کردند. در داستان «پادری» نقش‌های جدیدی اضافه شدند و داستان جدیدی برای «نصرت» (بهنام تشکر) اتفاق افتاد، اما چندان مورد توجه قرار نگرفت.
مرد چند هزارچهره

«مرد هزار چهره» مجموعه‌ای کمدی بود که نوروز 87 از شبکه 3 پخش شد. مهران مدیری که کارگردان و بازیگر اصلی آن بود، این کار را با نویسندگی پیمان قاسم‌خانی انجام داد. «مرد دوهزارچهره» نوروز 88 پخش شد که این بار امیرمهدی ژوله و مهراب قاسم‌خانی و خشایار الوند نویسندگانش بودند؛ دو سریال با ایده موقعیت‌های اشتباهی مختلفی که برای «مسعود شصتچی» همراه بود. موقعیت‌هایی که گاهی شگفت‌انگیز و در همه موارد جذاب بودند. این سریال مثل همه کارهای مهران مدیری، در هر دو قسمت مخاطب پرطرفداری داشت.
«در حاشیه»ها

سریال «در حاشیه» سریال طنزی در نقد فضای پزشکی بود و بعد از حواشی زیاد، سال 94 از شبکه 3 پخش شد. همکاری مدیری با امیرمهدی ژوله و مرحوم خشایار الوند و بازیگر همیشگی‌اش سیامک انصاری و موضوع خاص و پرحاشیه دنیای پزشکی برای مخاطب تلویزیون بسیار جذاب بود. «در حاشیه 2» پایان سال 94 پخش شد و این بار خود مهران مدیری نقشی نداشت و بازیگران سری اول در حال سپری کردن دوران زندان‌شان بودند که ماجراهای جدیدی را به وجود آوردند. سری دوم جذابیت‌های سری اول را نداشت و در نهایت، حاشیه‌ها آن را به تعطیلی کشاند.
«روزهای بی‌قراری» بی‌قرار ماند

هنوز یک سال از پایان سری دوم سریال «روزهای بی‌قراری» نمی‌گذرد، سریالی که در سری دوم هیچ چیز به جز یک بازیگر را از فصل قبل برای مخاطبی که سری قبل را دوست داشت، به همراه نداشت. داستان سری اول، کشش مناسبی داشت و مخاطب را با خودش همراه کرد، اما در سری دوم با وجود داشتن بازیگرانی مثل حمیدرضا آذرنگ و افسانه بایگان نتوانست موفق باشد. داستان تکراری و بدون کششی که هیچ جذابیتی برای مخاطب ایجاد نکرد. در سری دوم از بازیگران بومی شهرهای مشهد و تبریز هم استفاده شده بود.
«دیواربه‌دیوار» طنز

سریال «دیواربه‌دیوار» با تم تکراری همسایه‌هایی که دور هم جمع می‌شوند ولی با داستان‌های جدید و بازیگران قدرتمند و با حضور پژمان جمشیدی و امیرمهدی ژوله، توانست نوروز 96 خوبی برای تماشاگران تلویزیون بسازد. در سری دوم سریال اما اوضاع فرق داشت و سریال اصلاً نتوانست وجهه قسمت اول را حفظ کند. در سری دوم از بین بازیگران قبلی، فقط ژوله حضور نداشت ولی این داستان‌ها و نحوه پردازش تکراری مخاطب نوروزی را راضی نکرد. البته همزمانی زمان پخش این سریال و کلاه‌قرمزی هم دلیل دیگری بود که به موفقیت چندانی دست نیافت.
«لیسانسه‌ها» رفوزه نشدند

«لیسانسه‌ها» که این روزها در حال تولید فصل سوم است، اولین بار در سال 95 روی آنتن رفت. فصل دوم با ایده‌های خلاقانه و تکنیک‌هایی که سازندگان وارد کار کردند، پرمخاطب‌تر شد و بیش از قبل، مخاطب عمومی تلویزیون را با خود همراه کرد. بازیگران در سری دوم تغییر زیادی نکردند و وارد شدن یک خواننده که فانتزی بامزه‌ای به فضاهای احساسی داستان می‌داد، مهم‌ترین تغییر سریال بود. فضای سرخوشانه سریال و شوخی‌های خوشمزه‌ای که نویسندگان در دو فصل اول نوشته‌اند، انتظار مخاطبان را از «فوق لیسانسه‌ها» بسیار بالا برده است.
«دردسرهای عظیم» و عجیب

«دردسرهای عظیم» با یک سوژه خاص، از زنده شدن یک مرده شروع شد و با وجود حضور خانواده‌ها و داستانی جذاب و اثرگذار در قسمت اول و دوم، توانست جایی در دل مخاطبان باز کند، طوری که هنوز هم مخاطبان منتظر سری بعدی هستند. حضور جواد عزتی و الناز حبیبی به عنوان دو بازیگر جوان و محبوب، یکی از مهم‌ترین دلایل موفقیت این سریال دو فصلی در تلویزیون بوده است. داستان مادربزرگ بدجنسی که نوه‌هایش را از ارث محروم کرده، ازدواج پرماجرای «عظیم» و زندگی پرتلاطم «فرحان» هرکدام به تنهایی بار بزرگی از داستان فیلم را به عهده داشتند.
ماجراهای جواد در «بچه مهندس»

فصل اول سریال «بچه مهندس» به کارگردانی علی غفاری در ماه رمضان سال 97 روی آنتن رفت. این مجموعه از ابتدا در سه فصل طراحی شده بود و بازخوردهای فصل اول که چندان هم مثبت نبود، نقشی در ادامه آن نداشت. در فصل دوم، «جواد» شخصیت اصلی سریال، چند سال بزرگ تر شد و بازیگر کودک آن که به خاطر ملاحت، از عوامل قابل تحمل بودن سریال بود، تغییر کرد. در نتیجه فصل دوم مخاطب کمتری داشت، با این حال همچنان سازندگان در حال ساخت فصل سوم هستند. بازی‌های ضعیف، قصه نه‌چندان پرکشش و گاف‌های فراوان، از ضعف‌های هر دو فصل است.
در انتظار فصل ششم «پایتخت»

«پایتخت» به کارگردانی سیروس مقدم و با طراحی و بازی محسن تنابنده، مجموعه سریالی است که فصل اول آن در نوروز 1390 از شبکه یک پخش شد. این مجموعه، بدون تردید طولانی‌ترین و موفق‌ترین سریال چند فصلی تلویزیون بوده که در فصل پنجم، یاد و خاطره سریال‌های خیابان‌خلوت‌کن اوایل دهه هفتاد را زنده کرد. حضور بازیگران حرفه‌ای، لوکیشن‌های جذاب، موقعیت‌های ساده، شوخی‌های کلامی بامزه، زندگی معمولی و پرداختن به شخصیت‌های بی‌شیله‌پیله در سریال «پایتخت»، باعث شد مخاطب تلویزیون هر سال منتظر سری جدید آن باشد.
و «ستایش»

به رغم جذابیت سریال سری اول «ستایش»، در سری دوم این سریال، شاهد انتقادهای زیاد به گریم و چهره‌پردازی یا بهتر بگوییم چهره‌نپردازی(!) بازیگر اصلی بودیم که البته کل ماجرای سریال را تحت‌ شعاع قرار داد و باعث شد کیفیت پایین قصه از قلم منتقدان دور بماند. حالا این شب‌ها شاهد پخش سری سوم سریال ستایش هستیم، سریالی که با همه انتقادها هنوز مخاطب خودش را دارد. داستان شاید دیگر کشش قبل را نداشته باشد ولی داستان‌های فرعی تازه، می‌تواند امید جدیدی برای جذب مخاطب باشد. با این حال برای قضاوت دقیق‌تر، باید بیشتر صبر کرد.
صدیقه سادات بهشتی