بزرگنمايي:

آریا بانو - سلامانه: کودک خجالتی کودک مضطربی است که باور دارد «من بدهستم، همه بد هستند و این افراد بد، اگر از بدی من آگاه شوند به من آسیب می زنند». خجالت به معنی عدم حرمت نفس همراه با اضطراب است.
این صحنه حتما برای‌تان آشناست کودکی که در احوالپرسی‌های معمول روزانه با دیگران، پشت والدینش پنهان می‌شود و در جواب احوالپرسی آن‌ها ساکت می‌ایستد. این قبیل بچه‌ها را به‌ اصطلاح «خجالتی» می‌گویند، مشکلی که اغلب کودکان و حتی نوجوانان و بزرگسالان ممکن است با آن روبه‌رو باشند.
در اصل این یک ویژگی شخصیتی است که نباید باعث شرمندگی شود چون نیمی از بزرگسالان فکر می کنند خجالتی هستند و بیش از نیمی از آن‌ها هم اذعان می‌کنند که در کودکی خجالتی بوده‌اند. این مشکلی است که با تشویق و حمایت قابل اصلاح است. خبر خوب این‌که کودکان خجالتی می توانند کم‌رویی شان را مدیریت کنند. آن‌ها فقط کمی به حمایت نیاز دارند. پس بهتر است راه‌های کمک به آنها را پیدا کنید.
کودکان خجالتی در برابر حرف دیگران حساس و بیشتر از قضاوت های منفی، به قضاوت های مثبت محتاج هستند برای کاهش این احساس آنان باید به این موارد توجه شود:
- همیشه احساس کودک را تایید کنید. مثلا وقتی ترسیده است، نگویید این که ترس ندارد یا نترس. باید گفت «می دانم می ترسی». در صورت رد احساس کودک، او به این نتیجه می رسد که من هیچی نمی فهمم، هر چه احساس می کنم اشتباه است و شروع به نفی احساس خود و شخصیت خود می کند.
- هرگز او را به صورت مستقیم، جلوی دوستانش یا در مقابل جمع یا حتی جلوی خواهر و برادرش اصلاح نکنید. اگر کلمه ای گفت که اشتباه بود، در جمله ای به طور صحیح از آن کلمه استفاده کنید و اگر کار اشتباهی کرد، در اتاقش به تنهایی درباره کار اشتباهش صحبت کنید.
- وقتی با شما صحبت می کند، کارتان را متوقف کنید و با نگاه کردن به چشمانش و توجه خاص به او، به صحبت هایش گوش دهید.
- از او بخواهید برایتان کتاب بخواند، آواز بخواند یا فیلمی را تعریف کند. شما هم نشان بدهید که مشتاق شنیدن هستید.
- هرگز به او یا کارهایش حتی به کارهای بامزه اش نخندید، به ویژه در حضور دیگران؛ مگر آنکه خودش این انتظار را داشته باشد.
- بعد از 6 سالگی (در صورت امکان با کمک مربی خصوصی) او را در زمینه یک ورزش گروهی مثل فوتبال یا بسکتبال بسازید تا در جمع دیگران، بدرخشد.
- هرگز با فرزندتان درد دل نکنید و بدی دیگران مخصوصا همسر خود را به او نگویید.
- از ظاهر او ایراد نگیرید و او را با کسی مقایسه نکنید.
- اجازه بدهید اشتباهات بی خطر کند و در صورت نیاز بدون منت کمکش کنید. او را به خاطر اشتباهش تنبیه نکنید.
- به او احساس گناه ندهید مثلا نگویید خسته شدم از دستت، پیرم کردی، کاش بمیرم راحت بشوم، به خاطر تو توی این خراب شده مانده ام، تو هم لنگه فلانی هستی و غیره، از کودک به عنوان جاسوس استفاده نکرده و با وی قهر نکنید.
- روزی پنجاه بار به جا و به موقع، به او بگویید «تو خوبی». (متشکرم پسر خوبم، ممنونم دختر خوبم و غیره)
- از خجالتی بودن او در جمع حرفی نزنید. کودکان خجالتی در برابر حرف دیگران حساس و بیشتر از قضاوت های منفی، به قضاوت های مثبت محتاج هستند.
- بعد از هر پیشرفت کوچکی او را تحسین کنید.
** امیر رحمتی، روانپزشک و استاد دانشگاه