بزرگنمايي:

آریا بانو -
چرا کودکان شیطنت می‌کنند؟ از ژنتیک تا تربیت خانوادگی
٣٢٦
٠
ایسنا / یک روانشناس کودک و نوجوان با بیان اینکه شیطنت، بی‌قراری و بیش‌فعالی کودکان چند علیتی است، گفت: بیش‌فعالی یا شیطنت کودکان تا حدودی به سن بستگی دارد، زیرا زمانی که کودکان راه رفتن را می‌آموزند، کنجکاوند و برای ارتباط‌ گیری با افراد مختلف فعالیت زیادی می‌کنند، عموما این رفتار در 2 تا 4 سالگی طبیعی است و قابل کنترل نخواهد بود.
مژگان ناقل با بیان اینکه شیطنت، بی‌قراری و بیش‌فعالی کودکان ناشی از یک دلیل مشخص نیست، افزود: اکثر اختلالات به ویژه اختلالات کودکی چند علیتی هستند و به دلایل مختلفی بستگی دارند که یکی از آنها می‌تواند به ناراحتی‌های روانی و مشکلاتی که مادر در دوران بارداری‌اش آن را تجربه کرده وابسته باشد، البته بیش‌فعالی یا شیطنت تا حدودی وابسته به سن است زیرا زمانی که کودکان راه رفتن را می‌آموزند، کنجکاوند و برای ارتباط‌گیری با افراد مختلف فعالیت زیادی دارند که عموما این موضوع در کودکان 2 تا 4 سال طبیعی است و قابل کنترل نخواهد بود.
او افزود: اما یکی از تصورات اشتباهی که عموما میان جامعه مطرح می‌شود آن است که اگر مادر دوران بارداری آرامی را سپری کرده باشد کودک نیز آرام خواهد بود، این تصور که عموما میان مردم جا افتاده اشتباه است، زیرا مسائل رفتاری کودکان فراتر از آن است که تنها به آرام سپری شدن دوران بارداری مادر وابسته باشد. لازم به ذکر است که ناآرامی مادر در دوران بارداری صرفاً منجر به بیش‌فعالی و یا شیطنت در کودکان نخواهد شد بلکه ممکن است روی اضطراب یا پرخاشگری او اثرگذار باشد.
بنابر اظهارات این روانشناس کودک و نوجوان، برخی از متخصصان نیز بر این باورند که نوع تغذیه مادر در دوران بارداری و تغذیه کودک بعد از تولد در رفتار کودکان موثر است، زیرا شکر، کافئین و غذای غیر طبیعی ممکن است موجب فعالیت بیش از حد شود. نمی‌توان این فرضیه را رد کرد اما تغذیه به صورت مقطعی یعنی در بازه مدت زمانی کوتاه یک الی دو روز بر رفتار کودک اثرگذار است و شاید در دراز مدت بر روی غدد درون‌ریز موثر باشد.
او ناقل شیطنت و جنب و جوش در کودکان را به عواملی مانند ژنتیک، نوع رفتار خانواده، فرزندپروری، تغذیه، اضطراب، پرکاری تیروئید، عدم اعتماد به نفس و جلب توجه مرتبط دانست و گفت: اگر والدین یا اقوام نزدیک کودک در دوران کودکی سابقه شیطنت و جنب‌وجوش زیاد را داشته باشند ممکن است کودک نیز پرجنب و جوش شود، البته تربیت و نوع رفتار والدین با کودک در شیطنت کودکان بی‌تاثیر نیست، به طور مثال اگر والدین در زمان شیطنت کودکشان با جملاتی مانند "چقدر اذیت می‌کنی"، "چرا آروم‌وقرار نداری"، "دیگه از شیطنتات خسته شدم" بخواهند کودک خود را آرام کنند نه تنها این عبارات در او اثرگذار نیست بلکه موجب تقویت آن رفتار می‌شود. حتی گاها کودکانی که مضطرب هستند ممکن است برای دفع و بروز اضطراب خود فعالیت‌ زیادی داشته باشند.
این روانشناس کودک و نوجوان در ادامه با اشاره به تاثیر کمبود اعتماد به نفس بر رفتار کودکان یادآور شد: کودکانی که به دنبال توجه هستند و اعتماد به نفس پایینی دارند برای جلب توجه اطرافیان خود سعی می‌کنند با انجام فعالیت‌های زیاد خود را به اطرافیان اثبات کنند که گاهاً دعوا کردن والدین و اطرافیان برای آنها تشویقی است که باعث تقویت رفتار آنها می‌شود.
او در ادامه با بیان اینکه شیطنت با بیش‌فعالی در کودکان متفاوت است، به تشریح خصوصیات کودکان بیش‌فعال پرداخت و افزود: کودکان بیش‌فعال معمولا دچار کمبود توجه هستند یعنی تکالیفشان را رها می‌کنند، نمی‌توانند برای چند دقیقه بر روی کار خاصی متمرکز باشند، حواس‌پرتی به وفور در آنها مشاهده می‌شود؛ این دسته از کودکان معمولا در طبقه کودکان بیش‌فعال با کمبود توجه پایین قرار دارند که نیاز است تحت درمان‌های خاصی قرار گیرند.