بزرگنمايي:

آریا بانو -
از کیارستمی تا شهاب حسینی و فرهادی؛ سفیران جهانی سینمای ایران
٨٩٢
٠
خبرآنلاین / آخرین افتخار مهم سینمای ایران به اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان برای فیلم «فروشنده» ساخته فرهادی باز می‌گردد و پس از آن چند سالی است که سینمای ما در عرصه جهانی بسیار کم فروغ بوده است.
سینمای ایران این روزها آنقدر که در داخل کشور پرهیاهو و پرشور به نظر می‌آید، در جشنواره‌های جهانی خارجی کم فروغ شده است. روندی که چند سالی است شاهد آن هستیم و دیگر از حضورهای جهانی موفقی که در سال‌های نه چندان دور تجربه کرده‌ایم گویا خبری نیست.
در واقع موفقیت فیلم‌های سینمای ایران در جشنواره‌های جهانی متمرکز بر چند جشنواره آسیایی و آمریکایی است که آنچنان هم عیار بالایی در فهرست جشنواره‌های سینمایی جهان ندارند.
دیگر نه خبری از حضور در بخش رقابتی ونیز، برلین و کن است و نه امیدی برای قرار گرفتن نام نماینده ایران در فهرست 9 یا پنج فیلم نامزد اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان. این اتفاق آنقدر برایمان عادی شده است که از حضور در بخش‌های جانبی یکی از همین جشنواره‌ها و کسب یک جایزه نه چندان مهم خوشحال می‌شویم.
این مسئله باعث شد تا برای یادآوری هم که شده است بر شاخص‌ترین حضورهای جهانی موفق سینمای ایران در جشنواره‌های جهانی مروری داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.
از سهراب شهیدثالث تا کیارستمی
سینمای ایران از سال‌های 1960 به این سمت حضور در جشنواره‌های جهانی را به شکلی جدی و ویژه‌تر تجربه کرد اما این حضورها که خود در آن دوره اتفاقی مثبت بود با موفقیت و کسب جایزه همراه نبودند تا آنکه در سال 1974 سهراب شهید ثالث با فیلم «طبیعت بی‌جان» توانست خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی جشنواره برلین را از آن خود کند تا اولین جایزه رسمی بین‌المللی برای سینمای ایران باشد.
دو سال بعد این جایزه به پرویز کیمیاوی برای فیلم «باغ سنگی» رسید، البته اگر جشنواره سه قاره نانت را در کنار جشنواره‌های برجسته جهانی قرار دهیم امیر نادری و داریوش مهرجویی کارگردانانی بودند که به ترتیب با فیلم‌های «آب، باد، خاک»، «دونده» و «سارا» توانستند برنده جایزه بهترین فیلم این جشنواره شوند.
فیلم طبیعت بی جان
اما فارغ از جایزه لوکارنو و دوربین طلایی کن برای «بادکنک سفید» ساخته جعفر پناهی، نخل طلای کن برای فیلم «طعم گیلاس» ساخته عباس کیارستمی در سال 1997 دروازه جدیدی را به روی سینمای ایران گشود.
سپس حضور فیلم «بچه‌های آسمان» ساخته مجید مجیدی در جمع پنج نامزد نهایی بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان در سال 1998، یکی از اولین موفقیت‌های جدی سینمای ایران به شمار می‌آمد.
همچنین جایزه بزرگ هیات داوران جشنواره ونیز برای «باد ما را خواهد برد» ساخته کیارستمی دیگر حضور موفق ایران در یک جشنواره مهم بود.
فیلم بچه‌های آسمان با این حال پس از جایزه شیر طلایی ونیز برای «دایره» جعفر پناهی در سال 2000 که برای نخستین بار این جایزه را به ویترین جوایز سینمای ایران اضافه کرد، و جایزه دوربین طلایی کن برای فیلم «زمانی برای مستی اسب‌ها» بهمن قبادی، سینمای ایران برای دوره‌ای جایزه مهمی را در جشنواره های بین المللی کسب نکرد.
البته جدای از جوایز ویژه هیات داوران کن و برلین برای «طلای سرخ» و «آفساید» پناهی، در سال 1386 سینمای ایران یکی از معتبرترین جوایز جهانی را به دست آورد، جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم برلین که به رضا ناجی برای فیلم سینمایی «آواز گنجشک‌ها» به کارگردانی مجید مجیدی رسید.
یک سال بعد عصر اصغر فرهادی به نوعی در سینمای ایران آغاز شد و این کارگردان توانست با «درباره الی» جایزه خرس نقره ای بهترین کارگردانی جشنواره برلین را از آن خود کند.
پس از این سینمای ایران بار دیگر چند سالی دستش از جوایز سینمایی کوتاه ماند تا آنکه اصغر فرهادی با فیلم جدیدش «جدایی نادر از سیمین» به این وقفه چند ساله پایان داد و جایزه خرس طلای جشنواره فیلم برلین را به دست آورد، اما این پایان افتخارآفرینی فرهادی با این فیلم نبود و او پس از جایزه ویژه فیلم‌های خارجی گلدن گلوب، بزرگ‌ترین افتخار سینمای ایران را رقم زد و به رویای رسیدن به جایزه اسکار پایان داد و اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را به دست آورد.
فیلم جدایی نادر از سیمین
نام جعفر پناهی با جشنواره برلین گره خورده است چرا که او یک سال بعد با فیلم «پرده» موفق به دریافت جایزه خرس نقره‌ای بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم برلین شد و در این سال تا حدودی تراکم جوایز سینمایی را برای ایران شاهد بودیم.
یک سال بعد «ماهی و گربه» ساخته شهرام مکری در بخش جنبی افق نو جشنواره ونیز توانست جایزه بهترین فیلم این بخش را از آن خود کند. رخشان بنی‌اعتماد هم پس از یک سال با فیلم سینمایی «قصه‌ها» موفق به کسب جایزه بهترین فیلم‌نامه جشنواره فیلم ونیز شد.
پناهی مدتی بعد با فیلم سینمایی «تاکسی» بار دیگر جایزه خرس طلای جشنواره برلین را به‌دست آورد و بار دیگر قرعه به نام فرهادی افتاد تا جایگاه بین‌المللی سینمای ایران را ارتقا بخشد.
او با فیلم سینمایی «فروشنده» که اولین نمایشش در جشنواره فیلم کن بود موفق به کسب جایزه بهترین فیلمنامه این جشنواره شد و شهاب حسینی بازیگر فیلم هم توانست جایزه بهترین بازیگر مرد را دریافت کند.
اما همچون «جدایی نادر از سیمین» موفقیت فرهادی با فیلمش به همین جا ختم نشد و او توانست بار دیگر اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان را برای سینمای ایران به ارمغان آورد.
در واقع می‌توان گفت به نوعی پس از «فروشنده» فرهادی مسیر موفقیت سینمای ایران در جشنواره‌های معتبر و کسب جوایز مهمی این رویدادهای سینمایی به بن بست رسید و از همین دوره بود که دیگر کسب جایزه بخش‌های جنبی جشنواره‌ها برایمان افتخارآمیز بود.
فیلم فروشنده
سال 1396 فیلم سینمایی «لرد» به کارگردانی محمد رسول‌اف جایزه بهترین فیلم بخش نوعی نگاه جشنواره فیلم کن را کسب کرد و در همین سال فیلم سینمایی «بدون تاریخ، بدون امضا» به کارگردانی وحید جلیلوند توانست جایزه بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر مرد بخش افق نو جشنواره فیلم ونیز را کسب کند.
در سال 97 هم هم سینمای ایران در عرصه بین‌الملل توانست تنها یک جایزه معتبر کسب کند که آن هم جایزه بهترین فیلمنامه جشنواره فیلم کن برای فیلم «سه رخ» جعفر پناهی بود.
سال 98 اما سینمای ایران بار دیگر شاهد فیلم‌های خوبی بوده است. فیلم‌هایی که در جشنواره‌ فیلم فجر هم برای کسب جوایز رقابت سختی داشتند و کار داوران را سخت کرده بودند. از «قصر شیرین» رضا میرکریمی که در جشنواره شانگهای هم توانست جوایز خوبی را کسب کند تا «شبی که ماه کامل شد» که این روزها توانسته در داخل کشور هم به فروش خوبی دست پیدا کند و فیلم‌هایی مانند «سرخپوست» و «ما همه با هم هستیم» را در رقابت پشت سر بگذارد. فیلم‌هایی که باید دید آیا می‌توانند در عرصه‌های جهانی معتبر موفقیتی کسب کنند یا خیر.