بزرگنمايي:

آریا بانو -
5 حق اختصاصی خانم ها در محیط کار
٠
٠
خراسان / تردیدی نیست که حقوق زنان و مردان، یکسان است؛ اما تشابه حقوق بین آن ها، با توجه به وظایف ذاتی و نیز، تفاوت وضعیت فیزیولوژیک، پذیرفتی نیست؛ به ویژه در موضوع قوانین مرتبط با روابط کار که تشابه حقوق زنان و مردان، ظلمی آشکار به خانم‌هاست؛ آن ها افزون بر تعهدی که به حرفه خود دارند، وظیفه همسری و از آن مهم تر، مادری را هم عهده‌دار هستند و طبیعی است که باید شرایط کار برای آن ها، طوری باشد که بتوانند در کنار پرداختن به شغل و کار بیرون از خانه، دو مسئولیت خطیری را که به آن ها اشاره کردیم هم، به نحو مطلوب انجام دهند. این نگاه راهبردی، تنها تأمین کننده حقوق بانوان نیست، بلکه ضامن امنیت و سلامت جامعه نیز است. آن‌چه در ادامه تقدیم خوانندگان عزیز می‌شود، برخی تمهیدات پیش‌بینی شده برای خانم‌ها، در قوانین کار و تأمین اجتماعی است.
1- حمایت در ایام بارداری
خانم‌های کارگری که ایام بارداری را می‌گذرانند، می‌توانند از دو دسته خدمات پیش‌بینی شده در قانون، استفاده کنند؛ نخست خدمات درمانی است که حسب مورد، توسط مؤسسات طرف قرارداد سازمان تأمین اجتماعی ارائه می‌شود و دوم، مرخصی مربوط به زایمان است؛ مدت این مرخصی، پیشتر شش ماه بود، اما هم اکنون، طبق تصویب‌نامه 19 تیرماه سال 1392 هیئت دولت، 9 ماه است؛ با وجود این، سازمان تأمین اجتماعی زیر بار افزایش سه ماهه مرخصی نرفت تا این‌که رأی دیوان عدالت اداری، مبنی بر الزام این سازمان به پذیرش افزایش سه ماهه مرخصی زایمان، در تیرماه سال 1395 صادر شد. طبق گزارشی که ایرنا در 29 مهرماه سال 1397 منتشر کرد، بر اساس ابلاغیه مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، شعب این سازمان موظف اند به تقاضای بانوان برای مرخصی 9 ماهه ایام بارداری و زایمان، رسیدگی و در صورت تأیید شرایط قانونی، آن را اجرایی کنند. با این حال، با توجه به خطر بیکار شدن و به وجود آمدن مشکل برای ادامه کار در شغل قبلی، خانم‌ها ترجیح می‌دهند زیاد پیگیر 9 ماهه شدن مرخصی زایمان نباشند! از دیگر حمایت‌های تأمین اجتماعی در این زمینه، می‌توان به پرداخت کمک هزینه به بانوان بیکاری که طی یک سال قبل از زایمان، سابقه پرداخت 60 روز حق بیمه را دارند، اشاره کرد.
2- بازنشستگی زودهنگام
حداقل سن بازنشستگی بانوان، پنج سال کمتر از آقایان است؛ خانم‌ها در 55 سالگی و با داشتن حداقل 10 سال سابقه کار، می‌توانند تقاضای بازنشستگی کنند؛ حتی اگر سابقه آن ها کمتر از این مقدار هم باشد، می‌توانند از تمهیدات پیش‌بینی شده برای رساندن سابقه به سطح مد نظر استفاده کنند. افزون بر این، قانون گذار این امکان را به خانم‌ها داده است که با رسیدن به سن 42 سال و دارا بودن 20 سال و بیشتر، سابقه کار، تقاضای بازنشستگی کنند و مستمری 20 روزه یا بیشتر(بر حسب سابقه پرداخت حق بیمه) بگیرند.
3- عدم فعالیت در مشاغل خطرناک
واگذاری کارهای سختی که از عهده خانم‌ها بر نمی‌آید، به آن ها، ممنوع است. این را ماده 75 قانون کار می‌گوید و البته، منظور آن، این نیست که کارهای سخت از عهده خانم‌ها بر‌نمی‌آید. طبق قانون، حمل بار بیش از حد سنگین، چه با دست و چه با چرخ دستی، توسط خانم‌های کارگر ممنوع است و اگر بانوی کارگری، متولی حمل بار سنگین، البته در حد توانش باشد، کارفرما مکلف است امکان معاینه پزشکی وی را در دوره‌های زمانی معین و مشخص، فراهم کند تا آسیبی به بدن او وارد نشود. در صورتی که خانمی در دوران بارداری، مجبور به کار در کارگاه باشد و شغل وی، باعث آسیب دیدن خودش یا فرزندش شود، کارفرما موظف است تا هنگام رفع شدن مشکل، کار سبک‌تری را به او محول کند. تشخیص این موضوع با پزشک معتمد سازمان تأمین اجتماعی است.
4- رعایت حقوق مادری
اشاره کردیم که مسئولیت خطیر و مهم مادری، یکی از اصلی‌ترین مسئولیت‌های بانوان محسوب می‌شود. بر همین اساس، مادران باید بتوانند هنگام کار، ساعاتی را با فرزندان شیرخوارشان بگذرانند. قانون گذار به این موضوع مهم، توجه ویژه نشان داده است؛ بر همین اساس و طبق ماده 78 قانون کار، «در کارگاه هایی که دارای کارگر زن هستند کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک، پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهد. این فرصت جزو ساعات کار آنان محسوب می‌شود و همچنین کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آن‌ها، مراکز مربوط به نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه ، مهد کودک و ...) را ایجاد نماید.»
5- حمایت از فرزندان خردسال بانوان
اشاره کردیم که مطابق قانون کار مادران می‌توانند بخشی از ساعت کار خود را با فرزند شیرخوارشان بگذرانند؛ اما قانون گذار برای حمایت از سلامت مادر و کودک، تمهیدات دیگری نیز، اندیشیده است. طبق ماده 69 قانون تأمین اجتماعی، «در صورتی که بیمه شده زن و یا همسر بیمه شده مرد به بیماری‌هایی مبتلا شود که شیردادن برای طفل او زیان آور باشد یا پس از زایمان فوت شود، شیر مورد نیاز تا 18ماهگی تحویل خواهد شد.»
نویسنده: جواد نوئیان رودسری